شورای انقلاب
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
| انقلاب ۱۳۵۷ | |
 |
|
|
فهرست مندرجات |
[ویرایش] تشکیل شورای انقلاب
با اوج گیری انقلاب ایران در سال ۱۳۵۷ اندیشه طرح «شورای انقلاب» در میان روحانیون معتمد سید روح الله خمینی پدید آمد که در سفر مرتضی مطهری به پاریس، این طرح با خمینی در میان گزارده شد. هاشمی رفسنجانی در این باره چنین نوشته‌است:
آقای مطهری در مراجعت از سفر پاریس، دستور رهبر عظیم الشأن انقلاب را مبنی بر تشکیل شورای انقلاب آوردند. حضرت امام آقایان شهید مطهری، شهید بهشتی و موسوی اردبیلی و شهید باهنر و هاشمی رفسنجانی را به عنوان هسته اول شورای انقلاب تعیین و اجازه داده بودند که افراد دیگر با اتفاق نظر این پنج نفر اضافه شوند و در جلسات ابتدایی تصمیم بر این شد که حتی الامکان ترکیب شورا از اعضای روحانی و غیر روحانی به نسبت مساوی و نزدیک به هم باشد. ترتیب انتخاب اعضای دیگر و تکمیل شورا چنین بود: پیش از پیروزی انقلاب، آقایان سید محمود طالقانی، سید علی خامنه‌ای، محمد رضا مهدوی کنی، احمد صدر حاج سید جوادی، مهندس مهدی بازرگان، دکتر یدالله سحابی، مهندس مصطفی کتیرایی، سرلشگر ولی الله قرنی، سرتیب علی اصغر مسعودی به اتفاق آرا به عضویت انتخاب شدند. پس از پیروزی انقلاب و تشکیل دولت موقت، آقایان بازرگان و سحابی و کتیرایی و حاج سید جوادی و قرنی به دولت و ارتش منتقل شدند و به جای آنها آقایان دکتر حسن حبیبی، مهندس عزت الله سحابی، دکتر عباس شیبانی، ابوالحسن بنی صدر و صادق قطب زاده انتخاب گردیدند و در مرحله بعد پس از شهادت استاد مطهری، آقایان مهندس میر حسین موسوی، احمد جلالی و دکتر حبیب الله پیمان انتخاب شدند و آقای مسعودی به کار اجرایی رفت.
وی در رابطه با نقش استاد مطهری چنین می‌نویسد :
طبعا چون امام حرف‌ها را برای ایشان زده بودند، مرجع برای ما ایشان بودند. بیشتر نص امام را از ایشان بایست می‌شنیدیم... ایشان بیشتر از ما مسائل فکری برایشان مطرح بود تا عملی و در گذشته هم این طوری بود. در شورای انقلاب هم این طوری بود. خیلی مواظب بود که خطوط انحرافی فکری که آن روز در جامعه ما وجود داشت و سر و صدا هم زیاد داشت. اینها در شورای انقلاب راه پیدا نکنند.
در ۲۲ دی ۱۳۵۷ خمینی تشکیل شورای انقلاب رااعلام نمود. وی در بخشی از اطلاعیه خویش گفت:
... به موجب حق شرعی و براساس رأی اعتماد اکثریت قاطع مردم ایران که نسبت به این جانب ابراز شده‌است در جهت تحقق اهداف اسلامی ملت، شورایی به نام شورای انقلاب اسلامی مرکب از افراد با صلاحیت و مسلمان و متعهد و مورد وثوق، موقتا تعیین شده و شروع به کار خواهند کرد. اعضای این شورا در اولین فرصت مناسب معرفی خواهند شد. این شورا موظف به انجام امور معین و مشخصی شده‌است از آن جمله مأموریت دارد تا شرایط تأسیس دولت انتقالی را مورد بررسی و مطالعه قرار داده و مقدمات اولیه آن را فراهم سازد.
[ویرایش] فعالیت‌های شورای انقلاب پس از پیروزی
از اولین روز ورود خمینی بحثهای مهمی از قبیل تشکیل دولت، تشکیل مجلس، ایجاد مجلس مؤسسان [[[مجلس خبرگان]]] در این شورا مطرح شد. در اولین گام، شورا، بازرگان را به عنوان نخست وزیر دولت موقت پیشنهاد و امام نیز ایشان را منصوب کردند. بعد از پیروزی انقلاب در ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ شورای انقلاب و دولت موقت تحت لوای رهبری خمینی و مشروعیت حاصله از حمایت‌های مردمی، زمام امور را به دست گرفتند. دومین تصمیم مهم شورای انقلاب، تصویب اساسنامه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در دوم اردیبهشت ۱۳۵۸، بود. شورای انقلاب، ملی شدن بانک‌ها، سامان بخشیدن به دادگاه‌های انقلاب، برگزاری همه پرسی در رابطه با نظام جمهوری اسلامی، بررسی پیش نویس قانون اساسی و انتشار آن در جراید، تصویب قانون شوراهای محلی، تصویب ملی شدن صنایع بزرگ، تصویب آیین نامه مجلس خبرگان و برگزاری انتخابات ریاست جمهوری و انتخابات مجلس شورای اسلامی و... را انجام داد.
