Margaretha van Parma

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

Margaretha van Parma door Anthonie Mor

Margaretha van Parma (Oudenaarde, 28 december 1522 - Ortona, 18 januari 1586) was landvoogdes voor Filips II over de Nederlanden van 1559 tot 1567, toen de Hertog van Alva naar de Nederlanden werd gezonden.

[bewerk] Jeugd

Ze was een buitenechtelijk kind van keizer Karel V. Haar moeder was Johanna van der Gheynst, dochter van een wever uit Oudenaarde. Ze werd gedoopt in de kerk van Pamele en opgevoed in Brussel onder toezicht van Margaretha van Oostenrijk en Maria van Hongarije, meer bepaald in het gezin van Andries van Douvrin, heer van Drogenbos en Sint-Martens-Bodegem. Op tienjarige leeftijd verhuisde Margaretha in 1533 naar Italië, waar zij opgroeide onder de hoede van vooral Madame de Lannoy, weduwe van de voormalige onderkoning van Napels, Charles de Lannoy. Deze Italiaanse opvoeding verklaart ook waarom ze vooral bekend werd onder haar (Italiaanse) titel Madama, al had ze in 1529, toen Karel V haar als zijn dochter erkende, het recht gekregen de naam Margaretha van Oostenrijk te voeren.

[bewerk] Huwelijken

Ze huwde tweemaal.

Op 29 februari 1536 trouwde ze in Napels met haar eerste echtgenoot Alessandro de' Medici, hertog van Florence. Deze werd vermoord in 1537.
Op 4 november 1538 huwde ze een tweede maal in Rome met Ottavio Farnese, een kleinzoon van Paus Paulus III. Zij kregen twee kinderen: Alessandro, de latere landvoogd van de Spaanse Nederlanden en een tweelingbroer Carlo, die binnen een jaar overleed.

[bewerk] Landvoogdes

Gedurende haar regering over de Nederlanden kwam Margaretha steeds meer in de knel tussen haar halfbroer de koning Philips II enerzijds en de plaatselijke adel anderzijds. Daarbij speelde de Reformatie een doorslaggevende rol.

Op 5 april 1566 nam ze het eerste van drie smeekschriften van Nederlandse edelen in ontvangst, maar de koning gaf haar geen ruimte om concessies op godsdienstig gebied te doen. De tot dan toe ondergrondse Reformatie brak evenwel door in het openbare leven, als hagepreken en, minder vreedzaam, als Beeldenstorm tegen de door de calvinisten verafschuwde afgodsbeelden in de kerken. De Zuid-Nederlandse reformator Guido de Brès werd in mei 1567 wegens ketterij ter dood veroordeeld en in Valenciennes opgehangen.

[bewerk] Terug naar Italië

Toen Filips II in augustus 1567 de hertog van Alva stuurde om met militair geweld het gezag te herstellen, legde Margaretha, die altijd een betrekkelijk welwillende houding had aangenomen ten aanzien van de 'ketters', uit protest haar ambt neer. Ze keerde terug naar Italië, waar zij in L'Aquila gouverneur van de Abruzzen werd. Ze heeft nog mogen meemaken dat haar zoon Alexander Farnese, de latere hertog van Parma, in 1578 landvoogd werd en als veldheer successen boekte in de Nederlanden. Bij het aantreden haar zoon kwam Margaretha nog één keer terug naar de Nederlanden. Er was sprake van dat ze samen aan de macht zouden komen, zij als landvoogdes en hij als militair leider. Maar ze werd door haar zoon tegengehouden. Margaretha is toen weer teleurgesteld teruggekeerd naar Italië.

[bewerk] Palazzo Madama

Palazzo Madama in Rome is naar haar vernoemd. Nu is het de zetel van de Italiaanse Senaat.

[bewerk] Historische romans

Dr. Jane de Iongh schreef over haar de historische roman Madama, Margaretha van Oostenrijk, Hertogin van Parma en Piacenza 1522 - 1586, Querido, Amsterdam, 1967. Ook Jan Siebelink schreef een roman Margaretha (2002) over het leven van Margaretha.