تصرف سفارت آمریکا

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

برای اثبات پذیری کامل این مقاله به منابع بیشتری نیاز است. لطفاً با توجه به سیاست ویکی پدیا در قبال منابع با ارائهٔ منابع معتبر این مقاله را بهبود بخشید. مطالب بی منبع ممکن است در آینده حذف شوند.

تصرف سفارت آمریکا (در متون انگلیسی «Iran hostage crisis» یا بحران گروگانگیری در ایران، در متون رسانه‌ای دولتی ایران «تسخیر لانهٔ جاسوسی») به دوران ۴۴۴ روزه‌ای از تخاصم میان دولت ایران و آمریکا گفته می‌شود که با حملهٔ تعدادی از دانشجویان پیرو خط امام و تصرف سفارت آمریکا و به گروگان گرفتن ۶۶ دیپلمات آمریکایی در ۱۳ آبان ۱۳۵۸ (برابر با ۴ نوامبر ۱۹۷۹) آغاز گردید و در ۳۰ دی ۱۳۵۹ (برابر با ۲۰ ژانویه ۱۹۸۱) با پذیرش قرارداد الجزایر از سوی دولت های ایران و آمریکا، آزادی گروگان‌ها پایان یافت.^[1]

فهرست مندرجات ۱ شرح وقایع ۲ گروگان‌ها ۲.۱ شش دیپلمات گریخته ۲.۲ ۱۳ گروگان آزادشده ۲.۳ ریچارد آی. کوئین ۲.۴ ۵۲ گروگان باقیمانده ۳ ۸ نفری که برای نجات گروگان‌ها به دشت کویر نزدیک طبس اعزام شدند و در اثر سوانحی طبیعی کشته شدند ۴ دانشجویان پیرو خط امام ۴.۱ اعضای کمیتهٔ مرکزی تسخیر سفارت ۴.۲ دیگر اعضا ۵ روزشمار وقایع ۶ مطالعهٔ بیشتر ۶.۱ منابع کتاب ۷ پانویس ۸ منابع ۹ پیوند به بیرون ۹.۱ تحلیل ۹.۲ گفتگو ۹.۳ تصاویر ۹.۴ اسناد

[ویرایش] شرح وقایع

انقلاب ۱۳۵۷
راهپیمایی شهری در تهران در جریان انقلاب ۱۳۵۷
رهبران انقلاب سید روح‌الله خمینی سید علی خامنه‌ای مهدی بازرگان هاشمی رفسنجانی علی شریعتی سید محمد بهشتی موسوی اردبیلی محمد جواد باهنر محمود طالقانی محمدرضا مهدوی کنی یدالله سحابی احزاب و جریان‌ها حزب توده ایران جبهه ملی ایران نهضت آزادی ایران مجاهدین خلق ایران حزب جمهوری اسلامی دانشجویان خط امام جامعه روحانیت مبارز سازمان چریک‌های فدایی خلق ایران سازمان فداییان خلق ایران (اکثریت) نهادهای انقلابی شورای انقلاب دولت موقت انقلاب جمهوری اسلامی سپاه پاسداران بنیاد مستضعفان نیروی مقاومت بسیج مجلس خبرگان رهبری مجلس خبرگان قانون اساسی مجمع تشخیص مصلحت نظام شورای عالی انقلاب فرهنگی شورای نگهبان قانون اساسی وقایع و رویدادها قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ جمعه سیاه بازگشت روح‌الله خمینی به ایران تصرف سفارت آمریکا انقلاب فرهنگی صدور انقلاب ایدئولوژی انقلاب ولایت فقیه غربزدگی  نمایش • بحث • ویرایش

صبح روز سیزدهم آبان ۱۳۵۸ دانشجویان منتخب از دانشگاههای شریف و پلی تکنیک و ملی گردهم آمدند و دانشگاه تهرانی‌ها نیز هم‌زمان در دانشگاه خود حاضر شدند تا در یک حرکت هماهنگ به سوی ساختمان سفارت آمریکا در تهران حرکت کنند. عده‌ای باید پس از ورود به ساختمان سریعاً مراجعه و گفت‌وگو با ارگانهای مربوطه را آغاز می‌کردند، برخی باید ورود محمد موسوی خوئینی‌ها را تدارک می‌دیدند و گروهی نیز باید امر تبلیغات را بر عهده می‌گرفتند. دختران دانشجو نیز باید آهن‌برهایی که برای بریدن قفل و زنجیرهای در سفارت تهیه شده بود را زیر چادرهایشان حمل می‌کردند.