بر سر ریاست این شورا بحثهای فراوانی است عده ای معتقدند ریاست آن در ابتدا بر عهده مرتضی مطهری بود و پس از مرگ او طالقانی جای او را گرفت و با مرگ وی ابوالحسن بنی صدر به ریاست آن رسید. اما عده ای دیگر اساسا پذیرش ریاست شورا توسط مطهری و طالقانی را مورد شک می دانند.
اولین رئیس شورای انقلاب مرتضی مطهری در شب یازدهم اردیبهشت همان سال پس از آنکه از جلسه شورا در منزل عزت الله سحابی بیرون می آمد، در یکی از کوچه های خیابان فخرآباد تهران توسط فردی که خود را از اعضای گروهک فرقان معرفی نمود، کشته شد . محمود طالقانی دومین رئیس شورای انقلاب در ۱۹ شهریور همان سال درگذشت.
به دنبال تسخیر لانه جاسوسی آمریکا در ۱۳ آبان ۱۳۵۸ دولت بازرگان فردای آن روز استعفای خود را تسلیم خمینی کرد. شورای انقلاب بیانیه مهمی خطاب به ملت صادر کرد و یادآور شد که مصمم است در فرصت محدودی، برگزاری همه پرسی درباره قانون اساسی، انتخابات مجلس شورای ملی و ریاست جمهوری و... را به انجام برساند. متعاقب این بیانیه اعلام شد که شورا ترکیب تازه‌ای خواهد داشت و با ادغام دولت در شورا اعضای جدید شورا انتخاب شدند و در اداره مملکت بدین ترتیب تقسیم کار شد.
خامنه‌ای ؛ دفاع و پاسداران
هاشمی رفسنجانی؛ وزارت کشور
باهنر؛ آموزش و پرورش
مهدوی کنی؛ کمیته و دادگستری
بهشتی؛ جهاد سازندگی
بنی صدر؛ وزارت امور خارجه
معین فر؛ نفت
حبیبی؛ آموزش عالی
عزت الله سحابی؛ برنامه و بودجه
میناچی؛ ارشاد ملی
قدوسی؛ دادگاه انقلاب
این افراد فعالیت‌های خود را آغاز نموده و در مدت کوتاهی نسبتا موفق شدند بر خلأ سیاسی موجود فایق آیند. همه پرسی قانون اساسی در ۱۲ آذر ۱۳۵۸ و متعاقب آن انتخابات ریاست جمهوری در بهمن ۱۳۵۸ برگزار شد و مجلس شورای اسلامی در ۷ خرداد ۱۳۵۹ افتتاح گردید.
[ویرایش] پایان کار شورای انقلاب
با شروع کار مجلس و شورای نگهبان و دیگر نهادها، مسؤولیت و ضرورت وجودی شورای انقلاب به پایان رسید. لذا در ۱۲ تیر ۱۳۵۹ محمد حسینی بهشتی اعلام کرد:
مسؤولیت شورای انقلاب دو هفته دیگر پایان می‌یابد
سپس آخرین جلسه شورا در ۲۶ تیر ۱۳۵۹ برگزار شد. حسن حبیبی سخنگوی شورای انقلاب، در آخرین مصاحبه خود گفت:
امروز با رسمیت یافتن مجلس شورای اسلامی و کامل شدن اعضای شورای نگهبان قانون اساسی، کار شورای انقلاب که تاکنون وظیفه قانونگذاری را بر عهده داشت نیز به پایان رسید.
آخرین اعضای شورا عبارت بودند از محمد حسینی بهشتی، سید علی خامنه‌ای، موسوی اردبیلی، محمد جواد باهنر، هاشمی رفسنجانی، ر حسن حبیبی، عباس شیبانی، مهدی بازرگان، عزت الله سحابی، صادق قطب زاده، علی اکبر معین فر و ابوالحسن بنی صدر.
[ویرایش] منابع
- صورت مذاکرات شورای انقلاب، مقدمه به قلم اکبر هاشمی رفسنجانی، ج ۱
- مجله سروش، یادنامه شهید مطهری، اردیبهشت ۱۳۶۲
- صحیفه نور
- کتاب روزها و رویدادها، مرکز فرهنگی تربیتی نور ولایت، ۱۳۷۹
- انقلاب اسلامی از نگاه دیگران، وحید الزمان صدیقی، انتشارات اطلاعات
- گفتگو با عزت الله سحابی در روزنامه شرق
www۲.irib.ir/occasions *
