Sjávarföll
Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
 |
|
Sjávarföll eru ris og hnig sjávar á jörðinni, til komin vegna þyngdarkrafta tungls og sólar sem toga í jörðina. Hugtakið nær yfir bæði flóð, sem er hækkun á yfirborði sjávar, og fjöru, þar sem yfirborðið lækkar. Yfirleitt gætir flóðs og fjöru tvisvar sinnum á sólarhring á hverjum punkti jarðar. Þar sem þyngdarkraftur sólar á yfirborði jarðar er aðeins helmingur á við þyngdarkraft tunglsins, skiptir staða tunglsins mestu máli þegar sjávarföll eru skoðuð. Tunglið togar þannig í sjóinn á þeirri hlið jarðar, sem snýr að því. Á fjærhlið jarðar þrýstist sjórinn hins vegar út vegna miðflóttakrafts, sem er til kominn vegna snúnings jarðar-tunglkerfisins um sameiginlega massamiðju.
Mesti munur flóðs og fjöru á jörðinni er við Fundyflóa í Kanada en þar flæðir sjórinn inn þröngan flóann á flóði og hækkar yfirborð sjávar um 12 metra. Sjávarfalla gætir hins vegar lítið sem ekkert í innhöfum eins og Miðjarðarhafinu, Eystrasaltinu og Karabíska hafinu. Er það vegna þess að tilkoma sjávarfalla einskorðast ekki aðeins við þyngdarkraft tungls og sólar heldur skipta aðrir þættir máli, eins og yfirborð sjávarbotnsins, tenging innhafa yfir í úthöfin og veðurfar.
