Alfred Nobel
De Wikipedia, le encyclopedia libere
Alfred Bernhard Nobel (1833-10-21, Stockholm — 1896-12-10, San Remo [Italia]) esseva un chimista, inventor e industrialista qui fundava le Fundation Nobel e le Premio Nobel pro le qual ille testamentava su grande fortuna. Ille esseva un persona con talentos multiple, habeva un capacitate enorme de laborar e un fide firme que un disveloppamento prospere del genere human sia possibile per lucto pacific e con adjuta del fortias del natura. Su inventiones aperiva nove vias in plure brancas, le plus famose forsan es le dynamite.
Tabula de contento |
[modificar] Familia Nobel - le interprendentes
Le patre de Alfred esseva le industrialista, Imanuel Nobel (801-1872), qui alcun annos viveva in Sancte Peterburg, Russia, ubi ille construeva minas submersibile que esseva usate in le Guerra de Crimea (1853-56). Alfred habeva tres fratres qui tamben esseva multo talentose. Robert e Ludvig fundava le Compania Naphta Fratres Nobel que expropriava petroleo in Baku, Russia (hodie Azerbaidzhan, al Mar de Caspia). Ludvig tamben esseva un del plus grande producentes de material de guerra. Alfred nasceva in Stockholm ma al etate de novem annos ille moveva a Sancte Peterburg, insimul con le familia, ubi ille adolesceva. Ille poteva studiar in plure paises e durante un anno ille studiava chimia in Paris. De bon hora ille esseva interessate in explosivos.
[modificar] Dynamite - le invention fundamental
Nitroglycerina es un explosivo multo forte ma perfidiose e difficile a manerar e le invention fundamental de Nobel esseva un detonator pro nitroglycerina e altere explosivos que facilitava le usage. 1863 Alfred arrivava a Stockholm ubi ille continuva su experimentos. Alora un catastropho eveniva e tote le edificio del laboratorio explodeva. Cinque personas, i.a. le fratre le plus juvene de Alfred, Emil, moriva. Le causa del accidente probabilemente esseva experimentos facite per Emil e un studente technic qui essayava purificar nitroglycerina, un substantia multo incalculabile. Alfred esseva in le vicinitate e videva le explosion ma non mesmo isto le impediva continuar le experimentos. Ille edificava un nove laboratorio sur un gabarra (barca simple) in le Laco Mälaren e continuava le labor pro facer nitroglycerina usabile sin riscos. Finalmente ille succedeva per miscer le nitroglycerina con diatomite lo que resultava in un massa simile a pasta. Regrettabilemente le effecto de iste explosivo non esseva equalmente forte e ille continuva su essayos. Ille appellava le nove explosivo dynamite e recipeva patente in 1867.
[modificar] Altere inventiones
Inter le multe altere inventiones per Alfred Nobel on primarimente debe mentionar:
- Gelatina explosive o extradynamite , invententate in 1875, que consisteva de nitroglycerina e n nitrocellulosa (collodium) pote esser usate sub aqua. Illo tamben esseva multo effectiva quando on faceva tunneles in montanias.
- Pulvere Nobel o ballistit, que consiste de nitroglycerina, pyroxulo e nitrocelluslosa, un pulvere que fuma multo poco. Un ver sensation in tote Europa
- Rota de gumma. Ille habeva cavallos excellente e desirava viagiar confortabilemente con velocitate alte.
Ille comprava un grande casa i Paris ubi ille viveva ma ille tamben habeve un casa in San Remo.
Alfred Nobel sovente supportava su fratres quando illes habeva problemas economic con su compania in Baku ma de facto ille non se interessava de ille projecto e probabilemente ille non comprendeva le grande significantia futur del petroleo. Ille nunquam visitava Baku. Finalmente le compania del fratres in 1920 esseva confiscate per regime communista.
[modificar] Interesse e pro scientia e arte
Ille esseva multo interessate in scientia e arte e esseva honorate pro isto in plure manieras. Salvo le multe obras scientific ille ha tamben scribite alcun obras belletristic. Iste interesse litterari causava que ille tamben in su testamento considerava le Premio Nobel pro Litteratura. Alfred Nobel esseva appuctate como membro del Academia Regal de Scientia in 1884 e doctor honoris causa in le Universitate de Uppsala in 1893. Le elemento con le numero atomic 102, nobelium, porta le nomine de ille.
[modificar] Fundation Nobel
Le grande fortuna que ille donava esseva 31 milliones coronas svedese (SEK) e nunc (2006)illo ha crescite 3 600 milliones coronas svedese (SEK).In su testamento Nobel decideva que un fundation sia fundate de su fortuna e que le interesse (renta) sia dispensate como premio al personas que durante le anno previe habeva essite le plus utile pro le genere human. Nobel stipulava que le fundation solmente debeva investir le moneta in obligationes del stato e altere documentos de valor con grande securitate. Isto resultava in mal developpamento del capital a causa de inflation ma desde 1953 on es permittite placiar tamben in actioneses lo que ha meliorate le crescentia del capital multo e ha permittite un crescentia correspondente del grandor del premios. Le Fundation Nobel ipse non decide concernente re le investimentos ma ha committite iste carga a societates financial in plure paises, e un grande parte del capital es investite in SUA.
[modificar] Premio Nobel
Le Premio Nobel es un del plus reputate premios in tote le mundo, non solmente a causa del grandor economic del premio. Su sperantia e instruction esseva que le Premio Nobel "sia al plus grande beneficio possibile pro le humanitate". Malgrado que ille honorava le pace su inventiones de facto ha essite usate pro scopos bellic ma concernente le Premio Nobel pro Labor Pacific ille ipse diceva:
"Mi dynamite, plus que mille tractatos, ducera al pace. Quando le homine ha comprendite que armeas complete pote esser extinguite on va continuar a viver in pace auree".
Le summa disponibile debe esser dividite in cinque partes pro le dominios in infra e cata dominio iste annno recipeva 10 000 000 SEK. Le summa per laureato depende del numero de laureatos qui divide le premio de lor dominio. Litteratura, Physica, Chimia, Physiologia o medicina, Labor pacific.
In plus le Banca Statal de Svedia ha fundate le Premio Nobel pro Economia al Memoria de Alfred Nobel. Le Premio pro Labor Pacific pote esser dispensate a organisationes ma le altere premios es personal. Duo obras differente pote esser honorate e al maximo pote tres personas divider le premio. Lege plus re iste premios in le pagina Premio Nobel
[modificar] Nulle familia
Alfred Nobel habeva al minus un experientia disillusionate con un femina in Paris e ille nunquam maritava.
Un curiositate es que ille timeva esser interrate sin esser securmente morte e ille dava instructiones como facer con le corpere quando ille moriva: ....que post mi morte le arterias sia secate, e post que signos distincte de morte ha occurite e ha essite confirmite per doctores competente, le corpore sia combustite in un furno de cremation.
[modificar] Philatelia
Nobel esseva portraitate super timbros svedese editate in 1946, 50 annos post su decesso. Le Posta svedese, como le posta in multe altere paises, tamben ha portraitate multe laureatos durante le annos passate. Le Timbros Nobel es un dominio de collection de timbros que es adoptate per multe philatelistas.
[modificar] Vide etiam
