Nikolaj Rimski-Korsakov
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Nikolaj Andrejevitsj Rimski-Korsakov (Russisch: Николай Андреевич Римский-Корсаков) (Tichvin, 18 maart 1844 - landgoed Ljoebensk (bij Loega), 21 juni 1908) was een Russisch componist die vooral bekend is vanwege zijn orkestraties.
Inhoud |
[bewerk] Levensloop
Rimski-Korsakov werd geboren in een adellijke familie en kreeg als onderdeel van zijn opvoeding muziekonderricht. Op twaalfjarige leeftijd werd hij lid van het zeekadettencorps en vanaf 1862 ging hij als marineofficier drie jaar op wereldreis. Al in 1861 leerde hij de componist Mili Balakirev kennen, die zijn groeiende liefde voor de muziek versterkte en hem overhaalde een echte muziekstudie te gaan volgen.
In 1865 leidde Balakirev de première van Rimski-Korsakovs eerste symfonie. Het succes van het symfonisch gedicht Sadko en zijn eerste opera Het meisje van Pskov waren voor Rimski-Korsakov aanleiding om de marine te verlaten. Hij werd inspecteur van de Russische marinekapel (tot 1884) en in 1871 volgde een aanstelling als hoogleraar compositie en instrumentatie aan het conservatorium te Sint-Petersburg. Veel belangrijke componisten kregen bij hem les, onder anderen Anatoli Ljadov, Anton Arenski, Alexander Glazoenov, Ottorino Respighi, Nikolaj Mjaskovski, Igor Stravinski en Sergej Prokofjev.
Van 1874 tot 1881 was Rimski-Korsakov tevens directeur en dirigent van de muziekschool, van 1883 tot 1894 plaatsvervangend directeur van de hofzangerskapel en van 1886 tot 1900 dirigent van de door de muziekuitgever Mitrofan Meljajev georganiseerde Russische Symfonieconcerten. Ook in het buitenland trad hij succesvol op als dirigent. Hij was lid van het door Balakirev opgerichte Machtige Hoopje van vijf nationalistische componisten en zette zich belangeloos voor zijn vrienden in. Zo voltooide, bewerkte en instrumenteerde hij werken van Alexander Dargomisjki, Alexander Borodin (Vorst Igor) en Modest Moessorgski (Boris Godoenov, Nacht op de kale Berg). Zijn werk aan het conservatorium moest hij in 1905 onderbreken, vanwege zijn sympathieën voor de revolutionaire studentenbeweging, maar in 1907 mocht hij weer in zijn oude aanstelling verderwerken.
Hoewel Rimski-Korsakov vijftien opera's schreef, is zijn naam tegenwoordig bijna alleen nog door zijn orkestwerken bekend, met name door de symfonische suite Scheherazade en het Capriccio Espagnol. Het muziekstuk De vlucht van de hommel is bij veel mensen welbekend, maar weten niet dat dit muziekstuk door Rimski-Korsakov is geschreven. Zijn kunstzinnige oeuvre werd sterk beïnvloed door de geschiedenis, sprookjes en volksmuziek van Rusland. Hij werd wereldberoemd door de kleurrijke orkestklank van zijn composities. Zijn opera's behoren in zijn vaderland weliswaar tot het vaste repertoire, maar worden met hun typisch Russische libretti in de westelijke operahuizen nauwelijks opgevoerd.
Naast drie symfonieën, een pianoconcert en programmatische orkestwerken schreef Rimski-Korsakov kamermuziek, pianomuziek en koorwerken, ongeveer 60 liederen met pianobegeleiding en talloze bewerkingen van Russische volksliederen. Hij publiceerde ook muziekpedagogische en -theoretische werken.
Aan het eind van zijn leven leed Rimski-Korsakov aan angina pectoris. Hij overleed in Ljoebensk in 1908, en werd ter aarde besteld op de Tichvin-begraafplaats bij het Alexander Nevski Klooster in Sint-Petersburg.
Ook zijn neef Georgi Michajlovitsj Rimski-Korsakov was componist.