ساعت ۱۰ صبح، دانشجویان با سر دادن شعار «الله اکبر» به طرف سفارتخانه حرکت کردند و قفل و زنجیرهای در را با آهن‌بر بریدند. دانشجویان با شکستن در به راحتی به حیاط سفارت وارد شدند. اگر چه بعدها به واسطه این که چند نفر در عکس‌های گرفته‌شده، در بالای دیوار سفارت دیده می‌شدند، همگی تصرف‌کنندگان «بالاروندگان از دیوار سفارت» نامیده شدند.

ظهر آن روز، محمد موسوی خوئینی‌ها با دفتر آیت الله خمینی تماس می‌گیرد و در مذاکره‌ای تلفنی با سید احمد خمینی، وی را در جریان حرکت دانشجویان قرار می‌دهد و نظر آیت الله خمینی را در این باره جویا می‌شود.

با فرا رسیدن ظهر، دانشجویان پیرو خط امام، محمد موسوی‌خوئینی‌ها را نیز به میان خود آوردند. با شنیدن خبر موافقت خمینی، جوش و خروشی دیگر در آنها پدید می‌آید و تماس‌ها با نهادها و سازمان‌های مربوط جهت مطلع کردن آنها آغاز شد. یکی باید شورای انقلاب را در جریان می‌گذاشت و دیگری مجلس خبرگان را. دانشجویان پیرو خط امام، اگرچه می‌گفتند که فقط برای چند روز می‌خواستند سفارت آمریکا را به اشغال خود درآورند، اما دیگر ادامه کار از دست آنها خارج شده بود. اسناد موجود در سفارت دیگر آنها را به ماندن وامی‌داشت. دانشجویان اکنون به نظر می‌رسید که باید خود را برای یک دوره استقرار طولانی در داخل سفارتخانه آماده می‌کردند. استقراری که در نهایت ۴۴۴ روز به طول انجامید.

[ویرایش] گروگان‌ها

۶۶ گروگان (۶۳ نفر از سفارت آمریکا و ۳ نفر از دفتر کنسولگری در وزارت امور خارجه) از تاریخ ۴ نوامبر ۱۹۷۹ تا ۲۰ ژانویه ۱۹۸۱ گروگان بوده‌اند. گروه ۶۳ نفری در سفارت و گروه ۳ نفری در وازرت امور خارجه نگهداری می‌شدند.

۱۳ نفر از گروگان‌ها بین ۱۹ و ۲۰ نوامبر ۱۹۷۹ آزاد شدند و یک نفر از آنها در ۱۱ ژوئیه ۱۹۸۰ آزاد شد. ۵۲ نفر باقیمانده ۴۴۴ روز به عنوان گروگان در اختیار و کنترل گروه دانشجویان بودند و در نهایت در ۲۰ ژانویه ۱۹۸۱ آزاد شدند.

[ویرایش] شش دیپلمات گریخته

در روز اشغال سفارت، شش دیپلمات آمریکایی توانستند بگریزند و در سفارت‌خانه‌های دولت سوئد و کانادا پناه گیرند و در نهایت در ۲۸ ژانویه ۱۹۸۰ با گذرنامه‌های کانادایی از ایران خارج می‌شوند.

• رابرت آندرز، ۲۴ ساله، افسر کنسولی
• مارک جی. لیجک، ۲۹ ساله، افسر کنسولی
• کورا آ. لیجک، ۲۵ ساله، دستیار کنسولی
• هنری ل. شاتز، ۳۱ ساله، وابسته کشاورزی
• جوزف د. استافورد، ۲۹ ساله، افسر کنسولی
• کاتلین ف. استافورد، ۲۸ ساله، دستیار کنسولی

[ویرایش] ۱۳ گروگان آزادشده

از ۱۹ تا ۲۰ نوامبر ۱۹۷۹، سیزده گروگان که زن یا سیاه‌پوست بودند، آزاد شدند :

