دایره مینا
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
 |
این نوشتار به عنوان مقالهٔ برگزیده نامزد شده است. نظر خود در این باره را در بخش مربوط به این نوشتار در صفحهٔ ویکی‌پدیا:گزیدن مقاله‌های برگزیده/دایره مینا بنویسید. همچنین پیوندی به این زیرصفحه در ویکی‌پدیا:گزیدن مقاله‌های برگزیده ایجاد کنید. شما می‌توانید این نوشتار را ویرایش کنید؛ ولی تا هنگامی که این بحث در جریان است، این علامت را برندارید. |
| دایرهٔ مینا | |
|---|---|
 داریوش مهرجویی در پشت صحنهٔ فیلمبرداری دایرهٔ مینا |
|
| کارگردان | داریوش مهرجویی |
| تهیه‌کننده | پرویز صیاد ملک‌ساسان ویسی بهمن فرمان‌آرا |
| نویسنده | داریوش مهرجویی بر اساس نمایش‌نامه «آشغالدونی» نوشتهٔ غلامحسین ساعدی |
| بازیگران | عزت‌الله انتظامی علی نصیریان فروزان سعید کنگرانی بهمن فرسی اسماعیل محمدی ایرج راد محمد مطیع سروش خلیلی جمشید لایق اسماعیل شنگله مرضیه برومند. |
| موسیقی | هرمز فرهت |
| فیلمبرداری | هوشنگ بهارلو |
| تدوین | طلعت میرفندرسکی |
| انتشار | ۱۳۵۳ |
| اکران | ۲۳ فروردین ۱۳۵۷ |
| مدت | ۱۰۱ دقیقه |
| زبان | فارسی |
| کشور | ایران |
| فروش | بیش از ۱۶ میلیون ریال
|
| صفحه در وب‌گاه IMDb | |
| صفحه در وب‌گاه سوره
|
|
دایرهٔ مینا فیلم سینمایی ایرانی ساخته شده در ۱۳۵۳ به کارگردانی داریوش مهرجویی است. این فیلم پنجمین فیلم داریوش مهرجویی و نخستین فیلم رنگی او و دومین کار مشترک او و غلامحسین ساعدی است. فیلم به مدت سه سال توقیف بود و سرانجام در ۱۳۵۶ پروانهٔ نمایش گرفت و در جشنواره پاریس در ۱۹۷۷ (پاییز ۱۳۵۶) و سپس برلین به نمایش درآمد و جوایزی نیز از این دو جشنواره دریافت کرد. اکران عمومی آن در ایران در ۲۳ فروردین ۱۳۵۷ آغاز شد. توقیف چند ساله فیلم و موضوع متفاوت و جسورانه‌اش به هم‌راه استفاده از ستاره‌های سینمای تجاری مانند، فروزان، «دایرهٔ مینا» را به جنجالی‌ترین ساختهٔ مهرجویی تا آن زمان تبدیل کرد. این فیلم محصول مشترک تل‌فیلم، شرکت سینمایی و فیلم‌بردای ایران، وزارت فرهنگ و هنر و شرکت تعاونی سینماگران ایران است.
فهرست مندرجات |
[ویرایش] نمایش
دایره مینا در ۱۳۵۳ ساخته شد اما پروانه نمایش نگرفت. تا آن که سرانجام در ۱۳۵۶ پراونهٔ نمایش گرفت و خیلی زود در جشنوارهٔ پاریس (پاییز ۱۳۵۶) به نمایش درآمد و در زمستان همان سال (۱۹۷۸) در جشنوارهٔ برلین هم نمایش داده شد. اما اکران عمومی آن در روز ۲۳ فروردین ۱۳۵۷ در سینما آتلانتیک و دیانا در تهران بود که مورد توجه تماشاگران و منتقدین قرار گرفت. «نمایش دایرهٔ مینا پس از تأخیری چهار ساله، پنج هفته در سینما آتلانتیک و شش هفته در سینما دیانا روی پرده بود و بیش از ۱۶ میلیون ریال کارکرد داشت. فیلم صرفنظر از اینکه با اقبال عمومی مواجه شد، تحسین صاحبنظران و منتقدان را نیز کسب کرد.»[۱]
[ویرایش] بازیگران و نقش‌ها
| بازیگر | نقش |
|---|---|
| علی نصیریان | اسماعیل |
| سعید کنگرانی | علی |
| عزت‌الله انتظامی | سامری |
| فروزان | زهرا |
| بهمن فرسی | دکتر داودزاده |
| اسماعیل محمدی | پدر علی |
| سروش خلیلی | آشپز بیمارستان |
| ایرج راد | انترن |
| محمد مطیع | |
| اسماعیل شنگله | |
| جمشید لایق | پزشک بیمارستان |
| رفیع حالتی | |
| فریده سیگارودی | |
| محمد بخش |
[ویرایش] خلاصهٔ داستان
خطر لوث‌شدن: هشدار! آنچه در زیر می‌آید ممکن است قضیه یا پایان ماجرا را لو دهد!
