Herodotus

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

Beeld van Herodotus, Romeine kopie van een Grieks origineel uit de 4e eeuw v.Chr.

Herodotus of Herodotos (Gr.: ῾Ηρόδοτος) van Halicarnassus (° Halicarnassus, ca. 485 v.Chr. - † Thurii, tussen 425/420 v.Chr.), was een Grieks geschiedschrijver. Hij stamt waarschijnlijk uit een intellectueel milieu: hij blijkt immers te beschikken over een brede en diepgaande kennis van alle bestaande literatuur tot dan toe.

Herodotus week - wegens persoonlijke politieke problemen - op jonge leeftijd uit naar het Griekse eiland Samos. In de jaren die daarop volgden maakte hij een reeks studiereizen door de dan bekende wereld (o.a. Griekenland zelf, Klein-Azië, Opper-Egypte, Noord-Afrika, delen van het Midden-Oosten, het huidige Oekraïne en de Krim en delen van West-Europa). Op die manier vergaarde hij een in zijn tijd zeldzaam brede kennis van de wereld.

Rond zijn veertigste levensjaar vestigde hij zich te Athene (omstreeks 445 v.Chr.) waar hij openbare lezingen hield uit zijn reisverslagen. Zo werd hij opgenomen in de kring van vooraanstaande intellectuelen rond de staatsman Pericles. Daartoe behoorde o.a. ook zijn vriend, de tragedieschrijver Sophocles.

Na enkele jaren vertrok hij naar de Pan-Helleense kolonie Thurii in Zuid-Italië, waar hij zich definitief vestigde. Hij maakte af en toe nog reizen door Sicilië en Italië en voltooide zijn levenswerk, de Historiën (oorspronkelijke titel Ἱστορίης ἀπόδεξις, wat zoveel betekent als Verslag van mijn onderzoek).

Hij overleed in Thurii en werd er ook begraven, in de jaren rond 425 v.Chr.

Herodotus wordt de vader van de geschiedschrijving genoemd, omwille van zijn werk Historiën, een omvangrijke bundeling van boeken, die het midden houdt tussen de memoires van een reiziger en de duidelijke poging van een geschiedkundige avant-la-lettre om objectief aan geschiedschrijving te doen. Hij beschrijft hierin de Perzische Oorlogen, maar maakt ook vele zijsprongen naar andere (geschiedkundige en geografische) onderwerpen. Vóór Herodotus waren er al wel de logografen, met als een van de belangrijkste Hecataeus, maar zij spitsten zich vooral toe op zaken als geografie en antropologie. Herodotus heeft veel geput uit de werken van deze schrijvers.

Reconstructie van de Eucumene (bewoonde wereld) antieke kaart van Herodotus circa 450 voor chr.

De Historiën zijn het oudste omvangrijke werk in Grieks proza dat bewaard is gebleven (en dus ook van de gehele Westerse literatuur). Het vertoont dan ook nog epische kenmerken als anekdoten en novellen. Zijn eigenlijke onderwerp is de geschiedenis van de gewelddadige confrontatie tussen Oost en West, tussen "barbaroi" en Grieken, die zijn voorlopig hoogtepunt beleefde in de Perzische Oorlogen. Als beginpunt van dit conflict beschouwde Herodotus de Lydische koning Croesus, de eerste die volgens hem begonnen is met onrechtmatige daden tegenover de Grieken.