Via Emélia

Da Wikipedia.

La Via Emélia l’é ‘na strêda rumâna fâta fêr dal cônsol Marco Emilio Lepido (cônsol 187 a.C.) per coleghêr in lènia dréta Rémin cun Piasèinsa. Incô l’é clasifichêda cme strêda statêla cun al nòm SS 9 e al percōrs al finès a Milân.

La strêda l’é stêda fâta tr’ al 189 a.C. e al 187 a.C.
In còl peréiod la colônia ed Placentia (Piasèinsa) l’êra circundêda dai Galli Boi che, sibèin ch’ j-êren stê scunfét, an îven mìa vrû firmê la pêṣ cun Ròma. Al perécol ed rivôlti l’êra dòunca vèira. Ròma alōra là decîs ed fêr ‘na strêda militêra fîn a Placentia per fêr spustêr in prèsia l'esêrcit cun la mîra ed dumêr pusèbili rivôlti di Boi. Soquânt ân dôp la via Emélia l’é stêda slunghêda da Piasèinsa a Milân.

Al pió grândi sitê traversêdi, ed nâsita rumâna o arfâti da i rumâni, în: Cesena (Caesena), Forlimpopoli (Forum Popili), Forlì (Forum Livii), Faèinsa (Faventia), Imola (Forum Cornelii), (Claterna, sparîda ind al VI sec.d.c. dôp ed la guèra Greco-gôtica), Bològna (Bononia), Mòdna (Mutina), Rèz (Regium Lepidi), Sânt'Ilâri d'Èinsa (Tannetum), Pèrma, Fidèinsa (Fidentia), e Piasèinsa (Placentia). La via Emélia rumâna la pasêva ânca per l'impurtânt sitê ed Laus Pompeia, incô Lodi Vèc, circa sînch chilômeter a sîra rispèt a la sitê dal dé d’incô Lodi (al percōrs l’é stê modifichê int al XII sècol prôpria per tuchêr la nōva sitê ed Lodi, dôp che Laus Pompeia l’é stêda butêda zò).

La via Emélia la coleghêva dō impurtânti strêdi rumâni: la via Flaménia, strêda consolêra ch’ la partîva da Ròma e la finîva prôpria a Rèmin, colônia fundêda int al 268 a.C.; e la via Postómia, che da Piasèinsa la rivêva a l’Aquilèia, ultèm cèinter imputânt dal Vènet préma di cunfîn ‘d la pruvîncia itâlica, osèja la penisòla italiâna, tgnûda sóta al cmând dirèt ed Ròma.

Ind i pès fôra al sitê la via l’êra ed sôlit salghêda cun ‘d la gêra, mèinter al d’ed dèinter dal sitê l’êra despès salghêda cun di grând lastròun ed prêda. Per traversêr i fióm e i turèint a gnîven fât di pûnt dal vôlti grandiōṣ, cme còl insèma al turèint Gaiana atâch a Castèl Sân Pêder, purtrôp butê zò ind al tèimp ed l’ûltma guèra.

La via Emélia l’é incòra al dé d’incô la strêda principêla ed l' Emélia-Rumâgna. In môd paralêl al só percōrs în stêdi fâti l' Avtostrêda dal Sōl e al ferovéi Milân - Bològna e la Diretrîṣ adriâtica ch’ la partès da Bològna, per pó andêr in Rumâgna e traversêrla fîn a Rèmin.

[modifica] Materiêl pr'andêregh in fònda