پسر جوانی به نام علی، سعید کنگرانی، که با خانواده‌اش در محله‌های حاشیه‌نشین تهران زندگی می‌کند پدر بیمارش، اسماعیل محمدی، را برای معالجه به بیمارستان بزرگی می‌برد، نمی‌تواند پدرش را بستری کند و در پیاده‌رو کنار نرده‌های بیمارستان چند روزی را سپری می‌کنند تا این که با شخصی به نام سامری، عزت‌الله انتظامی، روبه‌رو می‌شوند. پدر از او کمک می‌خواهد، سامری به پدر و پسر می‌گوید که اگر می‌خواهند به سادگی پول زیادی به دست آورند فردای آن روز صبح زود ساعت شش سر چهارراه منتظر او باشند. صبح روز بعد سامری، علی و پدرش را سوار کامیونی می‌کند که چند نفر دیگر در آن هستند. آنها نمی‌دانند برای چه و به کجا می‌روند و پرسش‌های‌شان بی پاسخ می‌ماند. در آزمایشگاه پدر متوجه می‌شود که می‌خواهند از او خون بگیرند او اعتراض می‌کند و اجازه نمی‌دهد از او خون بگیرند ولی از علی خون گرفته می‌شود و سامری در مقابل ۲۰ تومان به او می‌دهد. سامری دلال خون است و خون مستمندان و معتادان را ارزان می‌خرد و به بیمارستان‌ها می‌فروشد. علی طی رفت و آمد به بیمارستان با اسماعیل، علی نصیریان و پرستار جوانی به نام زهرا، فروزان، آشنا می‌شود. سامری از پسر می‌خواهد برای او کار کند و برای آزمایشگاه خون‌گیری دهندهٔ خون جمع‌آوری کند و بدین ترتیب علی تبدیل به یکی از پادوهای سامری می‌شود. حال پدر روز به روز وخیم‌تر شده تا این که می‌میرد. علی در این کار روز به روز جلوتر می‌رود و زندگی تازه‌ای را شروع می‌کند.
[ویرایش] اقتباس
بعد از فیلم «گاو» که اقتباسی بود از مجموعه داستان‌های غلامحسین ساعدی به نام عزاداران بیل، دایره مینا دومین فیلمی است که مهرجویی براساس داستانی از ساعدی و با همکاری و مشارکت او ساخته است. فیلم‌نامهٔ دایرهٔ مینا اقتباس شده از داستان آشغالدونی از مجموعه داستان‌ها گور و گهواره است. «مهرجویی در «دایرهٔ مینا»، به یک واقع‌گرایی ناب اجتماعی دست می‌یابد. سهم عمده‌ای از این موفقیت- هم‌چون فیلم «گاو»- از نوشتهٔ غلامحسین ساعدی است.»[۲] غلامحسین ساعدی در بازنویسی و حتا هنگام ساخت فیلم با مهرجویی و گروه همکاری می‌کرد. انتظامی (بازیگر نقش سامری) در این باره می‌گوید:«به هر حال در کار با مهرجویی، روال مانند همیشه بود و بحث دربارهٔ چندوچون شخصیت سامری و ویژگی‌های اخلاقی و رفتاری او؛ منتها این بار دکتر ساعدی هم بود و با ساعدی هم هر وقت داستانی از او را کار می‌کردم، وضع همین طور بود. همیشه با دکتر ساعدی صحبت می‌کردم و از او هم کمک می گرفتم.»