Europejski Bank Centralny
Z Wikipedii
| Unia Europejska |
 Ten artykuł jest częścią serii o : |
|
Europejski Bank Centralny (ang. European Central Bank) to bank centralny Unii Europejskiej, a także bank emisyjny w odniesieniu do waluty euro, przyjętej przez 15 krajów Unii. Siedzibą EBC jest Frankfurt nad Menem.
Spis treści |
[edytuj] Kompetencje
EBC jest bankiem centralnym Unii Europejskiej i w tym charakterze odpowiada za nadzorowanie systemów bankowych w krajach Unii, zbieranie danych statystycznych potrzebnych dla prowadzenia polityki monetarnej, funkcjonowanie systemów płatniczych (zwłaszcza systemu TARGET), zapobieganie fałszerstwom banknotów, współpracę z innymi organami w zakresie regulacji rynków finansowych.
Przy realizacji tych zadań EBC posługuje się Europejskim Systemem Banków Centralnych (ESBC), grupującym EBC oraz 27 banków centralnych krajów Unii Europejskiej (w tym Narodowy Bank Polski, NBP).
W węższym zakresie, EBC jest bankiem emitującym wspólną walutę euro i prowadzącym politykę monetarną w Strefie euro, m.in. poprzez ustalanie podstawowych bankowych stóp procentowych oraz operacje rynku otwartego. W tym zakresie EBC jest wspierany przez 15 banków centralnych krajów UE, które przyjęły walutę euro - tworzą one ściślej współpracującą grupę w ramach ESBC, zwaną Eurosystemem.
Kwestią pozostającą poza kompetencjami EBC, choć wpływającą bezpośrednio na warunki w jakich może on prowadzić politykę monetarną, jest dyscyplina budżetowa krajów Strefy euro (obowiązane są one w tym zakresie do przestrzegania Paktu Stabilności i Wzrostu – który, jak pokazuje praktyka ostatnich lat, bywa naruszany przez niektóre państwa Unii).
W celach realizacji celów polityki pieniężnej EBC, wraz z narodowymi bankami centralnymi, stosuje instrumenty które dzielą się na rezerwę obowiązkową, rezerwę otwartego rynku oraz kredyt i depozyt na koniec dnia (standing facilities).
[edytuj] Niezależność EBC
Europejski Bank Centralny jest niezależny w zakresie prowadzonej przez siebie polityki monetarnej na czterech płaszczyznach:
Niezależność polityczna przejawia się w niemożności w zwracaniu się przez EBC, krajowe banki centralne państw członkowskich UE i członków ich organów decyzyjnych o instrukcje lub przyjmowaniu ich od instytucji lub organizacji unijnych, rządów państw członkowskich ani żadnych innych organów. Nie może też udzielać kredytów organom wspólnotowym ani podmiotom sektora publicznego w poszczególnych krajach. Niezależności tej nie ogranicza obowiązek składania sprawozdań z działalności banku przed Parlamentem Europejskim.
Niezależność personalna uwidacznia się w długości kadencji prezesów krajowych banków centralnych, trwająca minimalnie 5 lat (jak w przypadku kadencji prezesa NBP). Członkowie zarządu EBC mogą piastować swoje stanowiska przez 8 lat i nie mają możliwości wyboru na kolejną kadencję. W przypadku poważnego uchybienia lub niezdolności do wykonywania obowiązków prezesi krajowych banków centralnych i członkowie zarządu mogą być odwołani ze stanowiska.
Niezależność finansowa dostrzegalna jest w rozdzielności finansów EBC i finansów Wspólnoty Europejskiej. EBC dysponuje też własnym budżetem. Kapitałem, jaki jest w dyspozycji EBC, są środki wniesione i opłacone przez krajowe baki centralne Strefy euro.
Niezależność funkcjonalna oznacza, że Eurosystem jest w swoim działaniu niezależny. EBC przyznane ma wszelkie instrumenty i kompetencje, które są niezbędne do sprawnego prowadzenia polityki pieniężnej. Decyzje o sposobie ich użycia są automatyczne.
