Pszczyna
Z Wikipedii
Współrzędne: 49°59' N 18°57' E
| Pszczyna | |||
|
|||
| Dewiza: brak | |||
| Województwo | śląskie | ||
| Powiat | pszczyński | ||
| Gmina - rodzaj |
Pszczyna miejsko-wiejska |
||
| Założono | przełom XIII/XIV wieku | ||
| Burmistrz | Krystian Szostak | ||
| Powierzchnia | 21,86 km² | ||
| Położenie | 49° 59' N 18° 57' E |
||
| Wysokość | 262 m n.p.m. | ||
| Liczba mieszkańców (2007) - liczba ludności - gęstość |
26 517 1172,7 os./km² |
||
| Strefa numeracyjna (do 2005) |
32 | ||
| Kod pocztowy | 43-200 | ||
| Tablice rejestracyjne | SPS | ||
|
Położenie na mapie Polski
  Pszczyna
|
|||
| TERC10 (TERYT) |
2243310054 | ||
| Miasta partnerskie |  Niemcy, Klein Rönnau Niemcy, Bergisch Gladbach
|
||
|
Urząd miejski3
Rynek 243-200 Pszczyna tel. 32 449-39-99; faks 32 449-39-55 (e-mail) |
|||
 Galeria zdjęć w Wikimedia Commons |
|||
| Strona internetowa miasta | |||
Pszczyna (cze. Pštína, niem. Pleß), miasto w woj. śląskim, siedziba władz powiatu pszczyńskiego i gminy miejsko-wiejskiej Pszczyna. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. katowickiego.
Według danych z 28 lipca 2007 miasto liczyło 26 517 mieszkańców. Pszczyna wraz z okolicznymi sołectwami tworzy powiat pszczyński o powierzchni 473,5 km² i łącznej liczbie mieszkańców 104 000.
Miasto leży na Równinie Pszczyńskiej, nad rzeką Pszczynką (lewy dopływ Wisły). Jest jednym z bardziej urokliwych miast Górnego Śląska (Perła Górnego Śląska).
[edytuj] Etymologia nazwy
Nazwa miasta – po polsku Pszczyna, po niemiecku Pless – doczekała się kilku teorii na temat swego pochodzenia. Ezechiel Zivier wysunął hipotezę, że kiedyś właścicielem ziem był niejaki Pleszko (lub Leszko, mógł nim być Leszek, książę raciborski). W XIX w. Henryk Schaeffer twierdził, że nazwa Pszczyna to pochodzenia łacińskiego określenia plescitum, oznaczającego ogrodzony dla celów łowieckich rewir leśny. Aleksander Brückner wywodził z kolei nazwę Pszczyna (dawna forma: Plszczyna) od staropolskiego wyrazu pło, pleso czyli jezioro – zatem nazwa Plszczyna i niemieckie upodobnienie Pless oznaczałyby miejsce nad jeziorem. Obecnie uważa się, że Pszczyna – przekształcona nazwa wcześniejszej formy Plszczyna – oznacza miejsce w okolicy obfitującej w wody, bagnistej i podmokłej: dawne słowiańskie słowo plszczyna to właśnie określenie miejsca, gdzie jest dużo wód. Inne tłumaczenie przedstawia prof. Jan Miodek, który nazwę Pszczyny wywodzi od rzeki Blszczyny.
[edytuj] Geografia
[edytuj] Rzeźba terenu i stosunki hydrograficzne
Obszar Wysoczyzny Pszczyńskiej jest piaszczystą równiną sandrową, której powierzchnia jest nachylona w kierunku wschodnim. Teren ten jest lekko pofalowany, wysokości względne jednak są niewielkie. Cały obszar wznosi się na wysokość ok. 250-260 m n.p.m.
Na omawianym terenie znajduje się Główny Zbiornik Wód Podziemnych Pszczyna. Jest to czwartorzędowy zbiornik porowy, znajdujący się w piaskach i żwirach polodowcowych i w zwietrzelinach. Zasilany jest przez opady atmosferyczne, a jego wody nie nadają się do spożycia.
[edytuj] Klimat
Powiat pszczyński, jak i całe województwo śląskie, znajduje się w strefie klimatu umiarkowanego przejściowego, co znaczy, że ścierają się nad jego obszarem masy powietrza pochodzenia kontynentalnego i oceanicznego. Najczęściej spotyka się tu masy znad Atlantyku, które są przyczyną małych różnic temperatur w ciągu roku i rzadkiego występowania długich i mroźnych zim (R. Dulias, A. Hibszer, 2004). Ważnym elementem w kształtowaniu klimatu ziemi pszczyńskiej jest bliskość obniżenia pomiędzy Sudetami i Karpatami, jakim jest Brama Morawska. Umożliwia ona napływ gorącego powietrza zwrotnikowego z południa. Stosunkowo mały jest udział powietrza arktycznego. Średnia roczna temperatura powietrza na ziemi pszczyńskiej wynosi 7-8°C. Najcieplejszym miesiącem jest lipiec (15°C), a najzimniejszym – styczeń (-1°C).
Sugerując się podziałem, jakiego dokonał R. Gumiński (1948), powiat pszczyński znajduje się na obszarze aż trzech dzielnic klimatycznych: część zachodnia w podsudeckiej, wschodnia w tarnowskiej, a północna w częstochowsko-kieleckiej. Najkorzystniejsze dla rolnictwa warunki panują w dzielnicy tarnowskiej: okres wegetacyjny trwa tu ponad 220 dni, a opady wynoszą 700-750 mm rocznie. Nieznacznie mniejsze wartości ma dzielnica częstochowsko-kielecka. Dzielnica podsudecka charakteryzuje się większym zróżnicowaniem w wielkości opadów: wynoszą one 600-800 mm rocznie. Maksimum opadów przypada na lipiec, a minimum na luty lub marzec.
Śniegi zalegają na obszarze powiatu od 50 do 70 dni, a pokrywa śnieżna rzadko przekracza 15 cm. Opady śniegu zwykle rozpoczynają się w połowie listopada. Latem dosyć częste są opady gradu.
Podobnie, jak w całym kraju, w okolicach Pszczyny występuje przewaga wiatrów zachodnich, wiejących ze średnią prędkością 2-3 m/s. Charakterystyczna dla tego obszaru jest stosunkowo duża częstość cisz. Zjawisko to jest spowodowane częściowym osłonięciem terenu przez Sudety i Karpaty. Bliskość Pogórza Cieszyńskiego oraz Beskidu Śląskiego sprawia, że dosyć często docierają tu ciepłe wiatry fenowe z południa.
