از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

Reino de España کشور پادشاهی اسپانیا
پرچم نشان ملی اسپانیا
شعار ملی:
سرود ملی:
پایتخت  - مختصات جغرافیایی	مادرید 52°31′ N 13°24′ E
بزرگ‌ترین شهر	مادرید
زبان رسمی	اسپانیایی
نوع حکومت • پادشاه • نخست وزیر • معاون نخست وزیر	پادشاهی مشروطه خوان کارلوس خوزه لوئیز رودریگز زاپاترو (CDU) ... (SPD)
تشکیل  ...  ...  [[..]]  کشور پادشاهی اسپانیا	۸۴۳ (...) ۱۸ ژانویه ۱۸۷۱ ۲۳ می ۱۹۴۹ ۳ اکتبر ۱۹۹۰
مساحت  - کل    - آبها (%)	‪۵۰۴،۷۸۲ km² ‫(۵۰ام) ۱٫۰۴
جمعیت  - براورد ۲۰۰۰  - تراکم جمعیت	‪۸۲٬۵۱۵٬۹۸۸ ‫(۱۴ام) ‪۲۳۱٫۱/km² ‫(۳۴ام)
تولید ناخالص داخلی (برابری قدرت خرید)  - کل  - سرانه	براورد ۲۰۰۶ ۲٫۰۶۹ بیلیون دلار (۵ام) ۳۱٬۴۷۲ دلار (۱۷ام)
شاخص توسعه انسانی (۲۰۰۳)	۰٫۹۳۰ (۲۰ام) – بالا
واحد پول	یورو (€)۱ (‏EUR)
منطقه زمانی  - در تابستان (DST)	CET (UTC+1) CEST (UTC+2)
کد بین‌المللی خودرو	S
دامنه اینترنتی	.es
پیش‌شماره تلفن	+34
۱ تا پیش از سال ۲۰۰۲: پزوتا

اسپانیا کشوری‌است در جنوب غربی اروپا. نام رسمی آن پادشاهی اسپانیا و پایتخت آن، مادرید است. سرزمین اسپانیا شامل قسمت اعظم شبه‌جزیره ایبری، جزایر بالئارس، جزایر قناری، شهر‌های سبته (Ceuta) و ملیله (Melilla) در شمال قاره افریقا و برخی جزایر دیگر واقع در مقابل سواحل این قاره‌ و خود شبه‌جزیره‌است.

در شمال با فرانسه و آندورا، در غرب با پرتغال، در جنوب با جبل‌الطارق و مراکش و هم‌چنین دارای مرزهای دریایی در شرق با دریای مدیترانه، و در غرب و شمال با اقیانوس اطلس است.

فهرست مندرجات ۱ تاریخ ۱.۱ عصر باستان ۱.۲ عصر میانه ۱.۳ عصر مدرن ۱.۳.۱ جنگ داخلی ۱.۳.۲ ورود در نظام سیاسی اروپایی ۱.۳.۳ کابینه زنانه ۲ تقسیمات کشوری ۲.۱ پرجمعیت‌ترین شهرها ۲.۲ فرهنگ ۲.۳ پانویس

[ویرایش] تاریخ

[ویرایش] عصر باستان

‌‌قدیمیترین ساکنان شبه‌جزیره ایبری تشکیل دهندگان تمدن‌های ایبری و باسکی بوده‌اند. در هزاره اول ق.م.، بخشی از اقوام سلت وارد مناطق شمال غربی شبه‌جزیره شدند. از آمیزش سلت‌ها و ایبرها هم، تمدن سلت‌ایبری در مناطق مرکزی به وجود آمد. در همین دوره، فنیقیان شهرهایی را در کرانه‌های مدیترانه و در سواحل اقیانوس اطلس در جنوب کشور بنیان گذاشته -مثل کادیس، مالاگا و غیره- و در آن‌ها صنعت را رونق دادند. یونانیان هم به قصد تجارت با مناطق داخلی به عمارت بنادری در کرانه‌های شمالی مدیترانه پرداختند.

