Dewiza
Z Wikipedii
Dewiza (z fr. devise "godło, zawołanie", z łac. sententia divisa "myśl wydzielona") - krótkie zdanie definiujące ogólną zasadę postępowania jednostki lub zbiorowości społecznej, wyrażone najczęściej w języku narodowym[1] lub po łacinie; także rodzaj epigrafu.
Dewiza heraldyczna umieszczona jest zwykle na wstędze pod tarczą herbową.
Dewizy heraldyczne w herbach szlacheckich zaczęły pojawiać się w XV w. i pochodziły najczęściej od rycerskiego okrzyku bojowego, jak na przykład dewiza Ryszarda Lwie Serce "Dieu et mon droit" ("Bóg i moje prawo"), która później stała się elementem herbu Wielkiej Brytanii. W Polsce, początkowo nieznane, dewizy heraldyczne zaczęły pojawiać się w XVIII w. i nawiązywały do tradycji rodzinnych, jak na przykład dewiza Radziwiłłów Bóg nam radzi czy dewiza Zamojskich To mniej boli[2].
Dewizy heraldyczne w herbach miejskich również umieszczone są na wstędze, jak na przykład dewiza Nec temere, nec timid ("Ani zuchwale, ani tchórzliwie") w herbie wielkim Gdańska,Semper invicta ("Zawsze niezwyciężona") w herbie wielkim Warszawy czy Semper fidelis ("Zawsze wierny") w polskim herbie Lwowa.
Zobacz więcej w osobnym artykule: Dewiza herbowa.
Spis treści |
[edytuj] Dewizy
[edytuj] Dewizy państw
- Dieu et mon droit (fr. Bóg i moje prawo) – dewiza Anglii
- Samo Sloga Srbina Spasava (serb. Tylko Jedność Ocali Serbów) – dewiza Serbów
- Liberté, Egalité, Fraternité (fr. Wolność, Równość, Braterstwo) – dewiza rewolucji francuskiej i Republiki Francuskiej
- Dewiza Unii Europejskiej
[edytuj] Na polskich sztandarach
- Bóg, Honor, Ojczyzna – np. na ostatnio wręczanych (niekiedy uznawana za nieoficjalną dewizę Polski)
- Honor i Ojczyzna – np. na sztandarach pułkowych września
- Za wolność naszą i waszą – np. na sztandarach powstania listopadowego
- Żywią i Bronią – np. na sztandarach insurekcji kościuszkowskiej
[edytuj] Dewizy miast
- Stark im Recht (niem. silni w prawie) – dewiza Frankfurtu nad Menem
- Nec temere nec timide (łac. bez strachu ale z rozwagą) – dewiza miasta Gdańska
- Fidelitatem et Constantiam (łac. Wierność i Stałość) - dewiza Miasta Lublin
- Semper fidelis (łac. zawsze wierny) – dewiza polskiego Lwowa oraz Kresów
- Ex navicula navis (łac. z łódeczki łódź) – dewiza miasta Łodzi
- Fluctuat nec mergitur (fr. kołysze się, lecz nie tonie) – dewiza Paryża
- Praga Caput Rei Publicae (łac. Praga stolicą Rzeczypospolitej) – dewiza Pragi
- Virtute et labore angere (łac. Wzbogacać męstwem i pracą) – dewiza miasta Płocka
- Sit Intra te Concordia et Publica Felicitas (łac. w twych murach panuje zgoda i szczęście powszechne) – dewiza Roztoki
- Semper invicta (łac. Zawsze niezwyciężona) – dewiza Warszawy
[edytuj] Dewizy osobiste
- Festina lente (łac. śpiesz się powoli) – dewiza Oktawiana Augusta
- Cooperatores Veritatis (łac. współpracownicy prawdy) – dewiza papieża Benedykta XVI
- Totus Tuus (łac. cały Twój) – dewiza papieża Jana Pawła II.
- Sursum corda (łac. W górę serca) – dewiza kard. Stanisława Dziwisza
- Caritati in Iustitia (łac. Dla miłości i sprawiedliwości) – dewiza kard. Józefa Glempa, prymasa Polski
- Scio me nihil scire (Wiem, że nic nie wiem) - Sokrates
[edytuj] Inne dewizy
- Arbeit macht frei (niem. praca czyni wolnym) – na bramie Auschwitz-Birkenau
- Gloria Victis (łac. chwała zwyciężonym)
- Honi soit qui mal y pense (starofr. Hańba temu, kto źle o tym myśli) – dewiza Orderu Podwiązki
- Senatus Populusque Romanus (łac. Senat i Lud Rzymski) – dewiza starożytnego Rzymu z czasów republiki
- Per aspera ad astra (łac. przez trudy do gwiazd) – dewiza krzyża harcerskiego