Ważną rolę w kształtowaniu lokalnego mikroklimatu ma największy zbiornik wodny w Polsce południowej – Jezioro Goczałkowickie. Tak duża powierzchnia wody wpływa na okoliczne obszary ocieplająco zimą, a ochładzająco wiosną. Obecność zbiornika wpływa łagodząco na lokalny klimat. Ze strony internetowej urzędu gminy Goczałkowice-Zdrój[1] można się dowiedzieć, że w gminie komfort klimatyczny występuje przez 47% dni w roku.
[edytuj] Użytkowanie gruntów
- Użytki rolne – 9466 ha
- grunty orne – 6799 ha
- sady – 151 ha
- łąki – 1611 ha
- pastwiska – 905 ha
- Użytki leśne oraz grunty zadrzewione – 5127 ha
- lasy i grunty leśne – 4971 ha
- grunty zadrzewione i zakrzewione – 156 ha
[edytuj] Historia
Ta sekcja jest zalążkiem. Jeśli możesz, rozbuduj ją.
[edytuj] Początki grodu
- Dzieje Pszczyny i ziemi pszczyńskiej sięgają już setek lat. Ziemia pszczyńska jako odrębna jednostka administracyjna zaistniała dopiero w 1407 r., jednak już wcześniej tereny wokół Pszczyny miały swój specyficzny charakter. Pierwsza wzmianka o mieście Pszczyna w dokumentach sprzed wieków pojawia się w 1303 r., lecz tak naprawdę miasto założono znacznie wcześniej. Przebiegał tędy od wczesnego średniowieczna ważny szlak handlowy z dalekiej Rusi przez Kraków w kierunku Bramy Morawskiej i dalej – nad Dunaj. Umocniony gródek – przyszły zamek pszczyński – stanął obok dogodnego brodu przez Pszczynkę, jedynego miejsca, gdzie użytkownicy szlaku mogli bezpiecznie przekroczyć bardzo podmokłą i bagnistą dolinę tej rzeki
[edytuj] Wieki średnie
- Przez wieki Pszczyna i jej okolice przechodziły zmienne koleje losu pod rządami poszczególnych władców. We wczesnym średniowieczu tereny te, nazwane potem ziemią pszczyńską, należały nie do Śląska lecz do Małopolski. Dopiero w 1178 r. książę Kazimierz Sprawiedliwy podarował je księciu opolsko-raciborskiemu, Mieszkowi Plątonogiemu.
- Od tej pory ziemia pszczyńska już na trwałe związana została ze Śląskiem. Po Mieszku Plątonogim panowali tu kolejni piastowscy książęta opolscy i raciborscy: Kazimierz, Mieszko II i jego brat Władysław, następnie dwóch synów Mieszka II – najpierw Mieszko, potem Przemysław. Ostatnim z rodu, a zarazem ostatnim niezależnym piastowskim księciem raciborskim i panem ziemi pszczyńskiej był Leszek. Podobnie jak wielu innych piastowskich książąt na Śląsku, musiał on w 1327 r. uznać zwierzchność króla czeskiego, Jana Luksemburskiego, stając się jego lennikiem. Po bezpotomnej śmierci Leszka w 1336 r. jego ziemię przejął szwagier – Mikołaj II, książę opawski z czeskiej dynastii Przemyślidów.
- Potem ziemią pszczyńską i Raciborzem rządzili jego potomkowie – syn Jan I i wnuk Jan II, zwany Żelaznym. Ten ostatni w 1407 r. wyodrębnił ze swych włości Pszczynę wraz z okolicznymi ziemiami jako dożywotnią własność swej żony, Heleny Korybutówny, bratanicy króla Władysława Jagiełły. I dopiero od tego czasu możemy rzeczywiście mówić o ziemi pszczyńskiej – jej granice, choć później nieco zmieniane, przetrwały setki lat, aż do XX w., kiedy zostały znacznie ograniczone. Dzisiejszy powiat pszczyński zajmuje zaledwie połowę dawnego obszaru ziemi pszczyńskiej.
- Gdy w 1424 r. Jan II zmarł, Helena stała się suwerenną władczynią na zapisanych jej ziemiach aż do swej śmierci w 1449 r. Lata jej panowania naznaczył najazd husytów, którzy w 1433 r. spustoszyli okolicę i oblegli zamek pszczyński, ale nie zdołali go zdobyć. Po Helenie właścicielem Pszczyny został jej syn Mikołaj a później wdowa po nim – Barbara Rokemberg, córka bogatego kupca krakowskiego. Została ona jednak wygnana z miasta przez swego pasierba, księcia Jana Karniowskiego, który władał następnie Pszczyną w latach 1462-1465. Tegoż z kolei w nieznanych okolicznościach pozbawił władzy jego brat Wacław, książę rybnicki. Awanturnicza polityka Wacława doprowadziła do tego, że w Pszczynie obległy go wojska węgierskie króla Macieja Korwina, pozbawiając go w 1474 r. władzy nad miastem i ziemią. Nieszczęsny książę zmarł wkrótce po niewoli. Przejściowo właścicielem Pszczyny został stronnik króla Macieja, królewicz czeski Hynek z Podiebradów, który jednak odstąpił ją swojemu bratu Wiktorynowi, księciu ziębickiemu. Ten zaś sprzedał Pszczynę w 1480 r. księciu cieszyńskiemu, Kazimierzowi II. Zasłużył się on przede wszystkim odnowieniem w 1498 r. przywileju miejskiego dla Pszczyny. Był już ostatnim właścicielem miasta i ziemi z rodu piastowskiego – w 1517 r. sprzedał je Aleksemu Thurzonowi, jednemu z najpotężniejszych magnatów węgierskich.
- Od tej pory ziemię pszczyńską, stanowiącą już wówczas część Rzeszy Niemieckiej, zwano Pszczyńskim Wolnym Państwem Stanowym – jako że jej władca podległ bezpośrednio tylko władzy cesarskiej. W czasach tych do panów Pszczyny należało aż 50 wsi i 4 miasta: prócz Pszczyny jeszcze Bieruń, Mikołów i Mysłowice. Z kolei właściciele 27 innych wsi ziemi pszczyńskiej byli lennikami właścicieli Pszczyny.
- Thurzonowie utrzymywali bliskie kontakty z królem polskim Zygmuntem I Starym – z tej racji w Pszczynie zatrzymała się 10 kwietnia 1518 roku podróżująca do Krakowa księżniczka Bona Sforza d'Aragona, czyli przyszła królowa Bona. Niedługo potem, w 1525 r., Aleksy odstąpił ziemię pszczyńską swemu bratu Janowi Thurzonowi. Ten w 1536 r. sprzedał Mysłowice. Dalszemu rozsprzedawaniu ziemi pszczyńskiej zapobiegło w 1548 r. ustanowienie majoratu przez nowego właściciela Pszczyny – Baltazara Promnitza, biskupa wrocławskiego z możnego rodu śląskiego, który w tym właśnie roku odkupił Pszczynę od Thurzonów. Ustanowienie majoratu oznaczało, że od tej chwili ziemia pszczyńska nie mogła być dzielona, lecz podlegała specjalnemu prawu dziedziczenia w linii męskiej.
