Lactose-intolerantie

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

Lactose-intolerantie
Lactose, een disaccharide van β-D-galactose & β-D-glucose, dat door lactase gesplitst wordt.
ICD-10	E73
ICD-9	271.3
OMIM	223100 150220
DiseasesDB	7238
MedlinePlus	000276
eMedicine	med/3429 ped/1270
Geneeskunde

Lactose-intolerantie is het onvermogen de melksuiker lactose te verteren. Jonge zoogdieren zijn dankzij het enzym lactase in staat lactose om te zetten in de monosacchariden glucose en galactose die wel verteerbaar zijn. Het vermogen dit enzym aan te maken neemt met het stijgen van de leeftijd geleidelijk af, zodat de meeste mensenrassen (en alle zoogdieren) op volwassen leeftijd lactose-intolerant worden. In Nederland is ca. 9% van de mensen lactose-intolerant. Bij de oudere Nederlandse bevolking is dit percentage hoger, namelijk ongeveer 15%. Wereldwijd is ongeveer 70% van de bevolking lactose-intolerant.

Lactose-intolerantie is iets anders dan koemelkallergie, één van de meest voorkomende allergieën. Bij een allergie zet een eiwit het afweersysteem in werking, en ook een geringe hoeveelheid daarvan kan tot een levensbedreigende toestand leiden.

Inhoud 1 Symptomen 2 Voorkomen 3 Genetica 4 Andere oorzaken 5 Zie ook 6 Externe links 7 Referenties

[bewerk] Symptomen

Lactose is een stof met een hoge osmotische waarde en kan bovendien als voedingsbodem voor bepaalde soorten bacteriën dienen. Het eerste bemoeilijkt in de dunne darm de opname van water, zodat de inhoud en de transportsnelheid toeneemt, met krampen (buikpijn), misselijkheid en 'gerommel' als voelbare symptomen. In de dikke darm volgen andere problemen: bepaalde bacteriën fermenteren de lactose waarbij koolzuurgas, waterstofgas en organische zuren vrijkomen. Ook dit veroorzaakt buikpijn, winderigheid en in ernstige gevallen diarree, die waterig dun is, zurig ruikt, en soms schuimt en groenig van kleur is.

[bewerk] Voorkomen

Lactose komt niet alleen voor in melk en melkproducten, maar ook vaak als goedkope vulstof bij kant-en-klaargerechten, bouillonblokjes, brood, broodjes (met name krentenbollen), eierkoeken, koekjes, worst enz. Zelfs in medicamenten kan lactose zitten, bijvoorbeeld in de anticonceptiepil. In koemelk zit ongeveer 5 gram per 100 ml) lactose. In humane melk en geitenmelk zitten vergelijkbare gehaltes. In yoghurt en karnemelk is het gehalte 2 à 5 gram per 100 ml^[1] en bij de meeste harde kazen (bijvoorbeeld oude goudse kaas, oude geitenkaas, cheddar kaas, parmezaanse kaas) is de concentratie tot meer dan 1000 maal lager.^[2] Zie ook onderstaande tabel.

Lactosegehalte van diverse levensmiddelen.^[3]

Voedingsmiddelen met minder dan 1g/100g lactose	g/100g
Boter	0,1-1
Camembert	0 (tot >1)
Feta (45+)	0,5
Harde kazen	0-0,1
Pure chocolade (>75% cacao)	0-0,5
Voedingsmiddelen met tussen de 1g/100g en 5g/100g lactose	g/100g
Karnemelk	4-5
Kwark (20% vet)	2,7-3,7
Melk (geit)	4,2
Melk (koe)	4,6-4,8
Yoghurt	3,2-4,5
Voedingsmiddelen met meer dan 5g/100g lactose	g/100g
Melkchocolade	9,5
Melkpoeder (mager)	50
Roomijs	6-7
Smeerkaas (45+)	6,3
Weipoeder	72,8

