Geschiedenis van Doetinchem
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Dit is een pagina over de Geschiedenis van Doetinchem.
Inhoud |
[bewerk] Inleiding
Uit archeologisch onderzoek blijkt dat er op het gebied van de huidige stad Doetinchem al meer dan 11.000 jaar mensen leven. Bij opgravingen zijn schedels, aardewerkscherven en vuurstenen pijlpunten uit de prehistorie gevonden. De jagersvolken uit deze tijd werden gevolgd door Keltische en Germaanse stammen, zoals Chamaven, Franken en Saksen. Ook zijn bij opgravingen Romeinse munten gevonden. Uit andere vondsten is gebleken dat ook de Noormannen hun strooptochten tot deze regio uitbreidden.
Hoewel al vanaf ca. 9000 v.Chr. af en toe mensen in de de regio woonden ontstond de eerste permanente bewoning in de vroege bronstijd (1700 v. Chr. - 1500 v. Chr.).
Bij de bouw van de wijk Overstegen zijn er verschillende vuurstenen pijlpunten en wikkeldraadscherven gevonden. Andere archeologische vondsten zijn twee bronzen voorwerpen; een bronzen buiteltje (uit de vroege- of late bronstijd, gevonden bij de Wrange) en een bronzen kokerbijl (uit de late bronstijd, gevonden langs de Ouden IJssel).
[bewerk] Eerste tekenen van een nederzetting
In de Vroege Middeleeuwen hadden de Saksen hier een kleine nederzetting. Hierover is weinig bekend. De oudste vermelding van de naam Doetinchem dateert uit 838 als villa Duetinghem, een nederzetting met een kerk. De naam komt waarschijnlijk voort uit Dutto-ing-heem, wat 'woonplaats van de afstammelingen/lieden van Dutto' betekent. In de periode na 838 ontstond de vestingstad Deutinkem met een kerk die ten geschenke werd gegeven aan de toenmalige bisschop van Utrecht. Andere namen die in de loop van de tijd gebruikt werden, waren Duttichem, Duichingen, Dotekom en Deutekom.
[bewerk] Vestingstad
Lange tijd bleef Doetinchem een kleine plaats. Rond 1100 begon Doetinchem te groeien, en werd een stadsmuur gebouwd tegen de plunderaars die meerdere malen probeerden de stad leeg te roven. Er waren in de poort vier openingen met slagbomen. In 1236 kreeg Doetinchem stadsrechten van graaf Otto II van Gelre van Zutphen; ook werd in dat jaar de stadsmuur met een meter verhoogd. Later werden deze openingen vervangen door poorten. Waar nu de oude ophaalbrug over de Oude IJssel ligt, lag vroeger ook al een brug. Voor deze brug stond de kleinste van de vier Doetinchemse stadspoorten: de Waterpoort. Aan het eind van de Heezenstraat stond de Heezenpoort. Door deze poort werden de ter dood veroordeelde misdadigers naar de galg gebracht. De galg stond ongeveer op de hoek van de huidige Van Nispenstraat met de huidige Dr. Huber Noodstraat.
Van de Hamburgerpoort is bekend dat deze aan het eind van de Hamburgerstraat stond en in 1302 gebouwd is. De monniken van klooster Bethlehem bij Gaanderen hebben meegewerkt aan de bouw van deze poort. Ook aan het eind van de Grutstraat heeft een poort gestaan: de Grutpoort. Om de stadsmuur heen lag een smalle gracht met daaromheen een wal. De Walmolen staat op een restant van deze wal. Doetinchem moest - net als veel andere steden in het oosten - als grensstad functioneren en mocht niet uitbreiden. Pas in de 19e eeuw verviel de wettelijke bepaling die uitbreiding onmogelijk maakte.
Doetinchem werd belangrijk als handelsplaats voor boeren die hun koopwaar op de plaatselijke markt kwamen verkopen. Deze markt werd gehouden op het Simonsplein en tot aan de Tweede Wereldoorlog bleef deze bestaan.
Na een aantal jaren werd Doetinchem een hanzestad.
[bewerk] Stadsbrand
Doetinchem werd aan het eind van de Middeleeuwen regelmatig getroffen door branden (bijv. in 1414) De grootste brand, veroorzaakt door een bakker die vlas in zijn oven wilde drogen, is nagenoeg de gehele binnenstad, inclusief het stadsarchief, de Catharinakerk en het raadhuis, in vlammen opgegaan. Bij deze brand gingen daarnaast de stedelijke privilegebrieven, en zilveren schenkannen verloren.
Om het herstel te bevorderen kwam Hertog Karel van Gelre de bewoners tegemoet door de bewoners van de getroffen huizen een jaar lang geen rente te laten betalen, en de komende elf jaar slechts de helft. Samen met zijn gemalin en de stad Zutphen schonk hij nieuwe glasramen voor in het herstelde Raadhuis. In een document vlak na de brand stond:
Anno duesent vifhondert soven und twintich up den goede fridagh voir Paschen ometrindtt twelff ure tho vurmiddage vorbrande die stadt van Doetinchem so jammerlick mit kerck und idt gantzemestendell.