[edytuj] Czasy nowożytne
- Promnitzowie władali w Pszczynie przez całe dwa wieki. Nie były to łatwe czasy, w XVII w. bowiem ziemia pszczyńska została straszliwie spustoszona w toku działań wojennych i okupacji przez różne armie w dobie wojny trzydziestoletniej. Po stu latach względnego spokoju połowa XVIII w. znów przyniosła w te okolice wojenne zawieruchy. Tym razem o cały Śląsk starły się Prusy i Austria – zwycięski król pruski Fryderyk II Wielki na mocy pokoju zawartego w 1742 r. zagarnął niemal całą tę dzielnicę wraz z Pszczyną.
- Kolejny raz walki rozgorzały na ziemi pszczyńskiej ledwie kilka lat później – w toku wojny siedmioletniej znów zawitały tu wojska austriackie.
- Wkrótce potem ostatni z rodu Promnitzów, Jan Erdmann, przekazał ziemię pszczyńską swemu siostrzeńcowi z rodu Anhalt-Köthen, Fryderykowi Erdmannowi. Książę ten, by przejąć spadek po wuju, musiał jednak najpierw uzyskać zgodę króla pruskiego. Nie było to proste, zważywszy, że kilka lat wcześniej, w czasie wojny siedmioletniej, walczył jako oficer w armii francuskiej przeciw Prusom. Ale tu przydały się rodowe koneksje – saksońskie księstwo Köthen sąsiadowało bowiem z majątkami spokrewnionego rodu Anhalt-Zerbst. A kuzynka księcia Fryderyka Erdmanna, Zofia Anhalt-Zerbst, zasiadła wówczas – jako caryca Katarzyna II – na tronie carskim Rosji. Tak więc to właśnie jej wstawiennictwu u króla pruskiego Anhaltowie zawdzięczali Pszczynę.
- Kolejni właściciele Pszczyny z rodu Anhaltów władali tutejszymi majątkami do połowy XIX w. – w 1846 r. ostatni z rodu, książę Henryk, oddał ziemię pszczyńską swemu siostrzeńcowi, księciu Janowi Henrykowi XI z potężnego rodu magnackiego Hochbergów, władających do tej pory przede wszystkim rozległymi majątkami w okolicy Wałbrzycha z tamtejszego zamku Książ. Hochbergowie należeli do najbogatszych śląskich rodów i najpotężniejszych w całej Rzeszy Niemieckiej.
- W czasach I wojny światowej Hochbergowie przekazali swój pszczyński pałac na potrzeby cesarskiej kwatery głównej Wilhelma II oraz siedziby sztabu wojsk niemieckich.
- Zaraz po zakończeniu wojny, gdy ważyły się losy przynależności państwowej Górnego Śląska, Pszczyna stała się znów widownią ważnych wydarzeń historycznych. Drugi z Hochbergów - Jan Henryk XV, był zwolennikiem utworzenia niepodległej Republiki Śląskiej (do czego dążył na drodze dyplomatycznej) lub niepodległej Republiki Górnośląskiej (do czego dążył wspierany finasowo przezeń Związek Górnoślązaków (1919-1924) lub w przypadku fiaska tej opcji, pozostawienia ziemi pszczyńskiej w granicach Niemiec. Gdy 16 sierpnia 1919 r. wybuchło I powstanie śląskie, powstańcy zostali zaatakowani przez wojska niemieckie już w miejscu zbiórki (przy tzw. "Trzech Dębach"), zaś książę udostępnił swój pałac na siedzibę i koszary paramilitarnych grup niemieckich. W podziemiach pałacu urządzono wówczas prowizoryczne więzienie, gdzie osadzano schwytanych polskich powstańców.
- Również podczas kolejnych dwóch powstań żona księcia Daisy of Pless, wypłacała informatorom nagrody za informacje o ruchach powstańczych oddziałów. Sam Jan Henryk XV Hochberg książę von Pless wyposażył własnym sumptem spory oddział, który pod dowództwem jego syna Jana Henryka XVII, podczas III powstania śląskiego, współuczestniczył w ciężkich bojach z powstańcami, zakończonych zwycięstwem Samoobrony Górnego Śląska (Selbstschutz Oberschlesiens) w bitwie o Górę Świętej Anny.
- Wcześniej, w 1921, w plebiscycie, który miał zdecydować o przynależności państwowej Górnego Śląska, za Polską głosowało w powiecie pszczyńskim 53 tys. mieszkańców, a za Niemcami – 18 tys. W samym mieście zwyciężyła jednak dość zdecydowanie opcja niemiecka - 2843 głosów przeciwko 910 za Polską. Wśród głosujących za Niemcami byli również także specjalnie przywiezieni "emigranci" z okolic Książa, sprowadzeni przez księcia Jana Henryka[potrzebne źródło]. Po III powstaniu i podziale Górnego Śląska Pszczyna wraz z całym powiatem przypadła Polsce.
- 29 czerwca 1922 uroczyście wkroczyły do miasta wojska polskie. Wtedy to właśnie władze przejęła polska administracja, zaś pierwszym burmistrzem miasta został Jan Figna.
[edytuj] II wojna światowa
- W okolicy Pszczyny toczyły się w 1939 roku walki obronne Kampanii Wrześniowej czego świadkiem są liczne zachowane polskie betonowe schrony bojowe. W okolicy Pszczyny rozegrała się tzw. Bitwa pszczyńska - wojska niemieckie przełamały główną linię polskiej obrony na Śląsku.
- W dniu 14 września 1939 r. w Pszczynie Niemcy zamordowali 14 Polaków (podczas ekshumacji zidentyfikowano Piotra Dubiela i Teofila Larysza). Wszyscy zamordowani zostali pochowani w lasku pszczyńskim;
- Na przełomie stycznia i lutego 1945 roku, o Pszczynę oparła się linia frontu niemiecko-radzieckiego, jednak z wyjątkiem wzajemnych ostrzeliwań na wschodzie miasta, walk o Pszczynę nie było gdyż Wehrmacht zagrożony okrążeniem wycofał się po pewnym czasie z miasta na dalsze pozycje obronne na linii Żory-Pawłowice.
- W czasie II wojny światowej zabudowa Pszczyny prawie nie ucierpiała. Prawie – gdyż niestety miasto poniosło jedną wielką stratę: jeszcze w 1939 roku spłonął piękny drewniany kościółek św. Jadwigi na cmentarzu. Po wojnie, podobnie jak w innych miastach, wybudowano tu typowe, nieciekawe osiedla mieszkaniowe.
