Косово
Од Википедија, слободна енциклопедија
 |
|
| Официјални јазици | албански, српски, турски |
| Главен град | Приштина |
| Површина – Вкупно – % вода |
10,887 км² н/д |
| Население – Вкупно (2007) – Густина |
2,126,708[1] 195/км² |
| Етнички групи (2007) |
Албанци: 92% Срби: 5.3% Други: 2.7% (предимно Горанци) |
| Временска зона | UTC +1 |
| Авионски превозник | Kosova Airlines |
Косово (српски: Косово и Метохија / Kosovo i Metohija, албански: Kosova), на македонски најчесто нарекувано само Косово, е автономна покраина на Србија, која од 1999 година се наоѓа под управа на Обединетите Нации. Се наоѓа во југо-западниот дел на Србија, а се граничи со Македонија на југ и со Албанија и Црна Гора на запад.
На 17. фебруари 2008. Собранието на Косово ја изгласа Декларацијата за независност, со која Косово се прогласи за независна република. Независноста досега ја имаат признаено САД, Турција, Албанија, Австрија, Германија, Италија, Франција, Обединетото Кралство, Република Кина (Тајван), Австралија, Унгарија, Хрватска, Бугарија и други земји. И Република Македонија најави признавање на независноста на Косово. За разлика од нив, Кина, Русија и нивните сојузници ја сметаат независноста на Косово за илегална, бидејќи е спротивна на волјата на Србија и на резолуцијата 1244 на Советот за безбедност на ОН.
Содржина |
[уреди] Косовскиот спор и војната од 1999 година
Косово е предмет на тековен територијален спор меѓу српската влада и албанското мнозинско население во покраината. Статусот на Косово е во фаза на преговори. Според резолуцијата на ОН 1244, Косово сеуште е дел од Србија, иако по НАТО-бомбардирањето на СР Југославија од 1999 година е управувано од Обединетите Нации како меѓународен протекторат и со воена заштита на К-ФОР силите на НАТО. Конечниот статус на покраината сè уште е предмет на спор. Транзициониот Претседател на Косово е Фатмир Сејдиу.
[уреди] Население
Официјален попис на населението на Косово немало уште од 1989 година кога Косово броело 1.677.000 жители, од кои Албанци биле 77,42%, Срби биле 13,22%, Муслимани (Горанци (Македонци) и Бошњаци) 3,70%, Роми 2,15% итн. Косово имало и најголем природен прираст на населението во поранешната СФРЈ со 25,3% (наталитет 31,8%).
Но по косовската криза во 1999 година етничкиот состав на покраината е драстично променет, поради протерувањето на околу 200.000 Срби и друго неалбанско население. Денес бројот на жителите на Косово се проценува дека е околу 2,2 милиони од кои Албанците се 88%, Србите 7% итн.
[уреди] Историја
Територијата на Косово била населена уште од антички времиња. На територијата на Косово во антиката опстојувала државата Дарданија која била населена со античкиот народ - Дарданци. Во времето на македонскиот цар Филип II Македонски (таткото на Александар Македонски) Дарданија била освоена и приклучена кон Македонското царство.
Со доаѓањето на Словените на Балканот, Косово ќе стане еден од центрите на православието и словенската писменост. За време на средниот век Косово било дел од средновековните српски држави на царот Душан и царското семејство Немањиќи и во тоа време се изградени најголем дел од манастирите на Косово и Метохија, како што се манастирите Грачаница, Дечани итн. Во градот Пеќ во Метохија подоцна ќе биде формирана Пеќката патријаршија.
Кон крајот на XIV век на Косово ќе се одигра една од најголемите битки со Турците Османлии. Во 1389 година на Косово Поле на местото Газиместан ќе се одигра познатата Косовска Битка во која српските кнезови ќе бидат поразени од страна на Турците, а Милош Обилиќ ќе го убие султанот Мурат во неговиот шатор. Денес на Газиместан се наоѓа спомен костурница од битката и турбе на султанот Мурат.
