Bopomofo
Z Wikipedii
główne: • Bopomofo (ㄅㄆㄇㄈ) albo Zhuyin zimu (chińska) • Pinyin (拼音, chińska znakami łacińskimi) • Jaworski-Jabłoński (polska) • Wade-Giles (angielska) • Othmar-Lessing (niemiecka) • Vissière albo EFEO (francuska) • Palladiusz (Палладий, rosyjska cyrylicą) •
pomniejsze: • Gwoyeu Romatzyh (chińska literami łacińskimi) • Harbińska (polska) • Gawlikowski (polska) • Yale (amerykańska) • Haenisch (niemiecka) • Piasek (niemiecka) • włoska • esperancka • czeska • węgierska • chorwacka •
Bopomofo, zwany też Zhuyin zimu (czyli "system nauki poprawnej wymowy"), to bazowany na piśmie chińskim fonetyczny skrypt służący do zapisywania języka chińskiego, stosowany zwłaszcza do zapisu wymowy tzw. dialektów chińskich (języków róznych od standardowego mandaryńskiego) i języków niechińskich Chin. W sporym stopniu wyparty przez oparty na piśmie łacińskim pinyin. Stosowany bywa i uczony w szkołach po dziś dzień na Tajwanie.
Nie jest to system w pełni alfabetyczny. Dzieli on sylabę chińską (podstawową jednostkę morfologiczną języka chińskiego) na spółgłoskę inicjalną I (np. b, zh), półsamogłoskę medialną M (i, u lub ü) oraz tzw. final F, czyli resztę sylaby (np. a, ou, eng).
Sylaba może mieć postać F, M, MF, I, IF, IM, IMF. Niektórych dźwięków finalnych nie zapisuje się wcale - np. dźwięku zapisywanego w pinyin literą "i" po z, c, s, zh, ch, sh lub r (w transkrypcji Jaworskiego-Jabłońskiego - literą "y"), stąd możliwy zapis sylaby jako sam inicjał.
W systemie pełnym istnieją jeszcze znaki specjalne do zapisu tonów oraz znaki do zapisu dźwięków obcych językowi chińskiemu mandaryńskiemu, lecz występujące w językach mniejszości narodowych, np. V, NY (= ń), Em itp.
A oto niektóre z nich (z lewej strony zapis w transkrypcji pinyin):
- A - ㄚ
- O - ㄛ
- E - ㄜ
- Ê - ㄝ (uwaga: na ilustracji błędnie "EH")
- U - ㄨ
- Ai - ㄞ
- Ei - ㄟ
- Ao - ㄠ (uwaga: na ilustracji błędnie "AU")
- Ou - ㄡ
- An - ㄢ
- En - ㄣ
- B - ㄅ
- P - ㄆ
- M - ㄇ
- F - ㄈ
- D - ㄉ
- T - ㄊ
- N - ㄋ
- L - ㄌ
- G - ㄍ
- K - ㄎ
- H - ㄏ
- J - ㄐ
- Q - ㄑ
- X - ㄒ
- R - ㄖ
- Z - ㄗ
- C - ㄘ
- S - ㄙ
Alfabetyczne: Arabskie • Aramejskie • Braille'a • Cirth • Cyrylica • Dewanagari • Etiopskie • Fenickie • Głagolica • Gockie • Greckie • Gruzińskie • Hebrajskie • Łacińskie • Ormiańskie • Rowasz • Runiczne • Tengwar • Tifinagh
Sylabowe: Bopomofo • Czirokeskie • Dewanagari • Gurmukhi • Hangyl • Hiragana • Kanadyjskie • Katakana • Laotańskie • Sojombo • Tajskie • Tamilskie • Tybetańskie
Obrazkowe: Hieroglify • Pismo pierwotne
Chińskie: Pismo chińskie (tradycyjne i uproszczone) • Hancha • Kanji
Zobacz też: Alfabet • Systemy pisma CJK • Alfabet flagowy • Alfabet Morse'a