[۳] تغییراتی که فیلم نسبت به داستان دارد عمدتا یا به ضرورت‌های هنری است یا به دلیل شدیدتر بودن ممیزی در سینما نسبت به کتاب است. جواد طوسی در پانویس مقاله‌یی که درباره فیلم شیرک مهرجویی نوشته است می‌نویسد:«ساعدی در داستان «آشغالدونی»، با مطرح کردن همکاری علی با مأموران ساواک در جهت لو رفتن و دستگیری دکتر معترض بیمارستان، به سقوط کامل شخصیت علی تاکید دارد. ولی مهرجویی در «دایرهٔ مینا»، به لحاظ عدم امکان بیان صریح این مطلب در آن زمان، اوج سیر قهقرایی شحصیت علی را، با بی‌تفاوتی او در قبال مرگ پدرش به تصویر می‌کشد.»[۴] امید روشن‌ضمیر در اینباره می‌نویسد:«مهرجویی در اقتباس این داستان، همان سبک واقع‌گرایانهٔ ساعدی را اختیار کرده است و وقایع را بدون حشو و روائد، با تکنیکی حساب‌شده، نمایش می‌دهد. به خاطر شرایط دوران تهیهٔ فیلم، قسمت خبرچین شدن علی کنار گذاشته شده و در عوض، داستان دکتر جوانی به آن اضافه شده که سعی می‌کند آزمایشگاه خونی دایر کند تا نفوذی دلال خون را که خونِ آلوده به بیمارستان می‌فروشد، از بین ببرد.»[۵]
[ویرایش] عوامل
| نام | سمت |
|---|---|
| کارگردان | داریوش مهرجویی |
| فیلم‌نامه‌نویس | داریوش مهرجویی بر اساس نمایش‌نامه «آشغالدونی» نوشتهٔ غلامحسین ساعدی |
| تهیه‌کنندگان | پرویز صیاد، ملک‌ساسان ویسی، بهمن فرمان‌آرا. |
| مدیر فیلمبرداری | هوشنگ بهارلو. |
| طراح صحنه | فرشید مثقالی. |
| تدوین | طلعت میرفندرسکی. |
| دستیار کارگردان | محمد بزرگ‌نیا. |
| منشی صحنه | پریناز نوایی، نسرین فرخی. |
| مدیر تولید | محمدعلی نقی کنی، محسن جابری. |
| مدیر تدارکات | باربد طاهری، مرتضی جعفری. |
[ویرایش] نقد و بررسی
دایرهٔ مینا مانند سایر فیلمهای مهرجویی مورد نقد و بررسی زیادی قرار گرفت و در نشریات خارج از ایران و داخل ایران نقدهای زیادی بر آن نوشتند. موضوع جسورانهٔ فیلم و توقیف چند ساله و استفاده از ستاره‌های سینمای تجاری مانند، فروزان، «دایرهٔ مینا» را به پرسروصداترین ساختهٔ مهرجویی تبدیل کرد.[۶] اکثر نقدها فیلم را ستایش کرده بودند و فقط در نقدی که در روزنامهٔ آیندگان توسط جهانبخش نورایی نوشته شده بود به فیلم حمله شد و مورد انتقادت شدیدی قرار گرفت.
[ویرایش] منتقدین ایرانی
- زوان. شعاع جذبه و جنون در دایره‌ای بسته. مجلهٔ تماشا، سال هشتم، شمارهٔ ۳۶۰، دوم اردیبهشت ۱۳۵۷.
«دایرهٔ مینا اگر پخته‌ترین کار مهرجویی نباشد، بدون تردید روشن‌ترین و ساده‌ترین فیلم اوست؛ فیلمی است که اگر هشدار نمی‌دهد، دست‌کم، لالایی هم نمی‌خواند...
طلعت میرفندرسکی به عنوان تدوین‌گر، شناختی دقیق از ریتم فیلم دارد و مونتاژش با حرکت خط قصهٔ هماهنگی نسبی ولی منطقی دارد. هوشنگ بهارلو در مقام مدیر فیلمبرداری، همچنان کاری درخشان ارائه می‌دهد؛ مخصوصا در صحنه‌های خارجی و نماهای باز... فرشید مثقالی که پس از تیتراژ بامعنی «آقای هالو»، این‌بار صحنه‌آرای فیلم است که خود امتیاز دیگری است برای آن.»[۷]
- جهانبخش نورایی، روزنامه آیندگان، ۷ اردیبهشت ۱۳۵۷.