[bewerk] Composities
[bewerk] Werken voor orkest
[bewerk] Symfonieën
[bewerk] Concerten voor instrumenten en orkest
- 1882 Concert in cis-klein, voor piano en orkest, op. 30
- 1885 Fantasie over twee Russische thema's, voor viool en orkest, op. 33
- 1888-1893 Mazurka over Poolse thema's, voor viool en orkest
- 1893 Serenade, voor violoncello en orkest, op. 37
[bewerk] Ouvertures
- 1866 1879-1880 Ouverture over Russische thema's, op. 28
- 1888 Russisch Paasfeest, Ouverture over liturgische thema's, op. 36
[bewerk] Suites
- 1888 Scheherazade, Symfonische suite, op. 35
- 1889-1890 Suite uit de opera "Mlada"
- 1894 Suite uit de opera "De Nacht voor Kerstmis"
- 1899-1900 Suite uit de opera "Tsaar Saltan", op. 57
- 1902-1903 Suite uit de opera "Pan Vojevoda", op. 59
- Suite uit de opera "De Legende van de onzichtbare stad Kitesj en jonkvrouw Fevronia", samengesteld van Aleksandr Glazoenov en M. Steinberg
- Suite uit de opera "De gouden Haan", samengesteld van Aleksandr Glazoenov en M. Steinberg
- Suite uit de opera "Sneeuwmeisje"
[bewerk] Overige orkestwerken
- 1867/1892 Sadko, symfonisch gedicht, op. 5
- 1867/1889 Fantasie over Servische thema's, op.6
- 1879-1880 Sprookje, op. 29
- 1885 Sinfonietta over Russische thema's in a, op. 31
- 1887 Capriccio Espagnol, op. 34
- 1889-1890 De nacht op de berg Triglaw, concertversie van de 3e akte van de opera "Mlada"
- 1901 Variaties Nr.4 A-groot over een Russisch thema, in samenwerking met ander componisten
- 1904 Bij het graf, preludium ter nagedachtenis aan M. P. Belajew, op. 61
- 1905 Dubinoesjka, op. 62
[bewerk] Werken voor harmonieorkest (Militaire kapel)
- 1877-1878 Concert in Bes voor trombone en harmonieorkest (Allegro vivace - Andante cantabile - Allegro)
- 1878 Concertstuk in Es gr.t., voor klarinet en harmonieorkest (Allegro moderato - Andante - Allegro moderato)
- 1878 Variaties in G-gr.t., voor hobo en harmonieorkest op een thema van Michail Glinka "Chto krasotka molodaya" (Thema, 12 Variaties en Finale)
- Dubinoesjka, op. 62
- Bruiloftsmars uit de opera "De gouden Haan"
[bewerk] Cantates
- 1897 Switesjanka, cantate voor sopraan, tenor, gemengd koor en orkest, op. 44 - tekst: Lev A. Mej
- 1901 Homer-cantate, voor sopraan, alt, mezzosopraan, vrouwenkoor en orkest, op. 60
[bewerk] Toneelwerken
[bewerk] Opera's
| Voltooid in | titel | aktes | première | libretto |
| 1868-1872; | Het meisje van Pskov (Псковитянка);
2e versie: niet gepubliceerd 3e versie: Bojarynia Vera Šeloga; later ook onder Ivan de Verschrikkelijke uitgevoerd |
3 aktes | 13 januari 1873, Sint-Petersburg, Mariinskitheater;
2e versie: niet uitgevoerd 3e versie: 18 april 1895 Sint-Petersburg, Panaev 3e versie met proloog: 23 oktober 1901, Moskou, Bolsjojtheater |
de componist naar een thema van Lev A. Mej |
| 1872 | Mlada (Млада);
samen met: Alexander Borodin, César Cui, Modest Moessorgski, Ludwig Minkus |
4 aktes | onvoltooid | Viktor Krylov |
| 1878-1879 | De Meinacht (Майская ночь) | 3 aktes | 21 januari 1880, Sint-Petersburg, Mariinskitheater | de componist naar Nikolaj Gogol |
| 1880-1881
2e versie: 1895 |
Sneeuwmeisje - (Снегурочка - Sneguročka. Vesnjaja skazka) - | Proloog en 4 aktes | 1e versie: 10 februari 1882;
2e versie: 1898, Sint-Petersburg |
de componist, naar Alexandr Ostrovskij |
| 1889-1890 | Mlada. (Млада) Volšebnaja opera-balet | 4 aktes | 1 november 1892, Sint-Petersburg, Mariinskitheater | de componist, naar Viktor Krylov |
| 1894-1895 | De Nacht voor Kerstmis (Ночь перед Рождеством - Noč pered roždestvom) | 4 aktes | 10 december 1895, Sint-Petersburg, Mariinskitheater | de componist, naar Nikolaj Gogol |
