Hardangerviool
vanuit Wikipedia, die vrye ensiklopedie.
.jpg/200px-FeleHel_(2).jpg)
'n Hardangerviool (Noors: Hardingfele) is 'n Noorse variant van die viool wat behalwe vir sy vier (soms vyf) melodiesnare nog oor vyf of meer resonansiesnare uit staal of messing beskik wat soos by die historiese Viola d'amore onder die kam aangebring is en aan die instrument sy kenmerkende klank gee. Die Hardangerviool verskil van gewone viole ook ten opsigte van sy vlakker kam, wat dit moontlik maak om drie snare gelyktydig te slaan, en die ryk versierings wat dikwels streeksgebonde is.
Die naam verwys na die oorsprongsgebied Hardanger. Die oudste Hardangerviool, wat bewaar gebly het, is in 1651 deur die leenheer Ole Jonsen Jaastad (1621-1694) in Ullensvang vervaardig en tans in die Historiese Museum van Bergen vertoon. In teenstelling met die meeste ander ou Hardangerviole beskik dit slegs oor twee resonansiesnare.
Isak Nilssen Botnen (1669-1759), wat op die plaas Skaar in Hardanger gebore is, word as die "uitvinder" of vervaardiger van die moderne Hardangerviool. Sy viole het oor 'n wisselende aantal resonansiesnare beskik - meestal twee, maar soms ook tot by ses. Sowat vyftien van sy instrumente het bewaar gebly. Sy seun Trond Isaksen Botnen (Flatabø) het omstreeks 1 000 Hardangerviole vervaardig waarvan tussen dertig en veertig instrumente bewaar gebly het - waaronder die tweede oudste viool, wat in Noorweë vervaardig is en omstreeks 1764 ontstaan het. Dit word tans in die Hardanger Folkemuseum in Utne vertoon.
Die Hardangerviool is die tipiese instrument van die Noorse volksmusiek, maar is in enkele gevalle ook in die klassieke konsertmusiek gebruik. Die Noorse komponis Geirr Tveitt het twee konserte vir Hardangerviool en orkes geskryf, terwyl die komponis en musikus Karl Seglem die Noorse viool ook in die konteks van jazz- en wêreldmusiek gebruik.