- Rok 1945 zapisał się w historii miasta bardzo tragicznymi literami. Tędy bowiem wiódł przerażający szlak, którym w styczniu 1945 hitlerowcy ewakuowali więźniów KL Auschwitz Birkenau. Wielu więźniów padło wówczas z wycieńczenia lub zostało zabitych na ulicach Pszczyny. Ofiary tego "marszu śmierci" pochowane są w zbiorowej mogile przy cmentarzu św. Krzyża. Dla upamiętnienia ich cierpień jedna z ulic, wiodąca do centrum miasta od strony Oświęcimia, nazwana została ul. Męczenników Oświęcimskich
- 10 lutego 1945 do Pszczyny wkroczyła Armia Czerwona, która wyzwoliła miasto.
[edytuj] Po 1945 r.
- Choć władze komunistyczne za wszelką cenę chciały uprzemysłowić wszystkie regiony Polski, szczęśliwie w Pszczynie nie rozbudowano nadmiernie przemysłu. Powiększono Fabrykę Elektrofiltrów "Elwo", wybudowano Zakłady Gazów Technicznych. Powstała duża mleczarnia Okręgowej Spółdzielni Mleczarskiej oraz młyn. Ze zmiennym szczęściem dbano o stan zamku pszczyńskiego i parku.
- Przez ostatnie lata Pszczyna znów wypiękniała. Odrestaurowano kamieniczki przy Rynku, który jednocześnie otrzymał nową nawierzchnię ze szpalerem platanów. Zmieniono nawierzchnię ulic na starym mieście – położono bruk, a wyłączona z ruchu ulica Piastowska stała się przyjemnym deptakiem ze stylowymi latarniami, ławeczkami i klombami. Dzięki prywatnym inwestorom wreszcie odzyskały dawny blask zaniedbane do tej pory mniej znane obiekty książęce – dworek Ludwikówka i pałacyk Bażantarnia w Porębie.
[edytuj] Znani i wybitni pszczynianie
- Bernard Bogedain
- Maria Teresa Cornwallis-West
- Fryderyk Erdmann Anhalt-Köthen
- Andreas Hindenberg
- Jan Henryk XV Hochberg książę von Pless
- Alicja Janosz
- Paweł Kopocz
- Jan Kupiec
- Aleksander Machalica
- Ludwik Stefan Musioł
- Baltazar Promnitz
- Henryk Wilhelm Fryderyk Schaeffer
- Christian Schemmel
- Krzysztof Stroiński
- Grażyna Torbicka
[edytuj] Ludność
Pszczyna ma 26 677 mieszkańców. Stopa bezrobocia 11,6% (grudzień 2004) Liczba osób pozostających bez pracy – 2666 w tym:
- kobiety – 1551
- mężczyźni – 1115
| Rok | 1787 | 1825 | 1905 | 1931 | 1961 | 1970 | 2004 |
| Mieszkańcy | 2 267 | 2 063 | 5 190 | 7 200 | 15 340 | 17 994 | 26 677 |
[edytuj] Żydzi
- Żydzi w Pszczynie pojawili się dość późno. Wzmianki o nich, pochodzące z XVI i XVII w., mówią jedynie o pojedynczych osobach. Liczniej zaczęli do miasta przybywać dopiero po 1780 r. Wtedy to właśnie wydano rozporządzenie królewskie, zezwalające Żydom na osiedlanie się w miastach śląskich na wschód od Odry. Dzięki temu już w 1787 r. w Pszczynie mieszkało już 85 osób pochodzenia żydowskiego. Kolejnym impulsem do ich osadnictwa był tzw. edykt emancypacyjny króla Fryderyka Wilhelma III z 1812 r., w którym dopuszczono Żydów do praw miejskich i państwowych, zrównując ich w prawach z chrześcijanami. Świadectwem zwiększania się liczebności gminy żydowskiej w Pszczynie było powstanie w 1816 r. pierwszego domu modlitwy i cmentarza. W 1834 r. wzniesiono drewnianą synagogę – gmina liczyła wówczas już 210 członków i szybko przybywali nowi. Wkrótce synagoga okazała się za mała, więc 1852 r. zaczęto budować nową, tym razem już murowaną. Bożnica przetrwała do dziś, została jednak przebudowana przez Niemców w czasie okupacji. Zaadoptowanie synagogi na salę kinową do tego stopnia zatarło jej architekturę, że nie przedstawia obecnie większej wartości oprócz pamiątkowej.
- Równolegle rozwijało się szkolnictwo żydowskie. Od 1812 r. funkcjonował chader, ale w 1820 r. gmina uzyskała zgodę, by dzieci jej członków mogły uczęszczać do szkół ewangelickiej i katolickiej – faktycznie głównie uczyły się w tej pierwszej. To było podstawą utworzenia wspólnej szkoły ewangelicko-żydowskiej, powołanej do życia w 1873 r. W 1893 r. zmieniono ją w szkołę komunalną.
- Tymczasem gmina nadal się rozwijała i ok. 1885 r. osiągnęła największą w swej historii liczebność – 341 członków. W Pszczynie działał wówczas wybitny teolog i historyk żydowski, rabin tutejszej gminy, Markus Brann, w latach późniejszych wykładowca Żydowskiego Seminarium Teologicznego we Wrocławiu. Pod koniec XIX wieku liczebność gminy zaczęła spadać, a gdy w 1922 r. Pszczyna wraz z regionem znalazła się w odrodzonej Polsce, wielu Żydów opuściło miasto, ponieważ niemal wszyscy członkowie gminy identyfikowali się z kulturą niemiecką. Na miejscu została zamożna grupa starszych wyznawców religii mojżeszowej, także zdecydowanie poniemiecka – w ten sposób liczebność Żydów spadła z 227 osób przed I wojną światową do 60 po 1922 r. Wkrótce jednak do Pszczyny napłynęło sporo osadników żydowskich z głębi Polski – z Galicji i dawnej Kongresówki, którzy deklarowali już jako język ojczysty nie niemiecki – jaki dotychczas to miało miejsce wśród tutejszych Żydów – lecz jidysz lub polski.
W pierwszych dniach po wojnie do Pszczyny powróciło kilku Żydów. Do lat 50. XX wieku do Pszczyny napłynęło około 200 Żydów, którzy otworzyli niewielki dom modlitwy i założyli pięć stowarzyszeń żydowskich. Jednak do 1955 większość Żydów opuściła miasto. Obecnie Pszczynę zamieszkuje kilka osób pochodzenia żydowskiego, jak i kilku Żydów, którzy przeszli na religię chrześcijańską.
Obecnie po społeczności żydowskiej w Pszczynie pozostał opuszczony i zapomniany przez długie lata cmentarz, budynek byłej synagogi oraz dawnej siedziby gminy żydowskiej przy ulicy Warownej.
| Rok | 1787 | 1834 | 1885 | 1922 | 1939 | 1950 | 1970 |
| Mieszkańcy | 85 | 210 | 341 | 60 | 100 | 200 | 10 |
Zobacz też: cmentarz żydowski w Pszczynie, Synagoga w Pszczynie.
