Lamoraal van Egmont

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

Lamoraal I

1522 - 1568
Graaf van Egmont
Periode 1541 - 1568 Voorganger Karel I Opvolger Filips
Stadhouder van Vlaanderen en Artesië
Periode 1559 - 1568 Voorganger ? Opvolger ?
Vader Jan IV van Egmond Moeder Françoise van Luxemburg Dynastie Egmont

Prins Lamoraal I van Gavere graaf van Egmont (ook: Egmond) (Elzele (kasteel La Hamaide), Henegouwen, 18 november 1522 - Brussel, 5 juni 1568) was een generaal en staatsman in Vlaanderen vlak voor het begin van de Tachtigjarige Oorlog.

Inhoud 1 Levensloop 1.1 Opstand 2 Literatuur 3 Beijerland 4 Trivia

[bewerk] Levensloop

Lamoraal I, vierde graaf van Egmont, heer van Purmerend, Hoog- en Aartswoud(e), Fiennes, Sotteghem, Armentières en Auxy en (sinds 1553) prins van Gavere, stamde uit een van de rijkste en invloedrijkste families in de Nederlanden, voortgekomen uit de 'advocati' (= voogden) van de abdij van Egmond, die nabij het kasteel stond.

Hij was de zoon van Jan IV van Egmond en Françoise van Luxemburg, en was een neef langs moederskant van de koning van Spanje. Al tijdens zijn jeugd kreeg hij een militaire opleiding in Spanje. Hij huwde op 8 mei 1544 met Sabina van Beieren (1528-1578), dochter van Johan II van Palts-Simmern en Beatrix van Baden, waarmee hij zijn rijkdom nog verder vergrootte. Met Sabina kreeg hij 11 kinderen. Van het laatste kind wist hij niet. Toen het bekend werd was hij al opgesloten en gestuurde brieven werden ongeopend teruggestuurd.

Egmont was sinds 1544 ridder van het Gulden Vlies. Hij nam dienst in het Spaanse leger en versloeg de Fransen achtereenvolgens in Saint-Quentin (1557) en Grevelingen (1558). Na deze veldslagen stond hij in zo’n hoog aanzien bij de Spaanse koning, dat hij namens de koning naar Engeland vertrok om de hand van de Engelse koningin Elizabeth I te vragen voor Filips II. Als beloning voor zijn trouw werd Egmont in 1559 benoemd tot stadhouder van Vlaanderen en Artesië.

Als edelman maakte Egmont deel uit van de Raad van State. Samen met Willem van Oranje en de graaf van Horne (Ligue der Groten, 1562) verzette hij zich tegen kardinaal Antoine Perrenot Granvelle, bisschop van Atrecht, die de inquisitie (vervolging van de protestanten) invoerde in Vlaanderen. In een brief aan Filips II (11 maart 1563) bood het Driemanschap hun ontslag aan als Granvelle niet zou vertrekken. Na het vertrek van Granvelle in 1564 verzoende Egmont zich opnieuw met de koning. Op aandringen van de Raad van State vertrok Egmont in 1565 naar Spanje om Filips II de verlangens van de hoge adel over te brengen (Brieven uit het bos van Segovia). Tevens lichtte hij, samen met de Graaf van Megen, de landvoogdes Margaretha in over het Compromis.

[bewerk] Opstand

Standbeeld op markt van Zottegem

Egmont en Horne (15 jan 2005)

Kort daarna brak de Beeldenstorm (10 augustus 1566) uit en werd het verzet tegen de Spaanse overheersing in de Nederlanden groter. Als overtuigd katholiek keurde Egmont de Beeldenstorm ten zeerste af en hij zwoer andermaal trouw aan de Spaanse koning.

