کاربر:Mostafazizi/کارگاه پیش‌تولید مقاله

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

داریوش مهرجویی
ملیت	ایرانی
زاده	۱۷ آذر ۱۳۱۸ (سن:۷۱ سال) تهران
صفحه در وب‌گاه IMDb
صفحه در وب‌گاه سوره

داریوش مهرجویی (۱۳۱۸ - ) فیلم‌ساز، کارگردان، مترجم ایرانی. مهرجویی با ساخت فیلم گاو در سال ۱۳۴۸ نگاه‌ها را به سینمای ایران جلب کرد و به موج نو سینمای ایران شکل داد. پس از انقلاب مدتی از ایران مهاجرت کرد اما خیلی زود بازگشت و به فیلم‌سازی پرداخت هرچند از آغاز فعالیت فیلم‌سازی‌اش تا کنون تعدادی از فیلم‌های‌اش توقیف شده‌اند اما همچنان به ساختن فیلم‌های متفاوت ادامه می‌دهد. او جوایز متعدد بین‌اللملی دریافت کرده است و داور جشن‌واره‌های سینمایی زیادی هم بوده است. علاوه بر سینما به ترجمه هم می‌پردازد. آخرین فیلم بلند او سنتوری توقیف شده است.

فهرست مندرجات ۱ زندگی‌نامه ۲ فیلم‌شناسی ۲.۱ کارگردان ۲.۲ فیلم‌نامه ۲.۳ سایر ۳ بازیگران مهرجویی ۴ حضور جهانی ۵ جوایز ۶ سانسور و توقیف ۷ آثار مکتوب ۷.۱ ترجمه ۷.۲ سایر ۸ جستارهای وابسته ۹ پانویس ۱۰ منابع ۱۱ پیوند به بیرون

[ویرایش] زندگی‌نامه

داریوش مهرجویی در ۱۷ آذر ۱۳۱۸ در تهران در خانوادهٔ از طبقه متوسط به‌دنیا آمد. در کودکی تحت تاثیر مادربزرگش که مسلمانی معتقد بود قرار می‌گیرد. خود در مصاحبه‌ای در سال ۱۳۵۱ در این باره می‌گوید:«مادر بزرگم از آن نمازخوان‌های دوآتشه بود. و تحت تأثیر فضای روحانی او، من هم از سن هفت تا پانزده‌سالگی، شدم بودم یک مسلمان واقعی. نماز و روزه‌ام یک آن ترک نمی‌شد. [...] اما از پانزده سالگی به بعد، درست آن موقعی که نماز و روزه‌ام به حساب می‌آمد، شک در دلم نشست. چهره خدا تدریجا کدر شد و ایمانم رفت از دست.»^[۱] در نوجوانی به موسیقی علاقه‌مند می‌شود و مدت کوتاهی به کلاس آموزش موسیقی، آقای زندی، هم می‌رود اما نزد پدرش که موسیقی ایرانی را خوب می‌شناخت به نواخت سنتور پرداخت و بعد به موسیقی کلاسیک غربی آشنا می‌شود و به نواختن پیانو و نوشتن قطعاتی برای پیانو می‌پردازد. در ۱۷ سالگی به سینما علاقه‌مند می‌شود و برای درک بهتر فیلم‌های روز به آموختن زبان انگلیسی می‌پردازد. تحصیلات مقدماتی را در تهران به پایان برد و یک سال در هتل آتلانتیک مدیر می‌شود و سپس بیست ساله بود که برای ادامهٔ تحصیل به کالیفرنیا در آمریکا رفت. نخستن به خواندن سینما رو آورد اما خیلی زود سینما را رها کرد و به فلسفه پرداخت و در سال ۱۳۴۴ از دانشگاه یو.سی.ال.ای در لوس آنجلس لیسانس فلسفه گرفت. در همین سال سردبیری نشریهٔ پارس ریویو در لوس‌انجلس را به‌عهده گرفت و سال بعد به تهران آمد و در سال ۱۳۴۶ نخستین فیلم خود به نام الماس ۳۳ که فیلمی بسیار پرهزینه‌ بود را ساخت. این فیلم در ۵ بهمن ۱۳۴۶ در تهران روی پرده آمد و فروش متوسطی داشت و با توجه به هزینهٔ بالای ساخت آن شکستی تجاری محسوب می‌شد و توجه منتقدین را هم چندان به خود جلب نکرد^[۲] اما در ۱۳۴۸ با هم‌کاری غلام‌حسین ساعدی فیلم‌نامهٔ گاو را از روی یکی از داستان‌های کوتاه عزادارن بیل نوشتهٔ ساعدی نوشت و کارگردانی کرد. این فیلم برای مهرجویی و سینمای ایران جوایز متعددی را در جشنواره‌های بین‌المللی به ارمغان آورد. گاو هم از نظر تجاری هم از نظر هنری فیلم موفقی از کار درآمد و فصل جدیدی در سینمای ایران گشود. طی چهل سال گذشته به جز وقفهٔ چند سالهٔ پس از انقلاب ۱۳۵۷ و وقایع بعد از آن که منجر به مهاجرت مهرجویی به فرانسه شد، او همواره یکی از فیلم‌سازان مطرح و پرکار ایرانی بوده‌است.