Veel lactose-intoleranten kunnen wel aardig wat lactose verdragen: de meeste volwassenen kunnen ongeveer 10 gram (evenveel als in een glas melk) binnenkrijgen zonder nadelige gevolgen, zeker als het gaat om kleine porties die gedurende de dag worden ingenomen, of als melk tijdens een maaltijd wordt gedronken. Onderzoek heeft uitgewezen dat lactosegehaltes vaak worden overschat en diëtisten waarschuwen voor al te rigoreuze verwijdering van melkproducten uit het dieet, omdat deze een waardevolle bron zijn van onder meer calcium. Zij bevelen aan om niet veel minder dan het maximaal te verdragen gehalte te consumeren. Bij de meeste volwassen lactose-intoleranten ligt dat gehalte hoger dan 3 gram per dag.^[2] Sinds 2006 is er in de meeste supermarkten lactosevrije houdbare melk^[4] verkrijgbaar. Ook is bij de apotheek het enzym lactase verkrijgbaar.^[5] Dit zorgt ervoor dat lactose wordt gesplitst in glucose en galactose, zodat de negatieve gevolgen van lactose niet optreden. Aan consumptie-ijs wordt in bepaalde gevallen in de fabriek al het enzym lactase toegevoegd om het zoeter te maken en om de structuur te verbeteren.

[bewerk] Genetica

Alleen Europeanen lijken in meerderheid lactose op volwassen leeftijd te kunnen verteren, dit wordt ook wel lactase-persistentie genoemd. Maar ook in Europa is volgens schattingen 10 tot 15% van alle mensen lactose-intolerant. Beide lijken geheel verklaard te kunnen worden door een mutatie vlakbij het gen voor lactase.^[6] Ongeveer 60-80% van de personen met lactose-intolerantie kampt ook met fructosemalabsorptie.^[7][3]

Baby's krijgen bij de geboorte voldoende lactase mee om de lactose in melk te kunnen verteren. Het is voor de mens eigenlijk heel gewoon dat de lactaseproductie vanaf een leeftijd van een paar jaar continu afneemt omdat dan geen lactose meer verteerd hoeft te worden. De leeftijd waarop dit gebeurt is afhankelijk van de etniciteit van het kind: bijvoorbeeld onder mestiezen in Peru worden 30-55% van de kinderen lactose-intolerent voor het vierde levensjaar^[8] voor Noord-Europeanen en Chinezen is dit respectievelijk 6 en circa 30%. In de laatste eeuwen zijn de Europeanen (en ook hun afstammelingen, de Amerikanen en Australiërs) steeds meer melkproducten gaan consumeren, zodat het grootste deel van hen nu hun hele leven lactase produceert. Daardoor wordt lactose-intolerantie in deze landen als aandoening gezien, hoewel het eigenlijk de natuurlijke toestand is.

[bewerk] Andere oorzaken

Hoewel lactose-intolerantie (tot op zekere hoogte) dus een normale toestand is, kunnen er ook bijzondere oorzaken voor zijn. Zo is er een aangeboren defect waardoor een pasgeborene het enzym lactase niet aanmaakt. Dit is een zeer zeldzame aandoening. Daarnaast is er nog een groep aandoeningen die leiden tot secundaire lactose-intolerantie, bijvoorbeeld door operatieve verwijdering of bestraling van de dunne darm, door darmparasieten (Giardia lamblia, Rotavirus, Candida albicans) of na een periode van ondervoeding.

[bewerk] Zie ook

• Gluten-intolerantie

[bewerk] Externe links

• Portal Lactose-intolerantie (deutsch)
• Lactose-intolerantie op Food-Info, Wageningen Universiteit
• Lactose-intolerantie op de site van de Maag Lever Darm Stichting
• Lactose-intolerantie op Voeding & Gezondheid

Referenties:

^ (en) Alm, Livia (1982). Effect of Fermentation on Lactose, Glucose, and Galactose Content in Milk and Suitability of Fermented Milk Products for Lactose Intolerant Individuals, J Dairy Sci 65:346-352 ^ a b (en) McBean, L.D. & G.D. Miller (1998). Allaying Fears and Fallacies about Lactose Intolerance, J Am Diet Assoc. 98:671-676. ^ a b (de) Nahrungsmittel-Intoleranz.com ^ Merknaam: MinusL. ^ Merknamen: Kerulac en Kerutab. ^ (en) Enattah N.S., Sahi T., Savilahti E., Terwilliger J.D., Peltonen L., Jarvela I. (2002). Identification of a variant associated with adult-type hypolactasia. Nat Genet. 30(2):233-7. PMID 11788828. ^ (de) Ledochowski M., Bair H., Fuchs D. (2003). Laktoseintoleranz, J Ernährungsmed. 1/2003: 7-14. ^ (en) Paige D.M., Leonardo E., Cordano A., Nakashima J., Adrianzen B., Graham G.G. (1972) Lactose intolerance in Peruvian children: Effect of age and early nutrition. Am J Clin Nutr 25:297-301.