Երևան

Վիքիփեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Երևան
(Երեվան)

քաղաքապետ	Երվանդ Զախարյան
բնակչություն	1.088.300

Երևանը (անգլերեն՝ Yerevan) (ավանդական հայերեն ուղղագրությամբ՝ Երեվան) Հայաստանի Հանրապետության մայրաքաղաքն է։ Բնակչությունը՝ 1,093,499 մարդ: Երևանի անվանումը ծնունդ է առել Ուրարտական Էրեբունի ամրոցի անվանումից, որից էլ սկիզբ է առել Երևան քաղաքը։ Երևանը ավելի քան 2,800 տարեկան է:

Բովանդակություն 1 Պատմություն 2 Աշխարհագրություն և Կլիմա 3 Արդյունաբերություն և Տրանսպորտ 4 Պատկերասրահ 5 Տեսարժան վայրեր 6 Դեմոգրաֆիա 7 Քաղաքը 7.1 Կենտրոնը 7.2 Ժամանակից Երևանը 7.3 Այգիներ 7.4 Հուշարձաններ 8 Քաղակական Մայրաքաղաք 8.1 Մայրաքաղաք 8.2 Քաղաքապետարան 8.3 Թաղեր 9 Էկոնոմիկա 10 Ճանապարհններ 10.1 Ավտոմայրուղիներ 10.2 Քաղաքային տրանսպորտ 10.2.1 Մետրո 10.2.2 Ավտոբուսներ և երթուղային տաքսիներ 10.2.3 Տրամվայ մինչև 2004 10.2.4 Ճոպանուղի մինչև 2004 10.2.5 Գնացք 10.2.6 Աերոպորտ 11 Մշակույթ և Զվարճանքներ 11.1 Ընդհանուր 11.2 Թանգարաններ և գրադարաններ 11.3 ՈՒսուցում 11.4 Տուրիզմ 12 Հայտնի Մարդիկ 13 Արտաքին հղումներ

[խմբագրել] Պատմություն

Էրեբունի բնակավայրի գոյությունը սկսած մ.թ.ա. 782 թվականից ապացուցված է:

Հնէաբանական հետազոտություններն ապացուցում են, որ այնտեղ 8-րդ դարից սկսած` գոյություն ուներ ուրարտական ամրոց: Երևանի երկարատև պատմության ընթացքում այն հաճախ գրավվել է տարբեր թշնամիների կողմից (արաբներ, սելջուկ-թուրքեր, մոնղոլներ):

1378 թ. Լենկ Թեմուրը գրավեց Երևանը:

15-րդ դարից Օսմանական կայսրության և Պարսկաստանի միջև կռիվներ էին առաջանում, և Երևանը պարբերաբար անցնում էր նրանցից մեկի իշխանության տակ: 1827 թ. Հոկտեմբերի 13-ին երկար պաշարումից հետո ռուս զորավար Պասկեվիչի զորքերը ազատեցին քաղաքը պարսիկների ձեռքից:

1917 թ. Հոկտեմբերյան Հեղափոխությունից հետո Երևանը երեք տարի եղել է Անկախ Հայաստանի մայրաքաղաքը (1918-1920): 1920 թ. Կարմիր զորքերի Հայաստան մտնելուց հետո Երևանը դարձավ Հայկական ՍՍՀ-ի մայրաքաղաքը: 1991 թ. այն անկախ Հայաստանի Հանրապետության մայրաքաղաքն է:

[խմբագրել] Աշխարհագրություն և Կլիմա

Երևանը գտնվում է ծովի մակարդակից 900-ից մինչև 1300 մետր բարձրության վրա, Արաքսի մի վտակի` Հրազդանի ափին:

Երևանի կլիմային բնորոշ են տաք, չոր ամառներ և համեմատաբար կարճ, բայց ցուրտ ձմեռներ:

[խմբագրել] Արդյունաբերություն և Տրանսպորտ

Երևանում վերջին երկու դարերում առաջացան բազմաթիվ տարբեր գօրծարաններ (Օրինակ` Երևանի կոնյակի գործարանը):

Երևանը երկրի ամենակարևոր երթևեկության կենտրոնն է իր ճանապարհներով, երկաթուղիով, Երևանի մետրոյով և Զվարթնոց օդանավակայանով:

[խմբագրել] Պատկերասրահ

[խմբագրել] Տեսարժան վայրեր

Արին-Բերդում պահպանվում են Էրեբունի քաղաքի և Ուրարտական բերդի հետքերը:

Երևանում կան բազմաթիվ եկեղեցիներ (օրինակ` 13-րդ դարում ստեղծված Կաթողիկե եկեղեցին, կամ Զորավար եկեղեցին):

Երևանում կան բազմաթիվ թանգարաններ, այդ թվում ` Պատմության թանգարանը և Պետական պատկերասրահը (ավելի քան 14.000 պատկերներ), որոնք ներկայացնում են հայկական պատմությունը, գրականությունն ու նկարչությունը:

Երևանում է գտնվում Մատենադարանը` հին հայկական, ինչպես նաև օտարերկրյա գրքերի ու ձեռագրերի թանգարանը (ավելի քան 100.000 ցուցանմուշ):

Երևանում է գտնվում Ծիծեռնակաբերդը` Մեծ Եղեռնի հուշարձանը, որտեղ ապրիլի 24-ին հայ ժողովուրդը ծաղիկներ է դնում եղեռնի 1,5 միլիոն զոհերի հիշատակին

[խմբագրել] Դեմոգրաֆիա

[խմբագրել] Քաղաքը

[խմբագրել] Կենտրոնը

[խմբագրել] Ժամանակից Երևանը

[խմբագրել] Այգիներ

[խմբագրել] Հուշարձաններ

[խմբագրել] Քաղակական Մայրաքաղաք

[խմբագրել] Մայրաքաղաք

1918թ. Էրեվանը հռչակվում է Հայաստանի Հանրապետության մայրաքաղաք: 1920թ. դեկտեմբերին Էրեվանը զբաղեցված էր Կարմիր Բանակի կողմից, 1921թ. փետրվարի 18-ին համազգային դիմադրության ժամանակ Սովետական իշխանությունը թագազրկվում է, սակայն ապրիլի 2-ին այն նորից ներխուժում է Երեւան, որից հետո 70 տարի հաստատվում է Սովետական Իշխանությունը:

Սովետական Իշխանության օրոք Երեւանում սկսվում են մասշտաբային բարեփոխումներ, 1924թ Ալեքսանդր Թամանյանի նախագծով` ազգային եկեղեցական ճարտարապետությամբ կառուցվում է Երեւանը: Այդ վերանորոգումների ժամանակ քաղաքն ամբողջությամբ փոխում է իր տեսքը, ինչի արդյունքում ոչնչացվում են համարյա բոլոր հին շինությունները (այդ թվում նաեւ շատ պատմա-մշակութային արժեքներ` եկեղեցիներ, բերդեր, մզկիթներ): Կառուցվում են նոր փողոցներ, քաղաքը էլեկտրաֆիկացվում է, անցկացվում են ջրատար խողովակներ, կառուցվում է կոյուղային համակարգ:

Քաղաքի ճարտարապետական կենտրոնը համարվում է Լենինի հրապարակը (ներկայում - Հանրապետության):

[խմբագրել] Քաղաքապետարան

[խմբագրել] Թաղեր

[խմբագրել] Էկոնոմիկա

[խմբագրել] Ճանապարհններ

[խմբագրել] Ավտոմայրուղիներ

[խմբագրել] Քաղաքային տրանսպորտ

[խմբագրել] Մետրո

[խմբագրել] Ավտոբուսներ և երթուղային տաքսիներ

[խմբագրել] Տրամվայ մինչև 2004

[խմբագրել] Ճոպանուղի մինչև 2004

[խմբագրել] Գնացք

[խմբագրել] Աերոպորտ

[խմբագրել] Մշակույթ և Զվարճանքներ

[խմբագրել] Ընդհանուր

[խմբագրել] Թանգարաններ և գրադարաններ

[խմբագրել] ՈՒսուցում

[խմբագրել] Տուրիզմ

[խմբագրել] Հայտնի Մարդիկ

[խմբագրել] Արտաքին հղումներ

• Երևանի Քաղաքապետարան
• Երևանի արբանյակային լուսանկարը Վիքիքարտեզում

Հայաստանի մարզեր
Մայրաքաղաք: Երևան
Մարզեր: Արագածոտն | Արարատ | Արմավիր | Գեղարքունիք | Կոտայք | Լոռի | Շիրակ | Սյունիք | Տավուշ | Վայոց Ձոր