• کیتی گراس، ۲۲ ساله، منشی
• سر گروهبان جیمز هیوز، ۳۰ ساله، مدیر اداری نیروی هوایی آمریکا
• لیلیان جانسون، ۳۲ ساله، منشی
• سر گروهبان لدل میپلز، ۲۳ ساله، محافظ تفنگداران دریایی
• الیزابث مونتاگن، ۴۲ ساله، منشی
• گروهبان ویلیام کوآرلز، ۲۳ ساله، محافظ تفنگداران دریایی
• للوید رولینز، ۴۰ ساله، افسر اداری
• کاپیتان نیل (تری) رابینسن، ۳۰ ساله، افسر اداری
• تری تدفورد، ۲۴ ساله، منشی
• سر گروهبان جوزف وینسنت، ۴۲ ساله، مدیر اداری نیروی هوایی آمریکا
• سر گروهبان دیوید واکر، ۲۵ ساله، محافظ تفنگداران دریایی
• جان والش، ۳۳ ساله، منشی
• سرجوخه وزلی ویلیامز، ۲۴ ساله، محافظ تفنگداران دریایی

[ویرایش] ریچارد آی. کوئین

در تاریخ ۱۱ ژوئیه ۱۹۸۰، کنسول‌یار ۲۸ ساله ریچارد آی کوئین که دستگیر و به گروگان گرفته شده بود به دلیل نشانه‌های بیماری آزاد شد.

[ویرایش] ۵۲ گروگان باقیمانده

• توماس ال.آهرن کهتر، ۴۸ ساله، افسر کنترل مواد مخدر
• کلیر کورتلند بارنس، ۳۸ ساله، متخصص ارتباطات
• ویلیام ای.بلک، ۴۴ ساله، افسر ارتباطات و ضبط
• رابرت اُ. بلاکر، ۵۴ ساله، افسر اقتصادی متخصص در زمینه نفت
• دانلد جی.کوک، ۲۶ ساله، کنسول یار
• ویلیام جی.دوگرتی، ۳۳ ساله، دبیر سوم هیئت اعزامی آمریکا به ایران
• فرمانده ناوبان یکم رابرت انگلمن، ۳۴ ساله، وابسته نیروی دریایی
• سر گروهبان ویلیام گالگوس، ۲۲ ساله، محافظ تفنگداران دریایی
• بروس دبلیو.جرمن، ۴۴ ساله، افسر اعتبارات
• دوان ال.جیلت، ۲۴ ساله، متخصص ارتباطات و اطلاعات نیروی دریایی
• آلن بی.گلانسینکسی، ۳۰ ساله، افسر امنیتی
• جان ای.گریوس، ۵۳ ساله، افسر روابط عمومی
• جوزف ام.هال، ۳۲ ساله، وابسته نظامی با درجهٔ ستوان یار
• سر گروهبان کوین جی.هرمنینگ، ۲۱ ساله، افسر تفنگداران دریایی
• گروهبان دوم دانلد آر.هوهمن، ۳۸ ساله، پزشک ارتش
• سرهنگ للند جی.هالند، ۵۸ ساله، وابسته نظامی
• مایکل هاولند، ۳۴ ساله، آجودان تیمسار امنیتی و یکی از سه تنی که در وزارت امور خارجه ایران نگهداری می‌شدند
• چارلس ای.جونس کهتر، ۴۰ ساله، متخصص ارتباطات و اپراتور دور نویس، تنها آمریکایی سیاهپوستی که در نوامبر ۱۹۷۹ آزاد نشد
• مالکوم کالپ، ۴۲ ساله، مقام ناشناخته
• مورهد سی.کندی کهتر، ۵۰ ساله، افسر اقتصادی و بازرگانی
• ویلیام اف.کیوف کهتر، ۵۰ ساله، سرپرست(مدیر) مدرسه آمریکایی در اسلام آباد پاکستان که در زمان اشغال به تهران مراجعه کرده بود.
• سرجوخه استیون دبلیو کرتلی، ۲۲ ساله، محافظ تفنگداران دریایی
• کاترین ال.کوب، ۴۲ ساله، افسر فرهنگی سفارت و یکی از دو گروگان زن
• فردریک لی کوپکه، ۳۴ ساله، افسر ارتباطات و متخصص الکترونیک
• ال. بروس لینگن، ۵۸ ساله، کاردار سفارت و یکی از سه تنی که در وزارت امور خارجه ایران نگهداری می‌شدند
• استیون لاوترباخ، ۲۹ ساله، افسر اداری
• گری ای.لی، ۳۷ ساله، افسر اداری
• سر گروهبان پول ادوارد لویس، ۲۳ ساله، محافظ تفنگداران دریایی
• جان دبلیو لیمبرت، ۳۷ ساله، افسر سیاسی
• سر گروهبان جیمس ام.لوپز، ۲۲ ساله، محافظ تفنگداران دریایی
• سر گروهبان جان دی.مک کیل، ۲۷ ساله، محافظ تفنگداران دریایی
• مایکل جی. مترینکو، ۳۴ ساله، افسر سیاسی
• جری جی.میل، ۴۲ ساله، افسر ارتباطات
• گروهبان دوم مایکل ای.مولر، ۳۱ ساله، رهبر واحد محافظان تفنگداران دریایی
• برت سی.مور، ۴۵ ساله، مشاور(مستشار) برای امور مدیریتی
• ریچارد اچ.مورفیلد، ۵۱ ساله، رئیس(ژنرال) کنسول آمریکایی در ایران
• کاپیتان پول ام.نیدمن کهتر، ۳۰ ساله، افسر ستاد لجستیک نیروی هوایی
• رابرت سی.اود، ۶۵ ساله، افسر بازنشسته خدمات خارجی بر روی(دربارهء) شغل موقت در تهران
• سر گروهبان گریگوری ای.پرسینگر، ۲۳ ساله، محافظ تفنگداران دریایی
• جری پلوتکین، ۴۵ ساله، تاجر غیر دولتی که به تهران مراجعه کرده بود
• استوار ارشد رجیس رگان، ۳۸ ساله، افسر وظیفه ارتش و عهده دار دفاع از افسران وابسته نظامی
• سرهنگ دوم دیوید ام.روئدر، ۴۱ ساله، نمایندهٔ وابستگان نیروی دریایی
• باری ام.روسن، ۲۶ ساله، وابسته مطبوعاتی
• ویلیام بی.رویر کهتر، ۴۹ ساله، نایب رئیس اجرایی انجمن ایران-آمریکا
• سرهنگ توماس ای.شافر، ۵۰ ساله، وابسته نیروی هوایی
• سرهنگ چارلس دبلیو.اسکات، ۴۸ ساله، افسر ارتش و وابسته نظامی
• فرمانده دانلد ام.شارر، ۴۰ ساله، وابسته ناوگان هوایی
• سر گروهبان رادنی وی(راکی).سیکمان، ۲۲ ساله، محافظ تفنگداران دریایی
• گروهبان دوم جوزف سوبیک کهتر، ۲۳ ساله، پلیس نظامی برای دفاع از پرسنل ستاد وابستگان
• الیزابت آن سویفت، ۴۰ ساله، رئیس قسمت سیاسی سفارت و یکی از دو گروگان زن
• ویلیام التامسث، ۳۹ ساله، افسر بالا رتبه سیاسی و یکی از سه تنی که در وزارت امور خارجه ایران نگهداری می‌شدند
• فیلیپ آر.وارد، ۴۰ ساله، افسر اداری