«دایره مینا» یک اثر سینمائی سست، کم مایه و -در چند مورد- جعلی است. فیلم تنها در ده پانزده دقیقه‌ی اول (تا معرفی دکتر داودزاده) گیرائی دارد، زیرا ما در برابر تعدادی انسان معتاد، از ریخت افتاده، کپک‌زده و مضمحل قرار می‌دهد که قوت روزانه‌شان شیره‌ی جان خود را می‌فروشند و بی‌پناهی آنها قلب تماشاگر را به درد می‌آورد.» [۸]
- هوشنگ حسامی. دایرهٔ مینا. هفته‌نامهٔ جوانان رستاخیز، شمارهٔ ۱۱۸، سوم آذر ۱۳۵۶
«فیلم «دایرهٔ مینا» به نوعی از سینما که من آن‌را «سینمای مستقیم» (نه «سینما حقیقت» و نه «سینمای مستند») می‌نامم، وابسته است. ویژگی سینمای مستقیم در این است که کندوکاو در علتها و معلولها به طور موازی پیش می‌رود.»[۹]
- محسن سیف. دایرهٔ مینا، برش واقعی از زوایای اجتماع. هفته‌نامه سینما، دورهٔ جدید، شمارهٔ ۲۳۰ و ۲۳۱، نهم و شانزدهم اردیبهشت ۱۳۵۷.
««دایرهٔ مینا» تاول چرکین و دردناکی است که با نیشتر واقع‌نگری غلامحسین ساعدی نویسندهٔ اصل داستان و سناریو و هوشیاری و آگاهی داریوش مهرجویی -به عنوان سازندهٔ فیلم- می‌ترکد و عفونت آن نفس کشیدن را مشکل می‌سازد.»[۱۰]
[ویرایش] منتقدین خارجی
«پیشتر می‌دانستم که داریوش مهرجویی (سازندهٔ فیلمهای «گاو»، «هالو» و «پستچی») بدون شک، بهترین کارگردان ایرانی و ریشه‌دارترین انان است. با دیدن «دایرهٔ مینا» که تمثیلی است در قالب فیلم، در این اعتقاد خود، راسخ‌تر می‌شویم.»[۱۱]
«فیلم ایرانی «دایرهٔ مینا» به کارگردانی داریوش مهرجویی که چندین سال پیش ساخته شده و از همان ابتدا توقیف شده بود، امروز در پابلیک تیآتر به نمایش درآمد. وقتی مجوز خروج از کشور فیلم صادر شد، به شک افتادم که صدور چنین مجوزی برای این است که گفته شود هنرمندان در ایران، آزادی دارند، چون شاه در معرض انتقادهای فزاینده‌ای در خارج از کشور بود و این انتقادها به خاطر خط‌مشی سیاسی وی در ایران، صورت می‌گرفت.»[۱۲]
- ژ. لاژونس، (به فرانسوی: Revue De Cinema)
«این فیلم ناامیدانه و این بازخواست صریح از زیباترین آثاری است که تاکنون ساخته شده است.»[۱۳]
[ویرایش] نظرات مهرجویی
«فیلم در واقع با این نیت شروع شد که فقط در بیننده ایجاد فکر کند. قصد من این بود که تا آنجا که مقدور است، فقط نگاه کنم و نشان دهم. بی‌آنکه بخواهم حکمی صادر کنم و دست به قضاوت اخلاقی بزنم...»[۱۴]
- گفت‌وگوی مهرجویی با مجلهٔ سینما چاپ پاریس ژانویه ۱۹۷۹
«من در مورد درک مفاهیم فیلم از طرف تماشاگران نمی‌توانم قضاوت کنم. فقط می‌توانم بگویم تا حد امکان سعی کرده‌ام این مفاهیم را بشکلی ساده و کلاسیک بیان کنم. هرگز نخواسته‌ام اثری استیلیست که ابداً برای توصیف محتوای فیلم مناسب نیست، حقیقت را گرفت و آن را با دیدی عینی و عمیق نگریست و با سادگی بیان کرد. در این‌صورت زندگی با همهٔ پیچیدگی و دشواری آن نمودار خواهد شد.»[۱۵]
[ویرایش] فیلمبرداری
فیلمبرداری هوشنگ بهارلو مورد توجه خاص منتقدین قرار گرفته است و معمولا در نقدهایی که از این فیلم صورت گرفته است به آن توجه ویژه شده است.