در قرن سوم ق.م.، قرطاج برای دفاع از شبکه تجاری خود در برابر رم، وارد شبه‌جزیره شده و به استعمار مناطق ایبرنشین و سلت‌ایبرنشین پرداخت. مرکز قرطاجیان در شبه‌جزیره، بندر مهم قرطاج هدشت نوین (Cartagena ی کنونی) بود. طی جنگ‌های پونیک، که بین قرطاج و جمهوری رم به وقوع پیوسته است، شبه‌جزیره ایبری مرکز قشون‌کشی‌های کارتاژیان به سمت رم بود. بعد از دومین جنگ پونیک، رومیان تسخیر شبه‌جزیره را شروع کردند و این روند تا سال ۱۹ ق.م. ادامه داشته است.

با پیروزی رومیان، شبه‌جزیره ایبری جزو امپراتوری رم شد. روند رومی‌سازی زبانی، فرهنگی و اقتصادی در اواخر قرن دوم ق.م. شروع شد. اسپانیای کنونی نام و اکثر زبان‌ها و اساس شبکه جاده‌های خویش را از این دوره به ارث برده‌است. عمق رومی‌سازی اسپانیا تا حدی بوده‌است که سه تن از امپراتورهای رم (Traianus، Hadrianus و Theodosius I) و همین طور فیلسوف رواقی بزرگ سنکا (Lucius Anneus Seneca) و شعرای نامداری چون مارتیالیس (Marcus Valerius Martialis) و لوکانوس (Marcus Annaeus Lucanus) در این سرزمین به دنیا چشم گشودند.

اولین شواهد موجود، تاریخ رواج مسیحیت را در اسپانیا به قرن چهارم م. می‌رسانند. در سال ۳۸۰، امپراتور تئودوسیوس اول مسیحیت را دین رسمی کل قلمرو رم اعلام کرد.

[ویرایش] عصر میانه

در قرن‌ پنجم میلادی، گروه‌هایی از اقوام ژرمانیک و یک قوم ایرانی به اسم الان‌ها امپراتوری رم را که به مرحله انحطاط خود رسیده بود تسخیر کردند. از این میان، قوم ویزیگوت در اسپانیا قدرت را به دست گرفت و سلسله پادشاهی‌ای تشکیل داد که قلمرو آن‌ کل شبه‌جزیره و مناطق جنوب فرانسه را در بر می‌گرفت. مذهب آن‌ها، بر خلاف اکثر ساکنان اسپانیا که کاتولیک بودند، آریوئی بود تا این که در سال ۵۸۹ م. رکاردوس اول به مذهب کاتولیک روی آورد. ویزیگوت‌ها به کشور خودشان هیسپانیا می‌گفتند.

در سال ۷۱۱ م. هیسپانیا مورد حمله مسلمانان قرار گرفت و در قرون اولیه اسلامی مرکز یکی از تمدنهای اسلامی بوده‌است.

[ویرایش] عصر مدرن

نوشتار اصلی را بخوانید: امپراطوری اسپانیا

در قرون جدید (۱۶ و ۱۷ م.) قویترین کشور استعمارگر جهان بوده‌است.

[ویرایش] جنگ داخلی

حکومت اسپانیا تا۱۹۳۱ م. مشروطه بود و در آن سال به جمهوری تبدیل شد. در ژوئیه ۱۹۳۶ ارتش اسپانیا کوشید دولت جمهوری اسپانیا را ساقط کند. نتیجه این عمل جنگ داخلی بود که در آن ۳۰۰٬۰۰۰ نفر مردند. آلمان نازی و ایتالیای فاشیست به حمایت از ژنرال فرانکو و نیروهای ملی گرایش پرداختند. اتحاد جماهیر شوروی و بریگاد بین المللی در جبهه جمهوریخواهان می‌جنگیدند. در ۱۹۳۹ فرانکو در جنگ داخلی پیروز شد

[ویرایش] ورود در نظام سیاسی اروپایی

امروزه حکومت اسپانیا مشروطه سلطنتی و پادشاه آن خوان کارلوس است.

