Brein
vanuit Wikipedia, die vrye ensiklopedie.
Die brein (ook bekend as harsings) in gewerwelde diere vorm die middelpunt van die senuweestelsel. Dit bestaan ook uit 'n groot aantal senuweeselle en ander selle wat 'n ondersteunende rol speel. Daar word ook 'n aantal hormone in die brein vervaardig. Die brein koördineer die funksies van 'n organisme en beheer bykans alle liggaamsprosesse.
Inhoud |
[wysig] Bou
Die brein bestaan uit drie hoofonderdele wat self ook verder onderverdeel kan word:
- Die voorste brein of prosencephalon
- Telencephalon
- Neokortex = nuwe kors
- Basale ganglia
- Amygdala = amandelkern
- Hippokampus
- Laterale ventrikels
- Diencephalon
- Thalamus
- Hypothalamus
- Epithalamus
- Derde ventrikel
- Telencephalon
- Die middelbrein of Mesencephalon
- Tectum = dak
- Tegmentum
- Serebrale brug
- Die agterbrein of Rhombencephalon
- Metencephalon
- Cerebellum = kleinbrein
- Pons
- Vierde ventrikel
- Myelencephalon
- Medulla oblongata = verlengde murg
- Vierde ventrikel
- Metencephalon
[wysig] Algemene Feite
Die brein word meestal in die kop, bo-aan die werwelkolom, van die dier aangetref waar die meeste van die sintuie geleë is waarmee die dier kontak met die buitewêreld maak. Dit wil voorkom asof die Brontosaurus twee stelle breine gehad het, waarvan die een aan die onderkant van die werwelkolom geleë was. Die doel daarvan was waarskynlik om die vertragings van die seine deur die neklangse seinoordrag van hierdie groot dier te verminder.
Die menslike brein neem 'n volume van ongeveer 1.6 liter in beslag en het 'n gewig van tussen 1 en 1.5 kilogram.
Die brein is van die bloed in die liggaam geskei om te verseker dat vreemde stowwe nie in die verkeerde konsentrasies in die brein beland en skade aanrig nie. Hierdie bloed-brein skerm maak dit moeilik om medisyne te ontwikkel wat tot die brein kan deurdring.
Alhoewel die brein geheel en al uit senuweeselle bestaan bevat hulle geen pynreseptors nie. Sommige breinoperasies vind plaas terwyl die pasiënt by sy volle bewussyn is sonder dat die persoon enige pyn ervaar. Daar word wel plaaslike verdowing toegepas om die skedeldak te kan verwyder maar die brein word self nie verdoof nie. Gewasse op die brein word dan ook meestal eers opgemerk wanneer daar 'n verlies in liggaamsfunsksies plaasvind en nie deurdat die pasiënt die druk van die gewas op die harsingsweefsel voel nie.
Die brein kan ook nie alle stowwe wat tipies in die liggaam as brandstof dien gebruik nie. Slegs glukose dien normaalweg as brandstof vir die brein. Die menslike brein bestaan uit die grootbrein, die kleinbrein of die cerebellum en die harsingstam.
[wysig] Geslagsverskille
By mense is daar 'n klein verskil tussen die breine van mans en vrouens. Tydens die sestiger en sewentigerjare is bevind dat die hipothalamus klein verskille tussen die geslagte toon. Daar is verskille in die grootte van die cellichamen, in die sinapse self asook ten opsigte van die aantal sinapse teenwoordig. Hierdie ontdekking het daartoe gelei dat meer studies gedoen is om die verskille tussen mans en vrouens se breine te verstaan. Dit blyk dat mans se breine gemiddeld 10% groter is as dié van vroue. Vroue het egter op sekere plekke in die brein meer senuweeselle as mans.
Daar word gespekuleer dat die verskille waarskynlik in die oertyd ontstaan het met mans wat moes jag en vrouens wat hoofsaaklik kinders versorg het. Daar bestaan ook spekulasie dat mans 'n beter gevoel vir rigting het as vrouens en met minder woorde kan kommunikeer vanweë die vroeëre vereistes waaraan jagters moes voldoen (m.a.w. daar nie gesellig geklets kan word tydens die jag nie), terwyl dieselfde geld vir vrouens se organisasievermoëns.
[wysig] Lys van breinsiektes
- ALS = Amiotrofe Laterale Sklerose
- Afasie
- Anencefalie
- Outisme
- BSE en Creutzfeldt-Jakob siekte
- CVA
- Depressie
- Disleksie
- Epilepsie
- Hersenabces
- Breinbloeding
- Herseninfarct
- Breinkneusing
- Harsingsskudding
- Breinontsteking
- Breingewasse
- Breinverlamming
- Breinvliesontsteking
- Migraine
- Veelvuldige Sklerose
- Neurofibromatose
- Persoonlikheidsafwykings
- Skisofrenie
- Korsakov sindroom
- Wernicke sindroom
- Gilles de la Tourette sindroom
- Sinestesie
- Alzheimer se siekte
- Huntington se siekte
- Parkinson se siekte