[ویرایش] منتقدین ایرانی
- بیژن امکانیان. رستگاری ازدست‌رفته، روزنامه اطلاعات، ۲۶ اردیبهشت ۱۳۵۷.
««دایرهٔ مینا» محاسن بسیاری هم دارد که ناشی از تیزهوشی و دید تصویری فیلمساز است که البته به یاری فیلمبرداری خوب هوشنگ بهارلو، نتیجهٔ ثمربخشی به‌بارآورده و همین مسئله فیلم را اثری درخور تعمق، دیدنی و قابل احترام نشان می‌دهد.»[۱۶]
[ویرایش] منتقدین خارجی
«نخست -وبیش از هر چیز- باید گفته شود که این فیلم شگفت‌انگیز است. فیلمبرداری آن را هوشنگ بهارلو انجام داده و یکی از بهترین کارهایی است که امسال دیده‌ام.»[۱۷]
[ویرایش] جوایز
دایرهٔ مینا در جشنواره‌هایی متعددی از قبیل پاریس، برلین، وایدولید (اسپانیا)، سینماتک اونتاریو (کانادا)، موزهٔ هنرهای زیبای بوستون (آمریکا)،جشنواره فیلم بین‌المللی هنگ کنگ (هنگ کنگ)، ... به نمایش درآمد و جوایزی را نصیب خود کرد.[۱۸]
- ۱۹۷۷ - جایزهٔ بزرگ «آنتن دو» از جشنوارهٔ جهانی فیلم پاریس.
- ۱۹۷۸ - جایزه ویژهٔ بین‌المللی کاتولیک‌ها، جشنوارهٔ جهانی فیلم برلین.
- ۱۹۷۸ - جایزهٔ منتقدین بین‌المللی از جشنوارهٔ جهانی فیلم برلین.
- ۱۹۸۰ - جایزه بهترین فیلم، جشنواره فیلم پراد فرانسه.
[ویرایش] حاشیه‌ها
- حضور فروزان
حضور فروزان چه از نظر منتقدین که انتظار نداشتند بازی‌گری از سینمای تجاری و موسوم به فیلم‌فارسی در فیلم روشن‌فکرانه‌ای از مهرجویی بازی کند و چه از نظر عموم مردم جالب و خبرساز بود. در مجلهٔ اطلاعات هفتگی، شمارهٔ ۱۶۶، آذرماه ۱۳۵۲، می‌خوانیم:«چند روزقبل، عده‌ای از هنرمندان وزارت فرهنگ و هنر و تلویزیون ملی ایران برای تهیه صحنه‌هایی از فیلم «دایره مینا» به مشهد آمده بودند. از جمله این هنرمندان، عزت‌اله انتظامی هنرپیشه ارزنده سینما و تئاتر بود.انتظامی را در سالن هتل یافتم و با او به گفت و گوئی کوتاه نشستم. از انتظامی درباره انتخاب فروزان، ستاره مشهور سینما، برای ایفای نقش در «دایره مینا» پرسش کردم و او گفت:
ما هنرپیشگان خوبی در سینما داریم. اما متاسفانه آنگونه که می‌بایست از آنها بهره‌برداری نکردیم. فروزان برخلاف کاراکترهای قبلی‌اش که مجبور بود تجارتی بازی کند، در حال حاضر و در این مدت کوتاه همکاری با ما ثابت کرده است که خیلی بهتر و راحت‌تر در قالب شخصیت‌های مختلف ظاهر می‌شود.»[۱۹] انتظامی خود در اینباره می‌گوید:«وقتی در مشهد برای فیلمبرداری می‌رفتیم، به خاطر حضور فروزان، غلغه می‌شد. به‌نحوی که ناگزیر بودند پس از فیلمبرداری او را با ماشین اسکورت کنند و به اقامتگاهش برسانند. می‌گفتند مهرجویی به این دلیل او را انتخاب کرده که فروش فیلم تضمین شود، در حالی که واقعیت چیز دیگری بود.»[۲۰] مهرجویی نیز در گفت‌گو با ایرج صابری در این باره گفته است:«- شرکت دادن فروزان در این فیلم برای خیلی‌ها شگفت‌انگیز بود. چرا او را انتخاب کردید؟
-به زهرا خوب می‌خورد. به‌علاوه فروزان هنرپیشهٔ خوبی است. با دیسیپلین و حرفه‌ای است. و اگر جای درست خودش بنشیند، بهتر هم خواهد شد.
