Koninkrijk Ierland

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

Kingdom of Ireland
In Personele unie met Engeland^[1]

←

1541 — 1649
1660 — 1801

→


(Details)	(Details)

Kaart

Algemene gegevens

Hoofdstad

Dublin

Talen

Engels, Iers

Religie(s)

Rooms-katholiek, Anglicaans

Regering

Regeringsvorm

Monarchie

Dynastie

Tudor (1541-1603)
Stuart (1603-1694, 1702-1714)
Oranje-Nassau (1689–1702)
Hannover (1714-1801)

Staatshoofd

Koning

Het Koninkrijk Ierland was een staat in West-Europa – feitelijk een kroondomein van de Engelse koning – van 1541 tot 1 januari 1801, toen Ierland werd verenigd met het Koninkrijk Groot-Brittannië tot het Verenigd Koninkrijk van Groot-Brittannië en Ierland.

De staat werd geregeerd door de koningen van Engeland en (vanaf 1707) Groot-Brittannië. Het land was daardoor in personele unie met Engeland (1541 - 1707), Schotland (1603 - 1707), Groot-Brittannië (1707 - 1801) en Hannover (1714 - 1801).

[bewerk] Voor 1541

Het Koninkrijk Ierland kwam voort uit de Heerlijkheid Ierland (Lordship of Ireland). Na de Normandische verovering van Ierland in 1171 werd het land een heerlijkheid, dat direct onder de Engelse kroon viel.

Nadat koning Hendrik VIII zich afscheidde van de Rooms-katholieke Kerk liet hij zich in 1541 liet hij zich door het Ierse parlement tot koning van Ierland verkiezen. Door de titel Koning van Ierland aan te nemen kon de kerk zijn titel Heer van Ierland, die door Paus Adrianus IV aan de Engelse koning was toegekend, niet terugtrekken.

Ierland had een parlement in Dublin met een lagere kamer (House of Commons) en een hogere kamer (House of Lords). De echte macht was echter in handen van de gouverneur, de Lord Lieutenant of Lord Deputy, die Ierland in naam van de koning bestuurde. Deze functie was traditioneel in handen van de earls van Kildare.

De heerlijkheid Ierland bleef bestaan tot 1541, toen Ierland het Koninkrijk Ierland werd, een staat in personele unie met Engeland. Koning Hendrik VIII had zich in 1534 van de Rooms-katholieke kerk had afgescheiden, en door de titel Koning van Ierland aan te nemen kon de kerk zijn titel Heer van Ierland, die immers door de paus aan de Engelse koning was toegekend, niet terugtrekken.

In de eeuw die daarop volgde herstelden de Engelse koningen geleidelijk hun gezag over heel Ierland (die ze tijdens de Rozenoorlogen grotendeels hadden kwijtgeraakt), door middel van zowel geweld als grootschalige kolonisatie door Engelse immigranten.

[bewerk] Van 1541 tot 1801

Het koninkrijk werd bestuurd door een gouverneur, de Lord Lieutenant of Ireland of Lord Deputy of Ireland, ook wel viceroy (onderkoning) genoemd. Het Ierse parlement, met een lagere kamer (House of Commons) en hogere kamer (House of Lords), zetelde in Dublin. Het Ierse parlementsgebouw uit 1729 was het eerste parlementsgebouw ter wereld dat speciaal voor dat doel was gebouwd.

Tot 1782 had het parlement weinig te zeggen, en Rooms-katholieken mochten niet parlementslid worden. Bijna alle macht in Ierland lag in handen van de gouverneur en zijn tweede man, de Chief Secretary for Ireland, die beide altijd van Engelse of Britse adel waren.

De arme, voornamelijk Rooms-katholieke bevolking van Ierland werd bestuurd door een kleine protestantse, Iers-Engelse elite. Dit leidde tot gewelddadige conflicten, waaronder de opstanden in 1641, 1689-1691 en 1798. Na de opstand van 1798 besloot de Britse regering om Ierland bij het Verenigd Koninkrijk te voegen, om zo de Ierse bevolking eerlijkere vertegenwoordiging in de regering te geven en verdere onrust te voorkomen. In 1800 stemde zowel het Britse als het Ierse parlement voor een Act of Union, die echter pas in 1801 in werking trad. Hierbij werd het koninkrijk samengevoegd met het Koninkrijk Groot-Brittannië om zo het Verenigd Koninkrijk van Groot-Brittannië en Ierland te vormen.