[ویرایش] فیلم‌شناسی

[ویرایش] کارگردان

• - الماس ۳۳ (۱۳۴۶)
• - گاو (۱۳۴۸)، تهیه‌کننده، نمایش داده شده در جشنواره‌های کن، برلن، مسکو، لندن، لوس‌انجلس و... و پخش شده در اغلب کشورهای آسیایی، اروپایی و آمریکایی.
• - آقای هالو (۱۳۴۹)، نمایش داده شده در جشنواره‌های برلن، مسکو، لندن و...
• - پستچی (۱۳۵۱)، فیلم هفتم از ده فیلم برگزیدهٔ جهان توسط منتقدین انگلیسی سالنامهٔ فیلم بولتن، ۱۹۷۱م.
• - دایره مینا (۱۳۵۷)
• - مدرسه‌ای که می‌رفتیم (۱۳۵۹)
• - اجاره‌نشین‌ها (۱۳۶۵)، تدوین
• - شیرک (۱۳۶۶)، تهیه‌کننده
• - هامون (۱۳۶۸)، تهیه‌کننده
• - بانو (۱۳۷۰)
• - سارا (۱۳۷۱)، تهیه‌کننده
• - پری (۱۳۷۳)، تهیه‌کننده
• - لیلا (۱۳۷۵)، تهیه‌کننده
• - درخت گلابی (۱۳۷۶)، تهیه‌کننده
• - داستان‌های جزیره (اپیزود اول، دختردایی گمشده) (۱۳۷۷)
• - میکس (۱۳۷۸)، تهیه‌کننده، طراح صحنه و لباس
• - بمانی (۱۳۸۰)، تهیه‌کننده، تدوین، طراح صحنه و لباس
• - مهمان مامان (۱۳۸۲)، تهیه‌کننده
• - سنتوری (۱۳۸۵)
• - تولدت مبارک (۱۳۸۵)
• - فرش ایرانی ,یک اپیزود (۱۳۸۵)

[ویرایش] فیلم‌نامه

فیلم‌ها	تاریخ	هم‌کار فیلم‌نامه‌نویس	بر اساس
الماس ۳۳	۱۳۴۶
گاو	۱۳۴۷	غلام‌حسین ساعدی	مجموعه داستان عزاداران بیل نوشته غلامحسین ساعدی
آقای هالو	۱۳۴۸	علی نصیریان	نمایش‌نامه‌یی به همین نام از علی نصیریان
پستچی	۱۳۴۹
دایره مینا	۱۳۵۲	غلام‌حسین ساعدی	داستان آشغالدونی از غلامحسین ساعدی
الموت	۱۳۵۴
قنات	۱۳۵۵	هوشنگ گلشیری	داستان معصوم سوم از هوشنگ گلشیری
مدرسه‌ای که می‌رفتیم	۱۳۵۹	فریدون دوستدار
تسخیر شدگان	۱۳۶۰		رمانی به همین نام از فئودور داستایوسکی
سفر به سرزمین آرتور رمبو	۱۳۶۲
اجاره‌نشین‌ها	۱۳۶۵
شیرک	۱۳۶۶	کامبوریا پرتوی
هامون	۱۳۶۸
بانو	۱۳۶۹		ویریدیانا، لویس بونوئل
کارآگاه یحیی	۱۳۷۰
سارا	۱۳۷۱		خانه عروسک هنریک ایبسن
پری	۱۳۷۳		فرانی و زویی نوشته‌ی جروم دیوید سالینجر
لیلا	۱۳۷۵	مهناز انصاریان
درخت گلابی	۱۳۷۶		داستانی به همین نام از گلی ترقی
میکس	۱۳۷۸
مولوس کورپوس	۱۳۷۸		داستانی از غلامحسین ساعدی
بمانی	۱۳۸۰	وحیده محمدی‌فر
مهمان مامان	۱۳۸۲	هوشنگ مردای کرمانی - وحیده محمدی‌فر	داستانی به همین نام از هوشنگ مرادی کرمانی
سنتوری	۱۳۸۶	وحیده محمدی‌فر

