Hebräisches Alphabet

Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy

Öb Di Browser die hebräische Schriftzeiche auf dere Siite korrekt zeigt, chasch do gseh.
	עמנואל
Dr Tegscht rechts söt öbbe so usgseh wie s Bild links. Wenn das nit äso isch, muesch a Zeichensatz bruuche, wo Unicode kennt.

S Hebräisch Alphabet bschtoht uss 22 Buechstabe, alles Konsonante, um Hebräisch schriibe zue kinne, un wird au mit kleinre Opassunge fir verschideni Sproche uss de jüdisch Diaspora bnutzt. Om bekonteschte isch Jiddisch, Ladino un Judeo-Arabisch. Hebräisch wird vun rächts nooch links gschribe.

Inhaltsverzeichnis 1 Etymologi 2 Gschicht 3 Konsonante 4 Diakritischi Zeiche 4.1 Vokalzeiche 4.2 Schin und Sin 4.3 Dagesch 5 Literatuur 6 Lueg au

[ändere] Etymologi

S hebräisch Wort fir "Alphabet" isch אלף-בית (alef-bet), bnonnt noch de ärschte zwey Buechstabenome vum hebräische Alphabet.

[ändere] Gschicht

D moderni Schrift het sich im 3. Johrhundert vor Chrischtus uss de aramäische Schrift entwicklet. Davor hen se d alti Hebräischi Schrift verwendet, wu direkt uss dr Phönizische hervorgonge isch. D Onzahl vun Buechstabe, d Reihefolg, d Nome un ihre phonetische Wärt sin praktisch identisch mit denne vum aramäische Alphabet, wiil sowohl d Hebräer als au d Aramäer iri Schrift usem phönizische Alphabet entwicklet hen.

D Samariter schribe bis hit inra Variant vun derre Schrift, em Samaritische Alphabet.

[ändere] Konsonante

Druck- Buechschtabe		Name			Israelischi Dransliteration	Zahlewärt	Schrifte
		Israeli	Aschkenasi	Unicode			Hebräisch				Verwandti Schrifte
							Kursiv		Raschi		Phönizisch	Aramäisch
א		alef	alef	alef	- (1)	1
ב		bet, vet	beis, veis	bet	b, v	2
ג		gimel	gimmel	gimel	g	3
ד		dalet	doles	dalet	d	4
ה		he	hei	he	h (2)	5
ו		vav	vov/vof	vav	v	6
ז		zayin	zayin	zayin	z	7
ח		khet	ches	het	kh (or ch/h) (3)	8
ט		tet	tes	tet	t	9
י		yod	yud	yod	y (4)	10
כ	ך	kaf, khaf	kof, chof	kaf	k, kh (or ch)	20
ל		lamed	lomed	lamed	l	30
מ	ם	mem	mem	mem	m	40
נ	ן	nun	nun	nun	n	50
ס		samekh	somech	samekh	s	60
ע		ayin	ayin/oyin	ayin	- (5)	70
פ	ף	pe, fe	pei, fei	pe	p, f	80
צ	ץ	tsadi	tsodi/tsodik	tsadi	ts (or tz/z)	90						,
ק		kuf	kuf	qof	k (or q)	100
ר		resh	reish	resh	r	200
ש		shin, sin	shin, sin	shin	sh, s	300
ת		tav	tov/tof, sov/sof	tav	t	400

Erklärige zur Dabelle:
(1) nit gschriibe in Aafangs- und Ändschtellig, mänggisch überhaupt nit gschriibe
(2) nit gschriibe in Ändschtellig
(3) "h" in Aafangsschtellig, suscht "ch"
(4) "i" in Ändschtellig oder bevor Konsonante
(5) mänggisch überhaupt nit gschriibe

• Usgschbroche wärde d Buechschtabe wie s aagä isch in dr Spalte vo dr Israelische Dransliteration, wo an die änglisch Usschbrooch aglähnt isch. Aso:
  • 'v' wird wie dütsch 'w' gsait.
  • 'z' wird wie uf Französisch gsait.
  • 'kh' wird wie 'ch' in hochdütsch 'ach' gsait.
  • 'r' isch hüt im allgemeinen es Zäpfli-R.
  • 'sh' wird wie dütsch 'sch' gsait.
• D Buechschtabe כ, מ, נ, פ hai zwei Forme, die einte (linggs in dr Dabelle) wärde am Aafang und in dr Middi vom enä Wort bruucht, und die andere (ך, ם, ן, ף) am Ändi. Usnahme wärde gmacht für Fremdwörter wo mit emä 'p' ufhöre (z.B. Jeep), dört wird dr Aafangsbuechschtabe gschriibe.

