Sojombo (pismo)

Z Wikipedii

Imię Bogdo Zanabazara, twórcy Sojombo, zapisane w tym piśmie

Pismo Sojombo (po mongolsku Соёмбо бичг, Sojombo biczg) - to pismo sylabiczne wymyślone w 1686 przez Bogdo Zanabazara, służące do zapisywania języka mongolskiego.

[edytuj] Powstanie

Pismo Sojombo jest czwartym z kolei mongolskim pismem. Zostało wynalezione zaledwie 40 lat po wynalezieniu trzeciego mongolskiego alfabetu, Todo.

Legenda mówi, że Jebtsundaba (przywódca religijny Mongolii) Bogdo Zanabazar pewnej nocy ujrzał na niebie świetliste znaki. Szybko narysował je, a następnego ranka spojrzał na to, co napisał, i stwierdził, że znaki te są podobne do znaków pisma używanych w Indiach. Z zapisanych znaków Zanabazar stworzył swój własny alfabet, który nazwał Sojombo od nepalskiego słowa Swayyambah, które oznacza stworzone samo z siebie. W rzeczywistości Zanabazar przy tworzeniu Sojombo wzorował się na piśmie Dewanagari, używanym w Indiach. Początowo większość znaków zapożyczył z indyjskiego pisma Lantsa, i zmodyfikował je, zapożyczając elementy z tradycyjnego pisma mongolskiego oraz z archaicznego alfabetu Orchon.

[edytuj] Alfabet

Znak Sojombo w dwóch wariantach: czarnym i białym

Sojombo jest pierwszym mongolskim alfabetem, który jest zapisywany poziomo, od lewej do prawej; trzy wcześniejsze były zapisywane pionowo.

Alfabet ten obejmuje kilkadziesiąt znaków sylabicznych oraz specjalny znak, zwany Sojombo. Występuje on na mongolskiej fladze i godle oraz na wielu innych rzeczach w tym państwie; znaczkach pocztowych, pieniądzach, itp., i jest traktowana jako mongolski symbol narodowy. Występuje w dwóch wariantach: czarnym i białym. Znak ten używa się tylko do oznaczenia początku i końca tekstu; na końcu trzeba postawić znak odmienny od tego, który jest na początku, tj. kiedy na początku tekstu stawimy Sojombo biały, dla oznaczenia końca tekstu musimy postawić Sojombo czarny i na odwrót.

W Sojombo istnieje jeden znak interpunkcyjny. Pionowa kreska ( | ) oznacza koniec zdania, czyli jest to coś w rodzaju naszej kropki. Łącznie alfabet Sojombo składa się z około 4000 znaków, jednak w aktualnym użyciu znajduje się 50 znaków.

[edytuj] Użycie

Dziś powszechnie w Mongolii używa się cyrylicy, a ponieważ Sojombo jest pismem za trudnym do codziennego używania, jest tam tylko używane w miejscach kultu jako "święte" pismo, w którym spisuje się święte księgi, lub w celach dekoracyjnych. W piśmie Sojombo spisywane są w Mongolii wszelkie modlitwy i dlatego można posłużyć się tu określeniem "pismo religijne".

Poniżej znajdują się wszystkie (około 50) znaków Sojombo, które są dziś w użyciu, i ich transliteracja na alfabet łaciński.