[edytuj] Ewangelicy
Luteranizm w Pszczynie wprowadził w 1568 r. książę Karol Promnitz. W ciągu 20 następnych lat religię tą przyjęły wszystkie miejscowości ziemi pszczyńskiej. W 1569 r. pojawił się w Pszczynie pierwszy pastor; tego samego roku ewangelicy otwarli tu szkołę.
Kontrreformacja odcisnęła silne piętno na pszczyńskich ewangelikach - od 1649 r. jedynym miejscem, gdzie mogli zbierać się na nabożeństwa, pozostała kaplica zamkowa. W 1661 r. zamknięto szkołę.
W 1709 r. Erdmann Promnitz rozpoczął starania o zgodę na budowę kościoła ewangelickiego w Pszczynie. Uzyskał ją od Fryderyka II Wielkiego w 1742 r. i wkrótce ewangelicy rozpoczęli budowę świątyni. W tym samym roku reaktywowali działalność szkoły.
W 1746 r. kościół konsekrowano. Równocześnie pomieszczono się przy nim szkołę wraz z mieszkaniem dla nauczyciela.
W 1905 r. kościół spłonął. W 1907 r. został odbudowany.
Obecnie Pszczyna jest siedzibą aktywnej nie tylko w sferze religijnej parafii ewangelicko-augsburskiej, do której przynależy ok. 1500 zborowników.
Zobacz więcej w osobnym artykule: Parafia Ewangelicko-Augsburska w Pszczynie.[edytuj] Gospodarka
- przemysł maszynowy, spożywczy, drzewny
- węzeł kolejowy
- instytuty naukowe
[edytuj] Zabytki i turystyka
[edytuj] Zabytki
- Rynek
- Kamienice znajdujące się na rynku
- Zamek Pszczyński, dawna rezydencja książąt Hochberg von Pless
- Ratusz
- Brama Wybrańców
- Frykówka
- Ulica Piastowska
- Dzielnica willowa
- Dworzec PKP
- Budynek Starostwa Powiatowego
- Sąd Grodzki
- Urząd Pocztowy
- Dawne więzienie
- Dawna siedziba administracji książęcej "Palais"
- Barokowy dom z XVII wieku
- Kamienica Pod Okiem Opatrzności
- Willa Richter
[edytuj] Muzea
[edytuj] Zabytki sakralne
- Kościół Wszystkich Świętych w Pszczynie
- Kościół ewangelicki
- Kapliczka "Bądź Wola Twoja"
- Cmentarz Żydowski z zachowanym domem przedpogrzebowym i 250 macewami
[edytuj] Zabytki budownictwa drewnianego
- Skansen "Zagroda Wsi Pszczyńskiej"
- Kościół św. Marcina w Ćwiklicach
- Kościół św. Barbary w Górze
- Kościół św. Katarzyny w Pielgrzymowicach
- Kościół św. Mikołaja w Łące
- Kościół św. Klemensa Papieża w Miedźnej
- Kościół Ścięcia św. Jana Chrzciciela w Grzawie
- Kościół św. Jakuba w Wiśle Małej
- Kościół św. Marcina w Jawiszowicach
- Kościół św. Jana Chrzciciela w Pawłowicach
- Kościół św. Barbary w Strumieniu
[edytuj] Obiekty związane z zamkiem
- Oficyna zamkowa
- Ujeżdżalnia
- Stajnie
- Powozownia
- Oficyna przy ulicy Dunikowskiego
[edytuj] Pomniki i tablice pamiątkowe
- Pomnik i tablica upamiętniająca miejsce rozstrzelania harcerzy polskich przez hitlerowców w 1939 r.
- Pomnik Zwycięstwa wzniesiony dla uczczenia poległych i pomordowanych powstańców w latach 1919-1921 oraz Polaków w czasie II wojny światowej – Plac Zwycięstwa i Wolności
- "Trzy Dęby" – obelisk z tablicą pamiątkową, upamiętniająca zebranie się i złożenie przysięgi przez mieszkańców powiatu pszczyńskiego, przed wybuchem I powstania śląskiego w 1919 r.
- "Trzy Dęby" – pomnik i tablica w miejscu straceń powstańców śląskich, mieszkańców powiatu pszczyńskiego, rozstrzelanych przez hitlerowców w 1939 r.
- Grób księdza biskupa wrocławskiego J.B. Bogedaina, krzewiciela oświaty polskiej na Śląsku – cmentarz św. Jadwigi
- Pomnik przed cmentarzem żołnierzy Armii Czerwonej, wzniesiony w 1953 r.
- Rzeźba w ogrodzeniu przy ulicy Chopina, wykonana przez Grzegorza Kozika
- Głowa żubra przy ulicy Bielskiej, wykonana przez Joachima Krakowczyka
- Tablica poświęcona Georgowi Philippowi Telemannowi, kompozytorowi baroku – Brama Wybrańców
- Tablica na Ratuszu, upamiętniająca 60. rocznicę powrotu ziemi pszczyńskiej do Macierzy
- Tablica upamiętniająca wydanie pierwszej polskiej gazety na Górnym Śląsku – Rynek 5
- Tablica upamiętniająca pobyt w Pszczynie Józefa Piłsudskiego – ul. 3 Maja
- Tablica upamiętniająca Marsz Śmierci – ul. Bogedaina
[edytuj] Szlaki turystyczne
- Przez Pszczynę przebiega m.in. Międzynarodowa Trasa Rowerowa Greenways Kraków – Morawy – Wiedeń.