[ändere] Diakritischi Zeiche

Die diakritische Zeiche, wo uf Hebräisch Nikud heisse, si chliini Markierige wo uus Pünkt und Schtrichli beschtöhn und über, under, näbe oder in de Buechschtabe gschriibe wärde. Sie wärde mänggisch bruucht fr zum d Schrift verschtändliger z mache. Si wärde im allgemeine nit gschriibe, Uusnahme si Chinderbüecher, Gedicht, a Deil vo dr religiöse Literatur und wenn s d Möglichkeit von erä Verwächslig git wo schlimmi Uuswirkige chönnt ha.
In Israel wird Nikud im Hebräischunterricht glehrt, aber nur die wenigschte Israeli chönne richtig Zeiche setze.

[ändere] Vokalzeiche

Im moderne Hebräisch gits fünf Vokalphonem, /i e a o u/, aber vil meh Zeiche für zum se schriibe.

Name	Symbol (1)	Israelischs Hebräisch
		IPA	Dransliteration	Uusschbrooch
Chiriq	אִ	[i]	i	Schi
Zeire	אֵ	[ɛ] and [ɛi]	e und ei (2)	sehr
Segol	אֶ	[ɛ], ([ɛi]wenn ä Jod chunnt druf)	e, (ei vor emä yod)	sehr
Patach	אַ	[a]	a	Maa
Kamatz	אָ	[a], (or [ɔ])	a, (oder o)	spa
Cholam	וֹ	[ɔ]	o	so
Schuruk  (3)	וּ	[u]	u	du
Kubutz	אֻ	[u]	u	du
Schwa	אְ	[ɛ] or Ø	Apostroph, e, oder nüt	(4)
Chataf Segol	אֱ	[ɛ]	e	sehr
Chataf Patach	אֲ	[a]	a	Maa
Chataf Kamatz	אֳ	[ɔ]	o	so

1. Dr Buechschtabe "א" schtoht für irgendei hebräische Konsonant.
2. S Zeire wird im moderne Hebräisch mänggisch als ei (e-i) gsait.
3. Dr Dagesch, Mappiq, and Schuruk hai verschideni Funktione, au wenn si gliich uusgseh. Dr Buechschtabe ו (vav) isch dr einzig wo dr shuruk cha übercho.
4. S Schwa isch eigentlig weniger a Vokal as d Absänz vo eim. Es wird aber mänggisch einewäg uusgschbroche und dönt meischtens wie ä Segol.

[ändere] Schin und Sin

Schin und Sin wärde beidi mit em Buechschtabe ש gschriibe. Si wärde unterschiide duur ä Punkt wo überem Buechschtabe schtoht, bim Sin uf dr lingge (שׂ) und bim Schin uf dr rächte Site (שׁ).

[ändere] Dagesch

Es git sächs Buechschtabe wo me uf zwei verschideni Wäg müesst usschbräche, je nach däm wo ihri Schtellig im Wort isch. Mä sait dere Grubbe Begedkefet nach de Buechschtabe wo drzue ghöre: ב ג ד כ פ ת. Vereifacht cha me säge, ass am Aafang vom enä Wort oder erä Silbe dr Buechschtabe as Verschlusslut (Plosiv) gläse wird und suscht as ä Riiblut (Frikativ). Wenn mit Nikud gschriibe wird, denn schribt mä dr Buechschtabe mit emä Dagesch, won ä Punkt in dr Middi vom Buechschtabe isch ( בּ גּ דּ כּ פּ תּ).

Im moderne Hebräisch git s Underschiid in dr Uusschbrooch nume no bi drei Buechschtabe:

• בּ usgschbroche as 'b' — ב usgschbroche as 'v'
• כּ usgschbroche as 'k' — כ' usgschbroche as 'ch'
• פּ usgschbroche as 'p' — פ usgschbroche as 'f'

Ass au die andere vo de Begedkefet Buechschtabe sich früehner so verhalte hei, gseht me dra ass d Aschkenasim (die oschteuropäische Jude) em ת ohni Dagesch 'sov' gsait hai, si hai us em plosive 't' es frikativs 's' gmacht.

Wem mä d Funktion vom Dagesch wet vegliiche mit öbbisem im latinische Alphabet, chönnt mä säge ass er s Gliich macht wie s 'h' nach de Buechschtabe 'c' , 'p' oder em änglische 't', wo d Verschlusslut 'c' (als 'k' gsait), 'p' und 't' zue de frikative 'ch', 'ph' und 'th' wärde.

[ändere] Literatuur

• H. F. Wendt ed., Das Fischer Lexikon: Sprachen, Fischer Bücherei

[ändere] Lueg au

Dagesh in dr Hochdütsche Wikipedia

S' hebräischä Alphabet Aleph א - Beth ב - Gimel ג - Daleth ד - He ה - Waw ו - Zajin ז - Chet ח - Thet ט - Jod י - Kaph כ ך - Lamed ל - Mem מ ם - Nun נ ן - Samech ס - Ajin ע - Pe פ ף - Sade צ ץ - Koph ק - Resch ר - Sin ש - Taw ת