[ویرایش] سایر

• - ایثار(۱۳۵۵)، فیلم مستند کوتاه برای مرکز انتقال خون.
• - الموت(۱۳۵۵)، فیلم بلند مستند داستانی در بارهٔ اسلام، تشیع ئ اسماعیلیان برای تلویزیون ملی ایران. تا کنون نمایش داده نشده‌است.
• - انفاق(۱۳۵۶)، فیلم کوتاه مستند، ۱۰ دقیقه، برای مرکز انتقال خون.
• - بخشش(۱۳۵۶)، فیلم کوتاه مستند، برای مرکز انتقال خون.
• - پیوند کلیه(۱۳۵۷)، فیلم کوتاه مستند، برای وزارت بهداشت و درمان
• - سفر به سرزمین رمبو(۱۳۶۲). فیلم مستند داستانی برای تلویزیون فرانسه. براساس زندگی آرتور رمبو

[ویرایش] بازیگران مهرجویی

بسیاری از مطرح‌ترین بازی‌گران ایران در فیلم‌های مهرجویی حضور داشته‌اند. بازی‌گرانی مانند: عزت‌الله انتظامی، علی نصیریان، جمشید مشایخی، پرویز فنی‌زاده، فخری خوروش، محمدعلی کشاورز، فروزان، سعید کنگرانی، اسماعیل محمدی، مرضیه برومند، ایرج راد، حمیده خیرآبادی، اکبر عبدی، فردوس کاویانی، خسرو شکیبایی، فریماه فرجامی، بیتا فرهی، توران مهرزاد، نیکی کریمی، علی مصفا، محمدرضا شریفی‌نیا، حسن پورشیرازی، بهرام رادان و گلشیفته فراهانی.
در جدولی که در ادامه می‌آید بازی‌گرانی که در بیش از دو فیلم مهرجویی بازی کرده‌اند به ترتیب تعداد بارهایی که جلوی دوربین مهرجویی رفته‌اند و به تفکیک فیلم‌ها آمده است. عزت‌الله انتظامی با بازی در ده فیلم بیشترین بازی را در فیلم‌های مهرجویی دارد. مهرجویی در دهه هشتاد و در سه فیلم آخر خود به بازی‌گران تازه روی آورده است و هیچ‌کدام از بازی‌گرانی که در فیلم‌های قبلی او بازی داشته‌اند در این سه فیلم (بمانی، مهمان مامان، سنتوری) حضور ندارند.

فیلم‌ها	سال تولید	عزت‌الله انتظامی	خسرو شکیبایی	علی نصیریان	محمدرضا شریفی‌نیا	علی مصفا	نیکی کریمی	فردوس کاویانی	توران مهرزاد	بیتا فرهی	ایرج راد
گاو	۱۳۴۸	Y	-	Y	-	-	-	-	-	-	-
آقای هالو	۱۳۴۹	Y	-	Y	-	-	-	-	-	-	-
پستچی	۱۳۵۱	Y	-	Y	-	-	-	-	-	-	Y
دایره مینا	۱۳۵۳	Y	-	Y	-	-	-	-	-	-	Y
مدرسه‌ای که می‌رفتیم	۱۳۵۹	Y	-	Y	-	-	-	-	-	-	-
اجاره‌نشین‌ها	۱۳۶۶	Y	-	-	-	-	-	Y	-	-	Y
شیرک	۱۳۶۷	Y	-	-	-	-	-	-	-	-	-
هامون	۱۳۶۸	Y	Y	-	-	-	-	-	Y	Y	-
بانو	۱۳۶۹	Y	Y	-	-	-	-	Y	-	Y	-
سارا	۱۳۷۱	-	Y	-	-	-	Y	-	-	-	-
پری	۱۳۷۳	-	Y	-	Y	Y	Y	-	Y	-	-
لیلا	۱۳۷۵	-	-	-	Y	Y	-	-	Y	-	-
دختر دایی گمشده	۱۳۷۵	-	Y	-	Y	-	-	-	-	-	-
درخت گلابی	۱۳۷۶	-	-	-	-	Y	-	-	-	-	-
میکس	۱۳۷۸	Y	Y	-	Y	Y	Y	Y	-	Y	-
بمانی	۱۳۸۰	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-
مهمان مامان	۱۳۸۲	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-
سنتوری	۱۳۸۶	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-

