Agnieszka z Poitou

Z Wikipedii

Agnieszka z Poitou (cesarzowa Agnieszka) (ur. 1025, zm. 14 grudnia 1077 w Rzymie). Była córką księcia Akwitanii Wilhelma V Wielkiego i jego żony Agnieszki, córki księcia Burgundii Odona Wilhelma.

Agnieszka była drugą żoną Henryka III (29 października 1017 - 5 października 1056) - cesarza rzymskiego, którego poślubiła 21 listopada 1043 r. w Besançon. Henryk był synem cesarza Konrada II i Gizeli, córki księcia Szwabii Hermana II. Henryk i Agnieszka mieli razem dwóch synów i trzy córki:

• Matylda (październik 1045 - 12 maja 1060), żona Rudolfa von Rheinfeld
• Judyta Maria Szwabska (9 kwietnia 1047 - 14 marca po 1092), żona króla Węgier Salomona i księcia polskiego Władysława I Hermana
• Adelajda (1048 - 11 stycznia 1096), ksieni w Kwedlinburgu
• Henryk IV (11 listopada 1050 - 7 sierpnia 1106), cesarz rzymski
• Konrad II (wrzesień/październik 1052 - 10 kwietnia 1055), książę Bawarii

Po śmierci męża, w latach 1056 - 1068 Agnieszka na czas młodości swojego syna, Henryka IV sprawowała urząd regentki Świętego Cesarstwa Rzymskiego. Jej głównym doradcą był Henryk, biskup Augsburski, powszechnie nienawidzony za swoją arogancję i podejrzewany o związek z cesarzową. Jej niezdecydowana polityka względem niemieckich książąt spowodowała osłabienie Rzeszy. Krótko po Świętach Wielkanocnych 1062 roku została pozbawiona władzy przez arcybiskupa Kolonii Annona II i księcia bawarskiego Adalberta z Hamburga i Bremy (którzy porwali jej syna). Bez syna, Agnieszka straciła swoją moc polityczną i została zmuszona do ustąpienia. W 1065 roku udała się do Rzymu. W późnych latach jej życia udało jej się doprowadzić do zgody między swoim synem i jego przeciwnikami.

[edytuj] Wprowadzenie

Osoba Agnieszki z Poitou wywołuje bardzo duże kontrowersje wśród badaczy historii. Wpływ na to ma nie tylko fakt, że jako kobieta rządziła przez prawie dziesięć lat jednym z największych państw ówczesnego świata, lecz również okres, na który przypadła jej regencja – czas reform kościelnych i emancypacji stolicy Piotrowej z Królestwa Niemiec. Czy Agnieszka była rzeczywiście słabą regentką, głęboko religijną kobietą, która była przeciążona powierzonymi jej przez zmarłego męża, Henryka III, sprawami państwowymi i wychowaniem ich wspólnego syna i następcy tronu, Henryka IV, jak to jest często przedstawiane w podręcznikach historii? Jak doszło do jej problemów w polityce i jej późniejszego wycofania się w życie duchowne. Czy miała możliwość działać inaczej?

[edytuj] Stan badań

Historycy długo uważali, że Agnieszka z Poitou była słabą władczynią. Marie Luise Buhlst-Thiele traktuje poświęcenie się cesarzowej religii jako słabość. Wilhelm von Giesebrecht przypisuje Agnieszce charakter niezdecydowany i bojaźliwy. W swej Historii Niemieckiego Cesarstwa przedsatwia ją jedynie jedynie w kontekście swojego silnego męża, cesarza Henryka III.

W ostatnich 20 latach poglądy historyków na Agnieszkę z Poitou uległy znaczącym zmianom. W tym kontekście można wymienić dwóch historyków, którzy zajęli się obszerniej jej tematyką. Pierwszy z nich to Tilmann Struve, który wyjaśnił, że wstąpienie cesarzowej do zakonu nie było bezpośrednią reakcją na bunt możnowładców z Kaiserswerth (porwanie jej syna) i że podróż Agnieszki do Rzymu miała miejsce dopiero w 1065. Może to sugerować, że cesarzowa nie zrezygnowała i nie wycofała się z odpowiedzialności, lecz tak długo jak to możliwe utrzymywała należne jej stanowisko regentki.

Ponadto Mechtild Black-Veldtrup napisała, oparte na krytyce źródeł, studium o Agnieszce z Poitou, w którym uwzględniła wiele nowych odkryć dotyczących zmienionego obrazu postaci cesarzowej.

Tilmannowi Struve'mu i Mechthild Black-Veldtrup udało się na podstawie metod datowania i krytycznej pracy ze źródłami postawić pod znakiem zapytania długo utrzymujące się poglądy badaczy, a dużą ich część poprawić. Życie i dokonania Agnieszki z Poitou długo jeszcze będą stanowić obiekt badań, gdyż wiele faktów z jej życia, głównie sprawa przewrotu z Kaiserswerth, pozostaje niejasne.