[edytuj] Kultura
[edytuj] Edukacja
[edytuj] Szkoły
[edytuj] Szkoły podstawowe
- Szkoła Podstawowa nr 1 im. Książąt Pszczyńskich
- Szkoła Podstawowa nr 2 im. Lucjana Szenwalda
- Szkoła Podstawowa nr 3 im Jana Pawła II
- Szkoła Podstawowa nr 4 im. Józefa Pukowca
- Szkoła Podstawowa nr 18 im. Ks. Jana Twardowskiego
- Szkoła Podstawowa nr 7 im. Żołnierzy Września w Ćwiklicach k/Pszczyny
- Szkoła Podstawowa nr 8 im. Józefa Weszki w Rudołtowicach
- Zespół Szkół Specjalnych
[edytuj] Gimnazja
- Publiczne Gimnazjum nr 1
- Publiczne Gimnazjum nr 2
- Publiczne Gimnazjum nr 3
- Publiczne Gimnazjum nr 4
- Publiczne Gimnazjum nr 7
[edytuj] Szkoły średnie
- I Liceum Ogólnokształcące im. Bolesława Chrobrego
- III Liceum Ogólnokształcące
- Zespół Szkół Ekonomicznych
- Zespół Szkół Rolniczych im. Karola Miarki
- Zespół Szkół Samochodowych
[edytuj] Szkoły wyższe
- Zamiejscowy Ośrodek Dydaktyczny Wydziału Inżynierii Środowiska Politechniki Krakowskiej im. Tadeusza Kościuszki przy Zespole Szkół Rolniczych im. Karola Miarki w Pszczynie
[edytuj] Dawne szkoły
[edytuj] Szkoły elementarne
- Szkoła Parafialna – istniejąca do 1800 roku
- Powszechna Szkoła II na Strzelnicy – obecnie Szkoła Podstawowa nr 2
- Ewangelicka Szkoła Parafialna
- Wspólna Szkoła Ewangelicko-Żydowska
- Szkoła Żydowska
- Chader
- Publiczna Ośmioklasowa Szkoła Powszechna Nr. 1
- Publiczna Jednoklasowa Szkoła Ewangelicka Polska
- Szkoła Dokształcająca
- Publiczna Szkoła Powszechna dla Mniejszości Niemieckiej
- Prywatna Szkoła Powszechna z Niemieckim Językiem Nauczania
[edytuj] Architektura i urbanistyka
[edytuj] Faza przedlokacyjna
[edytuj] Powstanie miasta
[edytuj] Nowożytność
[edytuj] XIX wiek i czasy międzywojenne
[edytuj] Czasy współczesne
[edytuj] Sport i rekreacja
| Obiekt | Ilość |
|---|---|
| stadiony | 2 |
| hale sportowe | 2 |
| pływalnie kryte | 3 |
| korty tenisowe | 4 |
| pola golfowe | 1 |
| sale gimnastyczne | 16 |
| kluby "Fitness" | 3 |
| boiska do gier wielkich | 10 |
- Mieszkańcy Pszczyny mają do dyspozycji dobre zaplecze sportowe i rekreacyjne. Jest tu niewielki stadion, hala sportowa, korty tenisowe oraz kryte pływalnie. Także prywatni inwestorzy dbają o możliwości uprawiania sportu – przy nowoczesnym hotelu Imperium wybudowano kryty basen oraz kryte korty tenisowe. Z kolei dzięki pasji Edwarda Pilcha powstało w Pszczynie rozległe pole golfowe – choć obecnie jest to pole 9-dołkowe, już zajmuje 28 ha pięknie utrzymanych terenów zielonych, a właściciel chce je rozszerzyć do 35 ha i 18 dołków. Ciekawą propozycją dla mieszkańców jest kręgielnia.
- Aktywnemu wypoczynkowi i rekreacji sprzyjają także okolice miasta. Nad niedalekim Zbiornikiem Łąka jest kąpielisko miejskie oraz Centrum Windsurfingu w Porębie. Znakomitym terenem spacerów i wycieczek rowerowych są rozległe Lasy Pszczyńskie.
- Ciekawe imprezy i zawody sportowe organizuje Miejski Ośrodek Rekreacji i Sportu w Pszczynie: co roku w lipcu odbywa się Ogólnopolskie Kryterium Uliczne "Memoriał Kazimierza Gazdy" – wyścig kolarski poświęcony pamięci sławnego kolarza. W ramach obchodów Dni Pszczyny, w przedostatnią sobotę sierpnia, na rynku rozgrywany jest Turniej Koszykówki Ulicznej, który cieszy się dużym zainteresowaniem – bierze w nim udział nawet 250 zawodników. Pod koniec wakacji całe rodziny przyciąga Rowerowy Rajd Familijny po ziemi pszczyńskiej, impreza o charakterze nie tylko sportowym, ile turystyczno-krajoznawczym. Dwa razy w roku odbywa się Amatorski Puchar Śląska w Windsurfingu, bardzo już popularne na wodach Zbiornika Łąckiego.
- Godne szczególnej uwagi są tzw. Czwartki Lekkoatletyczne – impreza, której pomysłodawcą był Marian Woronin. Jest to cykl zawodów lekkoatletycznych, odbywających się przez 10 kolejnych czwartków. Uczestniczy w nich ok. 500 dzieci z całej gminy, a wyłonieni spośród wszystkich zawodników finaliści biorą udział w ogólnopolskim finale "czwartków" w Warszawie.
- Najwyżej sklasyfikowanym klubem piłkarskim w Pszczynie, jest występująca w klasie A (podokręg Tychy) Iskra Pszczyna.
- Najwyżej sklasyfikowanym klubem piłkarskim w powiecie jest LKS Łąka, grający obecnie w IV lidze- II grupa śląska
- W I lidze siatkówki kobiet gra zespół PLKS Pszczyna.
- Od grudnia 2005 roku, w okresie zimowym, działa na rynku ,,przenośne" lodowisko o wymiarach 20x40m.
- w okresie letnim natomiast zbiornik Łącki jest areną regat żeglarskich
- Pod koniec czerwca na tym samym zbiorniku odbywają się regaty kajakowe dla młodzieży gimnazjalnej i licealnej
[edytuj] Park Pszczyński
Park Pszczyński jest jednym z najpiękniejszych parków na Górnym Śląsku. Powierzchnia jego wynosi 156 ha. Park leży wzdłuż rzeki Pszczynki, która przepływa przez sztucznie utworzone stawy i kanały. W 2005 r. prowadzone są prace konserwacyjne przy obiektach wodnych.
Początki parku wiążą się z renesansową przebudową zamku w XVI w., wtedy w pobliżu zamku powstały ogrody warzywne w północno-zachodniej części parku zwierzyniec. Ten późnorenesansowy park użytkowo-ozdobny został przekształcony w II poł. XVIII w. Obecny kształt, czyli typ angielski, pochodzi z II poł. XIX w.
