Cultura del vas campanifòrme
Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.
| Edats preïstoricas | ||||
| O | La Tène | Protoistòria | ||
| Hallstatt | ||||
| Edat del Fèrre | ||||
| Bronze final | ||||
| Bronze mejan | ||||
| Bronze ancian | ||||
| Edat del Bronze | ||||
| Calcolitic | ||||
| Neolitic | Preïstòria | |||
| Mesolitic / Epipal. | ||||
| P | Paleolitic superior | |||
| Paleolitic mejan | ||||
| Paleolitic inferior | ||||
| Paleolitic | ||||
| Edat de la pèira | ||||
Lo vas campanifòrme foguèt una cultura preïstorica del començament de l'Edat del Bronze datada entre -2200 e -1900, que desvolopèt de recipients o vases en forma de campana invertida e que s'estendèt a Gran Bretanha, a Irlanda, als Païses Basses, a l'Euròpa centrala e a la mar Mediterranèa occidentala. La basa arqueologica del complèxe campanifòrme se limita a mantun artefactes que lo mai important es lo recipient acampanat de ceramica amb fòrça e variada decoracion, subretot dins de contèxtes funeraris, encara que manca pas dins de contèxtes de l'abitat. I a tanben d'autras pèças de ceramica que fan partida d'autenticas vaissèlas, que se constatan solament dins de grops locals determinats. Al cant del vas apareisson tanben dins los cavòts d'autres objèctes fòrça dificils de dissociar, per lor frequéncia, del fenomèn campanifòrme: ponhals de lengueta, alzena de doas puntas de coire, jòias d'aur (diademas), braçals d'arquièr o botons d'òs amb de perforacion en "v". Seriá una panoplia funerària particulara concebuda per tal d'èsser utilizada dins d'enterraments masculins.
[Modificar] Decoracion:
Lo Campanifòrme se pòt classificar en divèrses grops:
- Campanifòrme maritim: ofrís de decoracion ponchonada, acorropada en bendas estrechas orizontalas qu'altèrnan amb d'autras *unies d'amplària similara, sens decoracion. Presenten frequentament un engobe argilós roge brilhant. La dispersion dels campanifòrmes maritims es costièra, çò que justifica son nom. A l'origina dins l'estuari del riu de Tajo.
- Campanifòrme cordat: sa decoracion se fa per aplicacion de cordèls que daissan una sèria d'emprentas orizontalas dins la superfícia encara fresca del vas. Son origina sembla d'èsser lo complèxe cultural "ceramica cordada/*fache [fr] de combat", apelat atal per sa decoracion amb l'ajuda d'un cordèl e per las *faches de combat perforadas de pèira que se tròban amassa dins de cavòts individuals dins las planuras del nòrd d'Euròpa, pendent lo periòde comprés entre 2500-1900/1800 aC.
- Campanifòrme maritim-cordat o mixte: a un aspècte fòrça similar al maritim, amb una decoracion de bendas ponchonadas, bordejadas per de bendas cordadas. Se tracta clarament d'una simbiòsi entre las doas decoracions.
- Estil boèmi: aquela varietat de Campanifòrme d'Euròpa centrala presenta de decoracions metopadas. Son predecessor es estat cercat dins la Cultura de Vucedol, grop neolitic tardiu que se trobava dins los Carpats. Dins aquesta cultura, la metopa es un dels motius decoratius pus frequents.
- Campanifòrme talhat: per règla generala, aquesta tecnica decorativa es tardiva, mas sa preséncia significa pas de modernitat. Dins la Peninsula Iberica es posteriora a la ponchonada e son maxime exponent correspond al grop de Ciempozuelos, que sos vases son decorats amb de grandas bendas orizontalas talhadas e separadas per d'autras sens decoracion.
[Modificar] Geografia
L'encastre geografic compren lèu la mitat d'Euròpa, dempuèi Irlanda e la Peninsula de Lisbona fins al riu de Vistula, e tanben Danemarc e lo sud d'Escandinàvia fins a Gibartar e Sicília e lo nòrd d'Africa. Foguèt anteriorament considerat coma un orizont cultural omogenèu. Se considèra ara lo comportament particular de grops e d'espacis. Totas las ceramicas foguèron pas egalas: i a d'estructuras domesticas desparièras. Cal distinguir, segon Harrison, tres grandas províncias que omogenèas:
- Província occidentala: presenta de vases A.O.O. (all over ornamented), entierament decorats e cordats. Se tròban tanben los maritims e sos derivats. Compren los País Bas, França e las Illas Britanicas.
- Província orientala: compren los corses superiors dels flumes de Ren, Èlba e Oder, la conca de Danubi, remontat vèrs Budapest. Dins aquesta zona se tròban los estils talhats e metopats.
- Província meridionala: inclutz la Peninsula Iberica, Sicília-Sardenha, lo Miègjorn francés e lo nòrd d'Africa, amb de pèças maritimas e sos derivats tradius, a l'interior de sepulturas megaliticas collectivas.