[ویرایش] ۸ نفری که برای نجات گروگان‌ها به دشت کویر نزدیک طبس اعزام شدند و در اثر سوانحی طبیعی کشته شدند

• کاپیتان ریچارد ال.باکه، ۳۴ ساله، نیروی هوایی
• سر گروهبان جان دی.هاروی، ۲۱ ساله، نیروی تفنگداران دریایی
• سرجوخه جورج ان.هولمس کهتر، ۲۲ ساله، نیروی تفنگداران دریایی
• گروهبان دوم دوی ال.جانسون، ۳۲ ساله، نیروی تفنگداران دریایی
• کاپیتان هارولد ال.لویس، ۳۵ ساله، نیروی هوایی
• سر گروهبان تکنسین جوئل سی.مایو، ۳۴ ساله، نیروی هوایی
• کاپیتان لین دی.مک اینتاش، ۳۳ ساله، نیروی هوایی
• کاپیتان چارلس تی.مک میلان، ۲۸ ساله، نیروی هوایی

[ویرایش] دانشجویان پیرو خط امام

[ویرایش] اعضای کمیتهٔ مرکزی تسخیر سفارت

• ابراهیم اصغرزاده
• محسن میردامادی
• حبیب‌الله بیطرف
• رضا سیف‌اللهی
• رحیم باطنی

[ویرایش] دیگر اعضا

• سعید حجاریان
• معصومه ابتکار
• عباس عبدی