Mari (mitologia)
Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.
- Pels articles omonims, vejatz Mari.
Mari es la divinitat principala de la mitologia basca precrestiana, de caractèr femenin. Es coneguda coma la dòna de mai d'una montanha importanta basca. La pus importanta de sas residéncias es la balma del costat èst d'Anboto, coneguda coma balma de Mari o Mariren Koba, qu'atribuís a Mari lo nom de Mari d'Anboto o dòna d'Anboto; es tanben apelada dòna de Murumendi.
[Modificar] Descripcion
Mari, personificacion de la Maire Tèrra, es reina de la natura e de totes los elements que la compausan. Se presenta generalament amb lo còs e la cara de femna, elegantament vestida (generalament de vermelh) e pòt tanben aparéisser en forma ibrida d'arbre e de femna amb de cambas de craba e d'arpas de rapaç, e en forma de femna de fuòc. Son companh es Sugaar, sas assistentas las sorgiñak 'las bruissas', e a dos filhs: Mikelats e Atarrabi o Atagorri, una representacion paleocrestiana del ben e del mal que son sempre afrontats.
Abita dintre de balmas de montanhas desparièras. Dins aquestas balmas recep sos fidèls, que dévon gardar un protocòl estrict:
- Se la deu tutejar.
- Cal sortir de la balma del meteis biais que s'i dintrèt.
- Cal jamai s'assetar, e mai se se recep l'invitacion de lo far, mentre se parla amb ela.
Mari a lo poder de las fòrças del clima (meteòrs) e de l'interior de la Tèrra. Mari favorís e punís las personas amb sa justícia e sa severitat. Demest sas missions i a lo puniment de la messonja, del panatòri e de l'orguèlh. Mari es l'origina dels bens de la Tèrra e de l'aiga de las fonts.
Tracta los òmes d'un biais tiranic o al contrari los corteja en se mostrant coma una femna docila e trabalhaira, mas sempre amb la tòca de rendre la justícia a travèrs la regla del non: se mentisses, en negant que as mantuna causa, Mari te las rauba. Atal, efectivament, n'as pas pus, justícia es facha. Presagia las tempèstas e determina lo clima, e a la capacitat de volar.
Encara qu'aquelas legendas que se'n basa la tradicion de Mari son posterioras al Cristianisme, Mari sembla Gèa per que que viu dintre de balmas e, per aquò, sembla las divesas de la feconditat e del amor que fornís de fruches e de presents.