[ویرایش] حضور جهانی

ساخته شدن فیلم «گاو» در آخرین سال‌های دهه‌ی ۴۰ خورشیدی سینمای ایران را که تا پیش از آن حضور کم‌رنگی در جشن‌واره‌های جهانی داشت به عنوان سینمایی متفکر و قابل اعتنا به منتقدان جهانی معرفی کرد. «سینمای ایران اگر تولد خود را مدیون سپنتا و مردان پیشگامی باشد که پس از وی آمدند، شناسایی جهانی خود را بی‌تردید به داریوش مهرجویی مدیون است.» ^[۳]

[ویرایش] جوایز

• ۱۹۷۱ (۱۳۵۰) - جایزهٔ منتقدان بین‌المللی(مجمع بین‌المللی منتقدان فیلم)، سی و دومین دورهٔ جشنوارهٔ ونیز. برای فیلم گاو.
• ۱۳۴۹ - جایزهٔ بهترین فیلم‌نامه از دومین جشنوارهٔ سپاس، برای فیلم گاو..
• ۱۳۵۰ - بهترین کارگردانی، بهترین فیلم‌نامه و جایزهٔ اول به عنوان بهترین فیلم، جشنواره‌ٔ سپاس برای فیلم آقای هالو.
• - ۱۹۷۱م. ۱۳۵۰ه.خ. جایزهٔ مخصوص هیئت داوران جشنوارهٔ بین‌المللی فیلم مسکو. برای فیلم آقای هالو.
• - ۱۳۸۵ جایزه یك عمر فعالیت تأثیر گذار فرهنگی، جایزه یلدا، به همت انتشارات کاروان و ماهنامه جشن كتاب

[ویرایش] سانسور و توقیف

«بیشتر فیلمهای مهرجویی، ناخواسته تیغ دردناک سانسور را پذیرفته‌اند»^[۴] «او احتمالا تنها فیلمسازی است که هم پیش از انقلاب فیلمهایش توقیف شده، و هم پس از انقلاب.»^[۵] در جدول زیر فاصله‌ٔ بین ساخته شدن و اجازهٔ پخش گرفتن فیلم‌های مهرجویی آمده است. فیلم الموت که در سال ۱۳۵۵ ساخته شد و فیلم بلند مستند سینمایی بود و در مورد اسلام و تشیع و اسماعیلیان بود و برای تلویزیون ملی ایران ساخته شده بود هرگز به نمایش در نیامد و گفته شد فیلم مفقود شده است. فیلم سنتوری هم که در ۱۳۸۵ ساخته شده است به دستور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی اجازه نمایش پیدا نکرده است.^[۶]

فیلم‌ها	تاریخ ساخت	تاریخ پخش	سال‌های محاق
گاو	۱۳۴۸	۱۳۴۹	۱
دایره مینا	۱۳۵۳	۱۳۵۶[۷]	۳
الموت	۱۳۵۵	مفقود شده	-
مدرسه‌ای که می‌رفتیم	۱۳۵۹	۱۳۶۹	۱۰
بانو	۱۳۶۹	۱۳۷۶	۷
سنتوری	۱۳۸۵	توقیف	-

مهرجویی خود در مورد سانسور و توقیف آثارش می‌گوید:«من همیشه گفته‌ام فیلم‌هایم حاصل واکنش نسبت به نیروی سانسورچی و در قبال آنها بوده است. هر کدام از فیلمهای من واکنشی در قبال دیگری است: مثلا آقای هالو را برای این ساختم که گاو توقیف شده بود و می‌بایست راه دیگری می‌رفتم.[...] در دایره مینا گستاخ‌تر شدم ولی آنجا نتیجه‌اش را چشیدم. یعنی سه یا چهار سال فیلم توقیف شد. بعد از آن هم تا پنج شش سال اصلا نگذاشتند کاری بکنم و یک مرتبه نگاه کردم و دیدم پانزده سال گذشته و تمام زندگی فیلمسازی من روی هوا بوده و هیچ کاری نکرده‌ام جز این که مثل قهرمانان «کافکا» قربانی دیدگاههای جزمی و یک‌جانبه و استبدادی شوم. دلیلش همان گستاخی بود. گستاخی در برابر حکومتی مستبد و عقده‌مند که یک ذره تحمل نقد و انتقاد را ندارد.»^[۸]

[ویرایش] آثار مکتوب

[ویرایش] ترجمه

• - بعد زیبایی شناختی و زیباشناختی واقعیت اثر:هربرت مارکوزه
• - جهان هولوگرافیک اثر: مایکل تالبوت، انتشارات هرمس
• - یونگ، خدایان و انسان مدرن اثر آنتونیو مورنو
• - نمایشنامه‌های غرب واقعی و طفل مدفون اثر: سام شپارد
• - آوازه‌خوان طاس و ترس اثر اوژن یونسکو