-فکر نمی‌کنید که او خوشگلتر از زهرای کتاب است؟
-چرا، قبول می کنم. علی هم همین‌طور.»[۲۱]
[ویرایش] پانویس
- ↑ امید ۷۳۶
- ↑ طوسی «ماهنامهٔ فیلم» ۳۷
- ↑ گلمکانی ۱۵۱
- ↑ طوسی «ماهنامهٔ فیلم» ۳۷
- ↑ روشن‌ضمیر ۴۳
- ↑ امینی ۲۶۲
- ↑ زوان ۳۱۶ و ۳۱۷
- ↑ نورایی ۲۶۴
- ↑ حسامی ۳۲۴
- ↑ سیف ۳۲۲
- ↑ تسیه ۳۵۴
- ↑ کانبی ۳۳۹
- ↑ لاژونس ۳۵۵
- ↑ مهرجویی «روزنامه رستاخیز» ۳۵۷
- ↑ امید ۷۳۶
- ↑ امکانیان ۳۳۰
- ↑ مالکوم ۳۴۲
- ↑ قره‌شیخلو ۳۸۵
- ↑ فروزان به سینما بازگشت
- ↑ گلمکانی ۱۵۳
- ↑ صابری ۹۷
[ویرایش] منابع
- امکانیان، بیژن. «رستگاری ازدست‌رفته، روزنامه اطلاعات، ۲۶ اردیبهشت ۱۳۵۷». مجموعه مقالات در معرفی و نقد آثار داریوش مهرجویی. گردآورنده: ناصر زراعتی. تهران: انتشارات ناهید، ۱۳۷۵.
- امید، جمال. تاریخ سینمای ایران ۱۳۵۷ - ۱۲۷۹. تهران: انتشارات روزنه، بهار ۱۳۷۴.
- امینی، احمد. صد فیلم تاریخ سینمای ایران. چاپ دوم، تهران: موسسهٔ فرهنگی هنری شیدا، ۱۳۷۲.
- تسیه، ماکس. «کران فوریه ۱۹۷۹». مجموعه مقالات در معرفی و نقد آثار داریوش مهرجویی. ترجمهٔ صفیه روحی. گردآورنده: ناصر زراعتی. تهران: انتشارات ناهید، ۱۳۷۵.
- حسامی، هوشنگ. «دایرهٔ مینا. هفته‌نامهٔ جوانان رستاخیز، شمارهٔ ۱۱۸، سوم آذر ۱۳۵۶». مجموعه مقالات در معرفی و نقد آثار داریوش مهرجویی. گردآورنده: ناصر زراعتی. تهران: انتشارات ناهید، ۱۳۷۵.
- دایره مینا. وب‌گاه سوره. بازدید در تاریخ ۲۷ مه ۲۰۰۸.
- روشن‌ضمیر، امید. «عامل اقتباس در سینمای مهرجویی دفترهای سینمایی، شماره ۴، فروردین ۱۳۶۰». مجموعه مقالات در معرفی و نقد آثار داریوش مهرجویی. گردآورنده: ناصر زراعتی. تهران: انتشارات ناهید، ۱۳۷۵.
- زاون. «شعاع جذبه و جنون در دایره‌ای بسته. مجلهٔ تماشا، سال هشتم، شمارهٔ ۳۶۰، دوم اردیبهشت ۱۳۵۷». مجموعه مقالات در معرفی و نقد آثار داریوش مهرجویی. گردآورنده: ناصر زراعتی. تهران: انتشارات ناهید، ۱۳۷۵.