[bewerk] Tijdens de Verenigde Nederlanden
 Zie Doetinchem in de Tachtigjarige oorlog voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
 |
|
|
In de Tachtigjarige Oorlog is Doetinchem twee keer belegerd en bezet geweest door Spanje en het hertogdom Berg. De stad heeft hierdoor flink geleden, en hield zich daarna neutraal. Dit betekende dat ze en contributie aan Spanje én de Republiek moest betalen. Ook de verdedigingswerken (stadsmuur en -poorten) werden niet meer onderhouden, waardoor de stad gemakkelijk weer veroverd kan worden door Franse troepen. Na deze oorlog hoorde de stad bij het Graafschap Zutphen. Doetinchem functioneerde als grensstad: Zevenaar en Wehl waren toen nog Kleefs. In 1672 is de stadsmuur grotendeels afgebroken.
[bewerk] De Franse Tijd
De Doetinchemse marineofficier en burgemeester Carel Hendrik Ver Huell werkte in de Franse tijd als admiraal voor Napeleon en speelde een rol bij de benoeming van Lodewijk Napoleon. In deze tijd werd Doetinchem ook getroffen door verschillende overstromingen, koning Lodewijk Napoleon kwam de stad met persoonlijke hulp tegemoet.
Doetinchem maakte na de samenvoeging met Frankrijk deel uit van het arrondissement Zutphen. Dat op haar beurt weer onder het departement Yssel-Supérieur viel.
[bewerk] Tot de Tweede Wereldoorlog
Na de Franse tijd bereikte Doetinchem haar glorietijd, waarin de economie bloeide. In de tweede helft van de 19e eeuw verdwenen de stadspoorten en werd een groot deel van de stadswal weggehaald. In het begin van de 20e eeuw had de stad te lijden onder een afnemende groei en bloei. Doetinchem was in die periode verdeeld in de gemeenten Stad- en Ambt-Doetinchem. Ambt Doetinchem bestond uit landbouwgebieden.
In 1907 werd de tramlijn tussen Zutphen en Emmerik in dienst genomen. Het hoofdkwartier van de exploitant: de Gelderse tramwegen was in Doetinchem gevestigd.
In 1935 werd een nieuwe katholieke kerk (Onze lieve Vrouwekerk) gebouwd aan het Pasplein. Ook werd de brug over de Oude IJssel vernieuwd.
[bewerk] Tweede Wereldoorlog
| Zie Doetinchem in de Tweede Wereldoorlog voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
Aan het begin van de Tweede Wereldoorlog werd de brug over de Oude IJssel opgeblazen door het Nederlandse leger, om de Duitse opmars te vertragen, en zodoende meer tijd te hebben om de IJssellinie klaar te maken. Tijdens de oorlog was er slechts een kleine Duitse bezettingsmacht gelegerd. Bij wijze van represaillemaatregel werden enkele gevangenen geëxecuteerd omdat bij het Veluwse plaatsje Putten een aanslag door het Nederlandse verzet was gepleegd. Ook werd het pand Bouchina gebruikt om enkele Nederlandse Joden, die speciale bescherming genoten van de NSB, te interneren.
Toen het Duitse leger steeds meer teruggedreven werd door de geallieerden, werden er door de Duitsers zestien gijzelaars genomen. Deze zouden vrijgelaten worden als er voor elke gijzelaar 100 mannen zouden gaan werken voor de Duitsers. Zodoende hebben er nabij Groesbeek 1600 Doetinchemse mannen aan loopgraven gewerkt, die echter nooit in gebruik zijn genomen.
Aan het eind van de oorlog kreeg de stads de waarschijnlijk grootste klap uit haar geschiedenis. Overdag op 19, 21 en 23 maart 1945 bombardeerden Britse vliegtuigen per ongeluk het historische centrum van de stad. Eigenlijk doelen waren de plaatsen Isselburg en Anholt die, door de vergelijkbare ligging aan de Oude IJssel, werden verward met Doetinchem. De binnenstad werd hierdoor voor het grootste deel verwoest. Dit heeft gezord voor een mix van oude en nieuwe architectuur, waarbij de laatste de overhand heeft.
[bewerk] Nieuwste geschiedenis
Doetinchem werd niet vernietigd en het ging zelfs goed met de stad. In de daarop volgende decennia groeide Doetinchem door (een belangrijke uitbreiding kwam tot stand met de nieuwe wijk De Huet) en na een paar jaar werd zij zelfs groter dan de nabij gelegen stadjes als Doesburg, Winterswijk en Zutphen. Philips had enkele jaren een fabriek in de stad. Ook vandaag de dag (2004) is Doetinchem nog aan het uitbreiden. Er worden nieuwe wijken gebouwd, zoals Dichteren, Wijnbergen en in de toekomst het Zelhemse Broek. Voor de toekomst is er het Masterplan Schil gelanceerd, dat ervoor moet zorgen dat ook in de toekomst Doetinchem haar centrumpositie in de Achterhoek behoudt.
[bewerk] Zie ook
| Bronnen, noten en/of referenties: |
|
