Lengua piemuntesa
Da Wikipedia.
La lengua piemuntesa (nomm nativ: Piemontèis codes ISO 639-3 pms) a l'è una lengua rumanza gall-italega, recugnussüda in del 1981 'me vüna dij lenguf minuritari del'Europa e che l'ha censida l'Unesco intra i lenguf che meriten la tütela. Se stima che sien almen 2,5 miliun i gent ch'a hinn bun de parlà o de capì el Piemuntes, e 500-600 mila quij bun anca de legell e de scrivell.
Cuntegnüü |
[Mudifica] I paes che se parla in Piemuntes
Se parla in piemuntes, cunt i sò variant lucaj, in:
- de la pruincia de Türin, Cüni, Asti, Biela e Vercej;
- de la banda püssee ucidentala de la Pruvincja_de_Nuara;
- de la pruincia de Lissandria, asca arent a Turtuna (chì i parlaa a hinn lumbart e emilian mesciaa) e i paes sotà a Növ (dialett ligür)
- d'un quej paes de la bassa Val d'Aosta.
In de la pruincia del Verban-Cüsi-Ossula e la püssee part de chela de Nuara se dupren dij dialett de la Lengua Lumbarda. In dij cumün de la pruincia de Cüni al cunfin cun la Ligüria se parlen dij dialett ligür. In dij val dij pruinc de Türin e de Cüni, el Piemuntes a'l vif insema al Ucitan a süd e'l Franch-pruvensal a nort. Gh'è anca de dì che in del bass Piemunt a l'è bell cumplicaa stabilì indua l'è che'l finiss el Piemuntes e indua'l scumincia el Lumbart o el Ligür.
[Mudifica] El Paternoster in Piemuntes
Pare nòstr, ch'it ses ant ij Cej,
sia santificà tò nòm,
ch'a ven-a tò regn,
sia faita toa volontà,
coma 'n cel parèj an tèra.
Dane ancheuj nòstr pan quotidian,
e perdona a noi i nòstri débit,
coma noi i-j perdonoma ai nòstri debitor.
E fane nen droche an tentassion,
ma liber-ne del mal, amen.
[Mudifica] I dialett
Anca se l'è una lengua ünitaria, el Piemuntes a'l gh'ha i sò dialett. La furma de riferiment a l'è el Piemuntes cumün, che l'è quell de Türin e inturnavia: 'sta furma chì a l'è chela püssee duprada in de la literatüra e tücc i alter piemuntes l'aceten e a hinn bun de capila. El piemuntes cumün a'l se dupra per parlà cun gent che parlen minga l'istess sò dialett. A bun cünt, se cunsidera el piemuntes de la zona de Türin, Süsa, Cher, Pinaröl e Salüss chel püssee bun (gh'è però de sta 'tent che a Türin gh'è gent che la dupra un dialett cuntaminaa del talian).
I dialett del Piemuntes de poden fà in trì grüpp:
- Piemuntes ucidental, o Alt Piemuntes, che l'è chell dij pruinc de Cüni e Türin, asca el Canaves;
- Canaves, che'l furma una sua categuria;
- Piemuntes uriental, o Bass Piemuntes, in dij alter pruinc.
[Mudifica] Classificassiun
- lenguf indueuropei
- lenguf rumanz
- lenguf rumanz ucidentaj
- lenguf gal-rumanz
- lenguf cisalpin
- lenguf gal-rumanz
- lenguf rumanz ucidentaj
- lenguf rumanz