[edytuj] Władze EBC
Władza EBC jest sprawowana przez 3 organy:
Rada Prezesów jest naczelnym organem władzy. W jej skład wchodzi 21 członków, z czego 6 jest członkami Zarządu EBC, a 15 to prezesi banków centralnych krajów UE, które przyjęły euro (patrz Eurosystem). Są wybierani na 8-letnią kadencję i są w tym czasie nieodwoływalni (nawet jeżeli utracą stanowisko szefa krajowego banku centralnego). Prezesem Rady Prezesów jest Jean Claude Trichet. Formą działalności są spotkania organizowane co najmniej 10 razy w roku. Obowiązkami Rady jest uchwalanie wytycznych i podejmowanie decyzji niezbędnych do wykonywania zadań powierzonych Eurosystemowi. W gestii tego organu leży też ustalanie polityki pieniężnej Strefy euro oraz podejmowanie decyzji w sprawach pieniężnych, w sprawach stóp procentowych i w sprawach wielkości rezerw w Eurosystemie.
Zarząd składa się 6 członków którymi są prezes Jean-Claude Trichet, wiceprezes oraz 4 członków mianowanych przez rządy państw Eurosystemu po konsultacjach z Parlamentem Europejskim i Radą Prezesów. Zarząd jest organem wykonawczym, zajmuje się administrowaniem i organizacją pracy EBC. Realizuje politykę pieniężną Strefy euro.
Rada Ogólna skupia w sobie prezesa i wiceprezesa EBC oraz 27 prezesów banków centralnych państw członkowskich UE (Strefa euro i kraje spoza jej obszaru). Do kompetencji Rady Ogólnej należy udział w działaniach doradczych EBC, zbieranie statystyk, sporządzanie raportów rocznych EBC oraz ustalanie warunków zatrudnienia personelu EBC. Przygotowuje dane niezbędne do nieodwołalnego ustalenia kursów walut państw członkowskich objętych derogacją wobec euro. Rada ustala też zasady konieczne do normalizacji procedur rachunkowych i sprawozdawczych stosowanych przez krajowe banki centralne państw UE. W myśl Statutu przewidywane jest rozwiązanie Rady Ogólnej, gdy wszystkie państwa członkowskie przyjmą euro.
[edytuj] Historia
Poprzednikiem EBC był Europejski Instytut Walutowy, który nie dysponował kompetencjami władczymi i funkcjonował jedynie jako ciało doradcze krajowych banków centralnych. Jego głównym zadaniem było przygotowanie wprowadzenia wspólnej waluty na obszarze Unii.
EBC powstał 1 czerwca 1998 r., gdy weszły w życie nominacje na członków Zarządu EBC. 1 stycznia 1999 r. w 11 państwach UE wprowadzono w formie bezgotówkowej euro oraz powstał Eurosystem (obejmujący wtedy EBC oraz 11 krajowych banków centralnych). Dwa lata później do Strefy euro dołączyła Grecja, a do Eurosystemu jej bank centralny.
Euro funkcjonowało początkowo jedynie w obrocie bezgotówkowym - w obiegu pozostały banknoty i monety reprezentujące dotychczasowe waluty krajowe (stały się one w tym czasie krajowymi odmianami euro). Zastąpienie banknotów i monet krajowych banknotami i monetami euro zostało przeprowadzone stopniowo w pierwszych miesiącach 2002.
[edytuj] Personalia
W latach 1998-2003 przewodniczącym Europejskiego Banku Centralnego był Holender Wim Duisenberg, po którego rezygnacji latem 2003 roku stanowisko to objął Jean Claude Trichet, były prezes francuskiego banku centralnego (rozwiązanie takie przewidywały ustalenia polityczne przyjęte podczas tworzenia EBC).
[edytuj] Udział Polski
Od momentu przystąpienia Polski do Unii Europejskiej Prezes Narodowego Banku Polskiego jest członkiem Rady Ogólnej EBC - obecnie jest to Sławomir Skrzypek. NBP, wchodząc w skład ESBC, uczestniczy w pracach Komitetów i Grup Roboczych funkcjonujących przy EBC. W momencie przystąpienia Polski do Strefy euro Prezes NBP stanie się członkiem Rady Prezesów EBC, a NBP wejdzie w skład Eurosystemu.
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Oficjalna strona EBC (w tym materiały w j. polskim)
