Adam Smith
Wikipediya ra, ensiklopediya hosere
Adam Smith yew fılozof u nasyonalekonomê İskoçıc biyo. Adam Smith ser 1723 dı suka İskoçya Fife dı maya xü ra bi u ser 1790 dı suka İskoçya Edinburgh dı şi héqeyda xü ser.
Liberalê dınya Adam Smithi rê vanê: "piyê Liberalizim". Kıtab u fıkir kı Adam Smithi kerdo beynelminel kıtabê ciyê "O destokı nêaseno".
Çı wext Adam Smith, ser 1737 dı Üniversiteyê Glasgowi dı wendê, graneya wendenda xü dabiyo matematik u tarixê tabiati ser. Wextê telebetey dı kı Adam Smith zaf goşdareya Francis Hutchesons kerdo. Wenden u seminerê Hutcheson zi ser filozofiyê morali u debarey şari biyo. Ser 1740'i dı Adam Smith bar kerdo u şiyo Oxford (Baliol college). Adam Smith 7 ser zıwan, tarix u filozofi wendo u mektebi ra fek verdayo u Oxford ra diploma (mezuniyet) nêgiroto u çend seri Kirkcaldy marda xü heti ravêrnayo. Adam Smith çend seri Üniversiteyê Edinburgh dı ser retorik u edebiyati semineri dayo u no wexti dı biyo embazê David Hume. Adam Smith 1751 dı Üniversiteyê Glasgowi dı dersê mantiqi dayyo u ser 1752 dı zi ser filozofiyê morali ser ders dayo.
Ser 1752 ra tepya Adam Smith fıkrê xü yê "ticareti dı serbestey" ardo zıwan u no fıkrê xü pawito. Karê ciyê en naskerde u sıfte 1759 dı bi namedê "Theory of moral sentiments" neşır kerdi. Dıma no kıtabê xü 18 mengê xü Toulouse ravêrna u çend mengi zi Cenvre dı u nezdiyê 10 mengi zi Paris dı. Paris dı Adam Smith bi François Quesnay embazey kerdo. Quesnay o wextan dı ekonomê do zaf naskerde biyo.
Adam Smith dıma fına peydı şıno Kirkcaldy dı ca beno u des ser dıma (1776) dı kıtabê xü yê en beynelminel "An inquiry into the nature and causes of the wealth of nations" nuşnayo. Ser 1778'i dı gümrigê Edinburgh'i dı gürweyeno. Ser 1787'i dı Üniversiteyê Glaskow'i dı çı weçeynenê "lord rektorey/mıdurey"
Gırdeya Adam Smithi kıtabê çiyê "Réheteya Şaran/Welatan" (The wealth of nations) dıro u na kıtaba cı, cırê nameyê "piyê debarey milli" da. Na kıtaba çı héme welatanê dınya dı u taybetey mabênê ekonoman dı cayê xü yê beynelmineley girot.
Çarnayox: Faruk İremet
[bıvurne] Eserê cı
- The Theory of Moral Sentiments (1759)
- Réheteya Şaran/Welatan (The wealth of nations, 1776)