| 1895 | De barbier van Bagdad (Bagdadskij borodobrej) | 1 akte | alleen maar schetsen | de componist |
| 1895-1896 | Sadko (Садко) | zeven taferelen | 7. Jan. 1898 [26. Dez. 1897] Moskou, privè-opera van de Mamontov-operagezelschap | de componist en Vladimir Stasov en anderen |
| 1897 | Mozart en Salieri (Моцарт и Сальери - Mocart i Sal'ieri), op. 48 | 1 akte | 7 december 1898, Moskou | Aleksandr Sergejevitsj Poesjkin |
| 1898 | De Bojaarse Vera Sjeloga (Боярыня Вера Шелога - Bojarynja Vera Šeloga), op. 54 | 1 akte | 27 december 1898, Moskou | de componist, naar Lev A. Mej |
| 1898 | De Tsarenbruid (Царская невеста - Carskaja nevesta) | 4 aktes | 3 november 1899, Moskou | Il'ja Tjumenev, naar Lev A. Mej |
| 1899-1900 | Het sprookje van Tsaar Saltan (Сказка о царе Салтане - Skazka o care Saltane) | Proloog en 4 aktes | 3 november 1900 | Vladimir Bel'skij, naar Aleksandr Sergejevitsj Poesjkin |
| 1900-1901 | Servilia (Сервилия - Servilija) | 5 aktes | 14 oktober 1902, Sint-Petersburg, Mariinskitheater | de componist, naar Lev A. Mej |
| 1901-1902 | De onsterfelijk Kasjtsjej (Кащей Бессмертный - Kaščej bessmertnyj - Osennjaja skazočnaja) | 1 akte | 25 december 1902, Moskou, privè-opera van de Mamontov-operagezelschap | de componist, Sofija Rimskaja-Korsakova, naar Evgenij Petrovskij |
| 1902-1903 | Pan Vojevoda (Пан-Воевода - Pan Voevoda) | 4 aktes | 16 oktober 1904, Sint-Petersburg, conservatorium | Tjumenev |
| 1903-1904 | De Legende van de onzichtbare stad Kitesj en jonkvrouw Fevronia (Сказание о невидимом граде Китеже и деве Февронии - Skazani o nevidimom grade Kiteže i deve Fevronii) | 4 aktes | 20 februari 1907, Sint-Petersburg, Marinskitheater | Vladimir Bel'skij |
| 1905 | Sten'ka Razin | uitsluitend schetsen | Valdimir Bel'skij | |
| 1905 | Zemlja i nebo (Erd en hemel) | uitsluitend schetsen | naar George Gordon Byron, «Heaven and Earth» | |
| 1906-1907 | De gouden Haan (Золотой петушок - Zolotoj petušok) | Proloog, 3 aktes en epiloog | 7 oktober 1909, Moskou, Zimins operatheater | Vladimir Bel'skij, naar Aleksandr Sergejevitsj Poesjkin |
[bewerk] Schouwspel
- 1877 1e versie: Het meisje van Pskov (Псковитянка) toneelmuziek tot het schouwspel van Lev A. Mej (niet gepubliceerd)
- 1881/1882 2e versie: Het meisje van Pskov (Псковитянка) toneelmuziek tot het schouwspel van Lev A. Mej
[bewerk] Werken voor koren
- 1879-1880 Hulde, voor gemengd koor en orkest, op. 21
- Legende van Alexios de Godsman, voor gemengd koor en orkest, op. 20
[bewerk] Vocale muziek
- 1855 Babuschka - duet
- 1865-1866 Vier liederen, op. 2
- 1899 Sage van de wijze Oleg, voor tenor, bas, mannenkoor en orkest, op. 58
[bewerk] Kamermuziek
- 1875 Strijkkwartet in F, op. 12
- 1876 Strijksextet in A
- 1876 Kwintet in Bes, voor fluit, klarinet, hoorn, fagot en piano
- 1879 Strijkkwartet over Russische thema's
- 1883-1894 Twee duetten in F-groot, voor 2 hoorns
- 1883-1894 Canzonetta en Tarantella, voor twee klarinetten
- 1888 Nocturne F-groot, voor 4 hoorns
- 1893 Serenade, voor violoncello en piano
- 1897 Strijkkwartet in G
- 1897 Pianotrio in c
[bewerk] Werken voor piano
- 1859-1860 Allegro in d-klein
- 1859-1860 Variaties over een Russisch thema
- 1860 Nocturne in d-klein
- 1860 Treurmars in d-klein
- 1869/1894 Prelude-Impromptu en Mazurka, op. 38
- 1875 Drie stukken, op. 15
- 1875 Zes fuga's, op. 17
- 1875 Fuga in C-groot
- 1875 Drie fuga's
- 1875 Drie Fughetta's over Russische thema's
- 1878 Zes varitaties over het thema B-A-C-H, op. 10
- 1878 Vier stukken, op. 11
- 1895 Allegretto in C-groot
- 1896 Präludium in G-groot