[ویرایش] کابینه زنانه

در سال ۲۰۰۸ نخست وزیر اسپانیا، خوزه لویس زاپاترو، دومین کابینه خود را که برای نخستین بار اکثریت را زنان تشکیل می‌دهند معرفی کرد: ۹ وزیر زن در مقابل هشت مرد. رکورد جوان ترین وزیر تاریخ اسپانیا نیز در این کابینه با حضور بیبیانا آیدو، زن جوان ۳۱ ساله شکسته‌ شد. در کابینه پیشین این نخست وزیر تعداد وزیران مرد و زن برابر بود. این حرکت برای اسپانیا که تا ۳۰ سال پیش از آن، در دوران فرانکو، مردان حق قانونی داشتند که در انظار عموم زن خود را کتک بزنند، حرکت بزرگی محسوب می‌شود.^[۱]

وزیران این کابینه عبارتند از:

• وزیران جدید: کریستینا گارمندیا، وزیر نوگرایی، میگل سباستیان وزیر صنعت، سلستینو کورباچو وزیر کار، بیبیانا ایدو وزیر مساوات و بئاتریس کوردور وزیر مسکن، کارمه چاکن وزیر دفاع
• وزیران ابقا شده: النا اسپینوسا وزیر محیط زیست، الفردو پرس روبالکابا، وزیر کشور، میگل انخل موراتینوس وزیر امور خارجه و همکاری، برنات سوریا وزیر بهداشت، سسار انتونیو مولینا وزیر فرهنگ، النا سالگادو وزیر مدیریت اجتماعی، ماریانو فرناندس برمخو وزیر دادگستری و مرسدس کابررا وزیر آموزش
• ماریا ترسا فرناندس دلا وگا معاون اول نخست وزیر و پدرو سولبس همزمان معاون دوم نخست وزیر و وزیر اقتصاد ^[۲]

[ویرایش] تقسیمات کشوری

نوشتار اصلی را بخوانید: تقسیمات کشوری اسپانیا

نوشتار اصلی را بخوانید: بخش‌های خودمختار اسپانیا

نوشتار اصلی را بخوانید: استان‌های اسپانیا

نوشتار اصلی را بخوانید: شهرستان‌های اسپانیا

نوشتار اصلی را بخوانید: دهستان‌های اسپانیا

اسپانیا ۱۷ بخش خودمختار دارد. از سوی دیگر کشور اسپانیا به ۵۰ استان نیز تقسیم شده است که به این ترتیب هر کدام از بخش‌های خودمختار خود به یک یا چند استان تقسیم گردیده‌اند. برای نمونه ناحیه اکسترمادورا از دو استان کاسرس و باداخوس تشکیل شده است. علاوه بر این هر استان به تعدادی شهرستان تقسیم شده است و هر شهرستان به تعدادی دهستان. اسپانیا ۸۱۰۸ دهستان دارد.^[۳]

[ویرایش] پرجمعیت‌ترین شهرها

هر دهستان اسپانیا به طور میانگین ۵٬۳۰۰ نفر جمعیت دارد، اما دامنه تغییرات زیاد است. پرجمعیت‌ترین دهستان اسپانیا شهر مادرید با ۳٬۱۲۸٬۶۰۰ (۲۰۰۶) نفر جمعیت است. در حالی‌که چندین دهستان نیز وجود دارند که جمعیتشان کمتر از ۱۰ نفر است. جدول زیر ده تا از پرجمعیت‌ترین دهستان‌های اسپانیا را نشان می‌دهد.

#	شهر	بخش خودمختار	جمعیت[۴] (۲۰۰۶)
۱	مادرید	مادرید	۳٬۱۲۸٬۶۰۰
۲	بارسلونا	کاتالونیا	۱٫۶۰۵٫۶۰۲
۳	بالنسیا	بالنسیا	۸۰۵٫۳۰۳
۴	سبیا	اندلس	۷۰۳٫۳۱۳
۵	ساراگوسا	آراگون	۶۳۹٫۱۸۱
۶	مالاگا	اندلس	۵۶۰٫۶۳۱
۷	مورسیا	مورسیا	۳۱۶٫۹۹۶
۸	لاس پالماس	جزایر قناری	۳۷۷٫۰۵۶
۹	پالما	جزایر بالئارس	۳۷۵٫۰۳۸
۱۰	بیلبائو	باسک	۳۵۳٫۱۳۵

[ویرایش] فرهنگ

• ادبیات اسپانیا
• آندره سگوویا
• فلامنکو

[ویرایش] پانویس