- سیف، محسن. «دایرهٔ مینا، بٌرش واقعی از زوایای اجتماع. هفته‌نامه سینما، دورهٔ جدید، شمارهٔ ۲۳۰ و ۲۳۱، نهم و شانزدهم اردیبهشت ۱۳۵۷.». مجموعه مقالات در معرفی و نقد آثار داریوش مهرجویی. گردآورنده: ناصر زراعتی. تهران: انتشارات ناهید، ۱۳۷۵.
- صابری، ایرج. «از الماس ۳۳ تا دایرهٔ مینا، نشریهٔ سینما ۷، شماره ۳۴ اسفند ۱۳۵۶». مجموعه مقالات در معرفی و نقد آثار داریوش مهرجویی. گردآورنده: ناصر زراعتی. تهران: انتشارات ناهید، ۱۳۷۵.
- طوسی، جواد. «شیرک، تجدیدنظرطلبی بنیادی یا تاکتیکی». ماهنامهٔ فیلم. شهریور ۱۳۶۷، ششم ۶۷۰،
- فروزان به سینما بازگشت. عکس‌های دیدنی و خواندنی‌های جذاب از مجلات قدیمی. بازدید در تاریخ ۳۱ می ۲۰۰۸.
- قره‌شیخلو، علیرضا و وفایی، مهدی. داریوش مهرجویی، نقد آثار از بانو تا مهمان مامان. تهران: هرمس، ۱۳۸۵، ISBN 964-363-279-2.
- کانبی، وینسنت. «دایرهٔ مینا، نیویورک تایمز، سپتامبر ۱۹۷۹». مجموعه مقالات در معرفی و نقد آثار داریوش مهرجویی. ترجمهٔ احمد رضوی. گردآورنده: ناصر زراعتی. تهران: انتشارات ناهید، ۱۳۷۵.
- گلمکانی، هوشنگ. آقای بازیگر، زندگی و آثار عزت‌الله انتظامی. تهران: روزنه‌کار، ۱۳۷۶، ISBN 964-90471-3-1.
- لاژونس. «دایرهٔ مینا». مجموعه مقالات در معرفی و نقد آثار داریوش مهرجویی. ترجمهٔ صفیه روحی. گردآورنده: ناصر زراعتی. تهران: انتشارات ناهید، ۱۳۷۵.
- مالکوم، درک. «دایرهٔ مینا، نیویورک تایمز، سپتامبر ۱۹۷۹». مجموعه مقالات در معرفی و نقد آثار داریوش مهرجویی. ترجمهٔ احمدرضا قایخلو. گردآورنده: ناصر زراعتی. تهران: انتشارات ناهید، ۱۳۷۵.
- مجموعه مقالات در معرفی و نقد آثار داریوش مهرجویی. گردآورنده: ناصر زراعتی. تهران: انتشارات ناهید، ۱۳۷۵.
- نورایی، جهانبخش. «دایرهٔ مینا». صد فیلم تاریخ سینمای ایران به نقل از روزنامه آیندگان، ۷ اردیبهشت ۱۳۵۷. چاپ دوم، تهران: موسسهٔ فرهنگی هنری شیدا، ۱۳۷۲.
[ویرایش] پیوند به بیرون
- دایره مینا در بانک اطلاعات اینترنتی فیلم‌ها (IMDb)
- دایره مینا در بانک اطلاعات اینترنتی سینمایی سوره
- آشغالدونی نوشتهٔ غلامحسین ساعدی
- مروری بر مشكلات فیلمهای داریوش مهرجویی
- فروزان به سینما بازگشت و در یک فیلم همبازی عزت‌اله انتظامی می‌شود.
- مقایسه‌ای بین تلخ‌ترین فیلمهای مهرجویی
- زین دایرهٔ مینا خونین جگرم می ده گفت‌وگو با داریوش مهرجویی
- اطلاعات هفتگی. شماره ۱۶۶. آذرماه ۱۳۵۲
| فیلمهای داریوش مهرجویی |
|---|
| الماس ۳۳ • گاو • آقای هالو • پستچی • دایره مینا • مدرسه‌ای که می‌رفتیم • اجاره‌نشین‌ها • شیرک • هامون • بانو • سارا • پری • لیلا • درخت گلابی • دختردایی گمشده • میکس • بمانی • مهمان مامان • سنتوری • تولدت مبارک • فرش ایرانی |