Na de Beeldenstorm stuurde Filips II de hertog van Alva naar de Nederlanden om orde op zaken te stellen. Willem van Oranje ontvluchtte hierop Brussel; Egmont en Horne besloten niet te vluchten. Vrijwel direct na zijn aankomst liet Alva de graaf van Egmont, zijn secretaris Jan van Casembroot en de graaf van Horne onder een vals voorwendsel - Alva had een overleg aangekondigd om bij een maaltijd over de situatie te praten - arresteren (9 september 1567). Direct na arrestatie werden ze naar Gent overgebracht en in het kasteel opgesloten.

Egmont beriep zich vruchteloos op zijn voorrechten als ridder van de Orde van het Gulden Vlies. Ondanks de vele pogingen om zijn onschuld te bewijzen werd hij wegens hoogverraad in december voor de Raad van Beroerten gebracht. Hoewel Egmont tot het einde toe katholiek bleef en trouw bleef aan de Spaanse koning, werd hij samen met Van Horne op last van Alva ter dood veroordeeld.

Oranje trekt zijn lessen uit de situatie en wordt als Willem de Zwijger de spil van het verzet tegen de koning. Toenadering komt er met de Unie van Brussel, maar als de Franstalige gewesten zich min of meer achter de koning scharen met de Unie van Atrecht ten koste van de eenheid van de Nederlanden (waarbij de Nederlandstalige Nederlanden zich verzamelen in de Unie van Utrecht), is het hek helemaal van de dam, en kiest het verzet rond Willem van Oranje voor een oplossing buiten de Spaanse context: de onafhankelijkheid van de Republiek der Verenigde Nederlanden.

Op 5 juni 1568 werden de edelmannen op de Grote Markt van Brussel onthoofd. Hun dood leidde tot grote protesten in de Nederlanden en heeft bijgedragen aan het openlijke verzet tegen de Spanjaarden.

Het gebalsemde lichaam van de Graaf van Egmont ligt, samen met zijn vrouw Sabina (overl. 1578), begraven in de crypte van de kerk van Onze-Lieve-Vrouw Tenhemelopneming te Zottegem. De harten van hun oudste zoon Filips (overl. 1590) en zijn jongere broer Karel (overl. 1620) liggen met dat van hun vader in een bronzen koffer.

Enkele eeuwen later zou Egmont de centrale rol spelen in een tragedie van Goethe (genaamd Egmont, 1788). Ludwig van Beethoven componeerde hiervoor toneelmuziek waarvan de 'Egmont-ouverture' nog vaak gespeeld wordt. (1810).

Het standbeeld van beide graven staat op de Zavel in Brussel. Op de markt van Zottegem staat een bronzen standbeeld van Lamoraal van Egmont. Dit beeld verving in 1967 het identieke gietijzeren beeld dat naar het Egmontpark verhuisde.

Egmont was tevens een tijdlang eigenaar van het kasteel van Gaasbeek (1565 - 1568). In Zottegem is het sterk verbouwd, eertijds omgracht Egmontkasteel sinds 1964 een beschermd monument. Het gebouw doet nu dienst als openbare bibliotheek.

[bewerk] Literatuur

• 1961 Lamoraal van Egmond - P.B. de Troeyer
• 1943 Lamoral d'Egmont 1523-1568 - R. Avermaete
• 1968 Lamoraal van Egmont in de geschiedenis, literatuur, beeldende kunst en legende - H. van Nuffel
• 2005 De bastaard van Brussel - Simone Van Der Vlught (roman: hij is de vader van het hoofdpersonage)

[bewerk] Beijerland

Lamoraal van Egmont trouwde in 1544 met Sabina van Beieren (Beijeren).

In 1557 was Egmont begonnen met de bedijking van het gebied aan de Oude Maas, dat naar zijn gemalin Beierland werd genoemd.

[bewerk] Trivia

Toen Willem de Zwijger voor Alva vluchtte, nam Egmont volgens de overlevering afscheid met de woorden "Vaarwel, Prins zonder land". Oranje antwoordde: "Vaarwel, Graaf zonder hoofd." Deze overlevering is vermoedelijk afkomstig van Charles de Coster, de woorden komen voor in de Uilenspiegel.