[ویرایش] سایر

• ۱۳۴۵-۱۳۴۴ سردبیر مجلهٔ پارس‌ریو منتشر شده در لوس آنجلس
• ۱۳۴۴ - بوف کور، رساله‌ای درباره رمان صادق هدایت به زبان انگلیسی
• ۱۳۴۶ - مقالهٔ مفتش بزرگ و روشن‌فکران رذل داستایوسکی

[ویرایش] جستارهای وابسته

• فهرست کارگردان‌های سینما
• فهرست کارگردانان ایرانی سینما و تلویزیون

[ویرایش] پانویس

1. ↑ اکرمی ۵۴
2. ↑ امید ۴۰۶ و ۴۰۷
3. ↑ اکرمی ۵۰
4. ↑ شیخلو ۳۸۲
5. ↑ آرتور ۱۱۳
6. ↑ سنتوری هرگز اکران نمی‌شود
7. ↑ در ایران در بهار ۱۳۵۷ اکران عمومی گرفت.
8. ↑ یک مصاحبه «گزارش فیلم ۶۷»

‎

[ویرایش] منابع

• امکانیان، بیژن. «با مهرجویی، در دنیای مهرجویی نشریهٔ فیلم، شماره یک،زمستان ۱۳۵۱». مجموعه مقالات در معرفی و نقد آثار داریوش مهرجویی. گردآورنده: ناصر زراعتی. تهران: انتشارات ناهید، ۱۳۷۵.
• امید، جمال. تاریخ سینمای ایران ۱۳۵۷ - ۱۲۷۹. تهران: انتشارات روزنه، بهار ۱۳۷۴.
• امینی، احمد. صد فیلم تاریخ سینمای ایران. چاپ دوم، تهران: موسسهٔ فرهنگی هنری شیدا، ۱۳۷۲.
• مجموعه مقالات در معرفی و نقد آثار داریوش مهرجویی. گردآورنده: ناصر زراعتی. تهران: انتشارات ناهید، ۱۳۷۵.
• داریوش مهرجویی. وب‌گاه سوره. بازدید در تاریخ ۵ آبان ۱۳۸۵.
• مهرجویی، داریوش. جهانبگلو، رامین. هامون در گفتگوی داریوش مهرجویی و رامین جهانبگلو، دوم. تهران:انتشارات زمانه ۱۳۷۳
• قره‌شیخلو، علیرضا و وفایی، مهدی. داریوش مهرجویی، نقد آثار از بانو تا مهمان مامان. تهران: هرمس، ۱۳۸۵، ISBN 964-363-279-2. ‏
• ارتور، پل. «ولی گول نخورید». دارویش مهرجویی، نقد آثار از بانو تا مهمان مامان به نقل از سینه ایست، تابستان ۲۰۰۱، شماره ۲۷۵. علیرضا قره شیخلو و مهدی وفایی. تهران: هرمس، ۱۳۸۵، ISBN 964-363-279-2، ‏۱۱۳. 
• باباخانی، نگار. «داریوش مهرجویی، نویسنده و مترجم». نگاه نو. اردیبهشت ۸۷، ۷۷،۸۴. 
• قادری، امیر. «برهنه شدن». نگاه نو. اردیبهشت ۸۷، ۷۷،۸۴. 

[ویرایش] پیوند به بیرون

• Mostafazizi/کارگاه پیش‌تولید مقاله در بانک اطلاعات اینترنتی فیلم‌ها (IMDb)
• Mostafazizi/کارگاه پیش‌تولید مقاله در بانک اطلاعات اینترنتی سینمایی سوره
• نگاهی به زندگی و آثار داریوش مهرجویی
• با هنر نمی‌شود کشتی گرفت (یادداشت داریوش مهرجویی دربارهٔ جشنوارهٔ فجر)
• مهرجویی در ایران‌آکت
• بهروز وثوقی و داریوش مهرجویی در آمریکا
• داریوش مهرجویی (کارگردان)
• داریوش مهرجویی و ترجمه دو اثر از اوژن یونسکو
• داریوش مهرجویی، در جشنواره «زردآلوی طلایی»
• نامه اعتراض‌ «داریوش مهرجویی» به ضرغامی

فیلم‌های داریوش مهرجویی
الماس ۳۳ • گاو • آقای هالو • پستچی • دایره مینا • مدرسه‌ای که می‌رفتیم • اجاره‌نشین‌ها • شیرک • هامون • بانو • سارا • پری • لیلا • درخت گلابی • دختردایی گمشده • میکس • بمانی • مهمان مامان • سنتوری • تولدت مبارک • فرش ایرانی