Park podzielony jest na trzy części:
- Park Zamkowy
- stanowi integralną część parku z rezydencją książęcą, rozpościera się na obszarze 48 ha
- Park Dworcowy
- leży wzdłuż torów kolejowych i dworca
- znajduje się w nim skansen "Zagroda Wsi Pszczyńskiej" i Skatepark (w miejscu dawnego amfiteatru)
- Park Zwierzyniec (Dzika Promenada)
- założona na przełomie XVIII i XIX w. na miejscu osuszonego Parku Miejskiego. W 2008 powstała tutaj Pokazowa Zagroda Żubrów Pszczyńskich, w której na blisko 10 hektarach są obecne poza żubrami: muflony, jelenie, daniele i sarny
W parku znajdują się wkomponowane elementy architektury:
- Dwór "Ludwikówka"
- Pawilon herbaciany na wyspie
- Brama chińska
- Piwnica lodowa
- Kapliczki
- Mosty łukowe
- Nekropolia Książąt Anhalt-Köthen z lat 1773 do 1841
- Groby członków rodu książęcego Hochberg von Pless z 1936 oraz 1938
Parkowe aleje prowadzą daleko poza miasto do:
- XVII-wiecznego pałacyku Bażantarnia w Porębie
- zameczku myśliwskiego w Promnicach (obecnie hotel " Noma Residente *****")
Wśród zachowanego starodrzewia można wyróżnić:
- jesiony wyniosłe
- buki zwyczajne
- buk pospolity, odmiana czerwona
- graby
- modrzewie
- klony
- świerk,odmiana srebrzysta
- wierzby
- tulipanowce
Uwagę zwracają skupiska różaneczników i tzw. " Trzy dęby "
[edytuj] Świątynie i cmentarze
[edytuj] Obecne świątynie
- Kościoły katolickie
- Kościół Katolicki pw. Wszystkich Świętych i Matki Boskiej Różańcowej w Pszczynie
- Kościół Katolicki pw. Podwyższenia Krzyża Świętego i Matki Boskiej Częstochowskiej
- Kościół Katolicki pw. Świętej Jadwigi Śląskiej
- Kościół Katolicki pw. Miłosierdzia Bożego
- Inne
- Zbór Świadków Jehowy z Salą Królestwa
[edytuj] Dawne świątynie
- Synagoga w Pszczynie (obecnie kino)
- Drewniany Kościół Świętej Jadwigi Śląskiej
- Kościół Świętego Krzyża
- Kościół Świętego Wolfganga
[edytuj] Cmentarze
- Cmentarz Wszystkich Świętych
- Cmentarz Ewangelicki
- Cmentarz Żołnierzy Armii Czerwonej
- Cmentarz Świętej Jadwigi Śląskiej
- Cmentarz Świętego Krzyża
- Cmentarz Żydowski – założony w 1816, pow. 0,6 ha, jest ogrodzony murem, zachowanych w idealnym stanie ok. 200 nagrobków oraz dom przedpogrzebowy
- Cmentarz rodziny książęcej Anhalt-Cöthen-Pless
- Groby Hochbergów von Pless
[edytuj] Współpraca międzynarodowa
[edytuj] Ochrona środowiska
- Ziemia pszczyńska to obszar niezanieczyszczony, o dobrym stanie środowiska przyrodniczego – mimo iż leży na terytorium województwa śląskiego, które uznawane jest za region mocno uprzemysłowiony z silnie zdegradowanym środowiskiem. Pszczyna jest dość silnie oddzielona od zanieczyszczeń Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego przez naturalną barierę rozległych lasów. Aby zachować i poprawić ten stan, władze samorządowe w Pszczynie przykładają wagę do spraw ochrony środowiska, traktując je w sposób priorytetowy. W ciągu ostatnich kilku lat zrealizowano wiele ważnych projektów. Dużym przedsięwzięciem, bardzo istotnym dla ochrony wód przed zanieczyszczeniami – szczególnie rzeki Pszczynki oraz Zbiornika Goczałkowickiego, rezerwuaru wody pitnej dla Górnego Śląska – była budowa oczyszczalni ścieków w Wiśle Wielkiej, a także równoległa budowa sieci kanalizacyjnej w Łące, Wiśle Wielkiej i Małej, oraz oczyszczalni ścieków i zbiorczego kolektora kanalizacyjnego dla Pszczyny. Począwszy od 2005 r. w dużej części za pieniądze pochodzące ze środków Unii Europejskiej, realizowany jest projekt mający ogromne znaczenie dla ochrony wód. Obejmuje on budowę nowego systemu kanalizacji sanitarnej dla Pszczyny, Poręby i dotąd nieskanalizowanej części Łąki oraz modernizację części kanalizacji opadowej. Równocześnie mają być zmodernizowane wodociągi pszczyńskie.
- Starania o poprawę czystości powietrza atmosferycznego są o tyle trudniejsze, że większa część jego zanieczyszczeń pochodzi spoza ziemi pszczyńskiej. Jednak ważne znaczenie może mieć ograniczenie niskiej, lokalnej emisji zanieczyszczeń. W tym celu Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Pszczynie prowadzi stałe i systematyczne pomiary zanieczyszczeń pyłkowych i gazowych, a od 2001 r. gmina i starostwo powiatowe wspólnie finansują stały monitoring zanieczyszczeń komunikacyjnych i niskich emisji, prowadzony przez Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych. By ograniczyć niską emisję zanieczyszczeń, związaną przede wszystkim z zimowym ogrzewaniem budynków, sukcesywnie przeprowadzana jest modernizacja starych kotłowni węglowych w jednostkach podległych gminie. Dzięki temu już 98% szkół i przedszkoli w gminie Pszczyna ma kotłownie gazowe. W 2001 r. zlikwidowano część starej miejskiej ciepłowni, pracującej na wyeksploatowanych urządzeniach opalanych miałem węglowym, a w zamian powstało pięć kotłowni gazowych z kotłami niskotemperaturowymi i jedna kotłownia gazowo-olejowa. Dzięki temu, że nowe kotłownie wyposażono w nowoczesne, energooszczędne urządzenia, odpowiadające rygorystycznym normom europejskim, udało się osiągnąć znaczne ograniczenie emisji zanieczyszczeń pyłowo-gazowych do powietrza atmosferycznego.
- W ramach gospodarki odpadami i ochrony gleb w latach 1998-2000 zrealizowano program rekultywacji komunalnego wysypiska śmieci. Dzięki temu powstało 5 hektarów terenów zielonych, istniejących niegdyś w miejscu składowiska odpadów. Obecnie gmina nie posiada własnego wysypiska, odpady są wywożone do Knurowa lub Brzeszcz.
- Istotne znaczenie dla gospodarki odpadami ma fakt, że w gminie Pszczyna 90% posesji objętych jest zorganizowanym wywozem odpadów, a od 1998 r. wprowadzony został program segregacji odpadów na szkło, makulaturę, plastiki i metale. Bardzo ważną inwestycją będzie planowana na najbliższe lata budowa kompostowni w sąsiedztwie pszczyńskiej oczyszczalni ścieków, do której trafiać będą wszystkie odpady "zielone" i organiczne z terenu gminy, a być może też z sąsiednich gmin.
- Działania związane z gospodarką odpadami nie miałyby sensu bez akcji uświadamiających mieszkańców. Dlatego wprowadzając program selektywnej zbiórki odpadów, rozdawano specjalne kolorowe worki do segregacji oraz pojemniki. W szkołach i przedszkolach zbierane są puszki aluminiowe i zużyte baterie, w aptekach ustawiono pojemniki na przeterminowane leki. Poza tym dzięki nakładom z budżetu gminy dzieci w ramach obchodów Dnia Ziemi i akcji "Sprzątania Świata" otrzymują sadzonki drzew, plakaty, ulotki, worki i rękawice. Od 2004 r. organizowany jest festiwal ekologiczny "Rejs na czyste wody" mający na celu promocję zbiórki surowców wtórnych.
- Pszczyński samorząd w swych wysiłkach na rzecz ochrony środowiska przyrodniczego naprawdę się wyróżnia, o czym świadczą liczne nagrody. W 1999 r. Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej z Sejmikiem Samorządowym Województwa Śląskiego przyznał gminie Pszczyna I nagrodę w kategorii gospodarowania zielenią w konkursie "Najlepsze wdrożenie rozwiązań ochrony środowiska zrealizowane przez samorząd terytorialny w województwie katowickim w latach 1990-1995". W tym samym roku Pszczyna otrzymała nagrodę Narodowego Funduszu ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej za najlepszą realizację zadań zgłoszonych do III edycji konkursu na zagospodarowanie odpadów na terenach wiejskich. Rok 2001 przyniósł kolejną nagrodę – tym razem od Śląskiego Związku Gmin i Powiatów za najlepszy projekt "Rowerem po Śląsku"
[edytuj] Transport
[edytuj] Komunikacja miejska
[edytuj] Kolej
Pszczyna jest stacją węzłową, przez którą przebiegają trzy linie kolejowe - linia nr 139 Katowice - Zwardoń(Skalité Serafínov), nr 148 Pszczyna-Rybnik oraz lokalna Pszczyna - Pszczyna kol. Grzybowa. Na stacji Pszczyna znajdują się dwa perony - z peronu pierwszego odjeżdzają najczęściej pociągi osobowe w kierunku Rybnika i Raciborza, a z peronu drugiego w kierunku Katowic i Bielska-Białej. Perony posiadają wiaty. Przejście z peronu I na peron II odbywa się kładką nad torami. W budynku dworcowym znajduje się poczekalnia dla podróżnych, kasy biletowe, informacja.
Nad pracą stacji czuwa obsługa nastawni dysponującej "Psz", obsługująca także przejazd kolejowy, oraz nastawni wykonawczej "Psz1". Stacja Pszczyna wyposażona jest w mechaniczne urządzenia sterowania ruchem kolejowym z sygnalizacją świetlną. Na linii 139 podstawą prowadzenia ruchu jest samoczynna blokada liniowa.
W chwili obecnej z Pszczyny można dojechać bezpośrednio do takich miejscowości, jak Bielsko-Biała, Białystok, Żywiec, Zwardoń, Cadca, Bratysława, Cieszyn, Żylina, Zakopane, Częstochowa, Ełk, Suwałki, Gdynia, Wisła, Katowice, Warszawa, Lublin, Rybnik, Racibórz, Wrocław, Kędzierzyn-Koźle, Kielce, a w sezonie letnim także do Kołobrzegu, Szczecina i Świnoujścia.
Nazwy niektórych pociągów zatrzymujących się w Pszczynie:
Narew relacji Bielsko-Biała - Białystok (pośpieszny)
Beskidy relacji Bielsko-Biała - Warszawa (ekspres)
Częstochowianin relacji Bielsko-Biała - Częstochowa (RegioPlus)
Klimczok relacji Bielsko-Biała - Warszawa - Gdynia (ekspres)
Magurka relacji Katowice - Bielsko-Biała (RegioPlus)
Ondraszek relacji Bielsko-Biała - Warszawa (InterCity)
Pilsko relacji Bielsko-Biała - Warszawa (ekspres)
Podhalanin relacji Szczecin - Zakopane (pośpieszny)
Pogoria relacji Bielsko Biała – Iława - Suwałki/Ełk (pośpieszny)
Skrzyczne relacji Gdynia – Bydgoszcz – Bielsko Biała (pośpieszny)
Soła relacji Częstochowa - Bielsko-Biała (RegioPlus)
Sztygar relacji Lublin - Kielce - Sędziszów - Bielsko-Biała (pośpieszny)
Szyndzielnia relacji Bielsko-Biała - Rybnik - Wrocław (pośpieszny)
Wisła relacji Warszawa - Wisła-Głębce (ekspres)
W powiecie wyróżnia się 9 podpszczyńskich stacji i przystanków kolejowych: Goczałkowice, Goczałkowice-Zdrój, Pszczyna-Piasek, Pszczyna-Czarków, Kobiór, Radostowice, Suszec, Suszec-Kopalnia, Suszec-Rudziczka. Na stacji Pszczyna zatrzymują się pociągi wszystkich kategorii, poza pociagami EuroCity.
[edytuj] Galeria
[edytuj] Pszczyna do 1940 roku
 Rynek 1914 r. |
 Rynek 1914 r. |
 Rynek 1914 r. |
 Rynek 1914 r. |
[edytuj] Dzielnice
- Stare Miasto
- Śródmieście
- Siedlice
- Piastów
- Daszyńskiego
- Powstańców Śląskich (Poligon)
- Piłsudskiego
- Podstarzyniec
- Polne Domy
- Kolonia Jasna
- Kępa
- Stara Wieś
[edytuj] Sołectwa Gminy Pszczyna
- Brzeźce - 1057 mieszkańców
- Czarków - 1900 mieszkańców
- Ćwiklice - 2654 mieszkańców
- Jankowice - 2629 mieszkańców
- Łąka - 2815 mieszkańców
- Poręba - 990 mieszkańców
- Piasek - 3367 mieszkańców
- Rudołtowice - 1103 mieszkańców
- Studzienice - 1681 mieszkańców
- Studzionka - 2198 mieszkańców
- Wisła Mała - 1320 mieszkańców
- Wisła Wielka - 2139 mieszkańców
[edytuj] Miasta partnerskie
- Bergisch Gladbach Niemcy – umowa podpisana 24 kwietnia 1993
- Klein Rönnau Niemcy – umowa podpisana 24 października 1996
- Kaštela
Chorwacja – umowa podpisana 3 marca 1997
[edytuj] Zobacz też
- ziemia pszczyńska
- podział administracyjny województwa śląskiego
- Książęta pszczyńscy
- I Liceum Ogólnokształcące im. Bolesława Chrobrego w Pszczynie
Przypisy
- ↑ www.goczalkowicezdroj.pl
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Mapy: Autopilot • Google Maps • Szukacz • Targeo • Zumi
- Zdjęcia satelitarne: Google Maps • Wikimapia • Zumi
Siedziba gminy: Pszczyna
Wsie sołeckie: Brzeźce • Czarków • Ćwiklice • Jankowice • Łąka • Poręba • Piasek • Rudołtowice • Studzienice • Studzionka • Wisła Mała • Wisła Wielka
Miasta: Pszczyna
Gminy miejsko-wiejskie: Pszczyna
Gminy wiejskie: Goczałkowice-Zdrój • Kobiór • Miedźna • Pawłowice • Suszec