Со доаѓањето на Турците започнуваат процесите на исламизација и првите доселувања на Албанците на Косово, кои ќе земат пошироки размери кон крајот на XIX век. За време на османската власт Косово се стекнува со статусот Косовски Вилает. За време на Балканските војни, српската војска повторно ќе води битка со Турците на Косово за негово приклучување кон Kралството Србија. Во ова време за Косово се користело името Стара Србија.
За време на Втората светска војна, поголемиот дел на Косово ќе потпадне под италијанска окупација (подоцна под албанска), а мал дел (југо-источниот дел) во околината на Урошевац и Гњилане ќе биде под бугарска окупација. Во градот Призрен во Метохија ќе биде потпишан познатиот договор „Призренска лига“ за формирање на албанската фашистичка организација Бали Комбтар.
Во 1974 година Косово се стекнува со статусот „социјалистичка автономна покраина“ на Србија и Југославија, и во нејзе покрај српскиот официјален јазик ќе стане и албанскиот. Со здобивањето на овој статус се направени значајни чекори во развојот на Косово, бидејќи се отворени универзитет, театри и други културни и научни установи на албански јазик. По смртта на Јосип Броз Тито, во 1981 година ќе се случат познатите студентски демонстрации кои подоцна ќе прераснат во општонародни демонстрации со барање Косово да добие статус на седма република во Југославија. Со доаѓањето на Слободан Милошевиќ како владин претставник во Косово и неговиот говор на Газиместан по повод 600-годишнината од Косовската битка тензиите меѓу косовските Албанци и српските власти уште повеќе ќе нараснат, што ќе резултитра со почеток на воените судири во 1997 година.
По воената интервенција на НАТО врз СР Југославија во 1999 година, на Косово се стационираат силите на меѓународната заедница и Косово се здобива со статус на „меѓународен протекторат“. Во тек се преговорите за статусот и иднината на Косово.
На 17 февруари, 2008 година, Парламентот на Косово едногласно ја усвојува декларацијата за независност, ја прогласува Република Косово и ги усвојува државните симболи. Овој чин е прифатен со воодушевување од мнозинското албанско население кое излегува на улиците да ја прослави долгоочекуваната независност. Во текот на потпишувањето на декларацијата од страна на пратениците Албанци, премиерот на Србија, Војислав Коштуница се обраќа на нацијата изјавувајќи дека чинот на самопрогласувањето на независноста е незаконски и против принципите на меѓународното право, уште еднаш давајќи до знаење на српските граѓани, посебно на оние кои живеат на Косово и Метохија, дека Косово и понатаму останува дел од Србија, а тие нејзини граѓани.
| Етнички групи на Косово | |||
| Година | Албанци | Срби1 | Други |
|---|---|---|---|
| 1455 | 1 % | 98 % | 1 % |
| 1871 | 32 % | 64 % | 4 % |
| 1899 | 48 % | 44 % | 8 % |
| 1921 | 66 % | 26 % | 8 % |
| 1931 | 69 % | ?? % | ? % |
| 1939 | 60 % | 34 % | 5 % |
| 1948 | 68 % | 27 % | 5 % |
| 1953 | 65 % | 27 % | 6 % |
| 1961 | 67 % | 27 % | 6 % |
| 1971 | 74 % | 21 % | 5 % |
| 1981 | 77 % | 15 % | 8 % |
| 1991 | 82 % | 11 % | 7 % |
| 20002 | 88 % | 7 % | 5 % |
| 20072 | 92 % | 5 % | 3 % |
| 1 вклучувајќи ги и Црногорците 2 приближен податок Извор: Статистичката канцеларија на Косово, Светска банка (2000), OSCE (2005) |
|||
[уреди] Географија
Релјефот на Косово е составено од двете големи котлини Косово или Косовско Поле (во централниот и и источниот дел) и Метохија (во западниот дел) кои се одделени со висорамнината Дреница и планината Црнољева. На запад од Метохија кон границите со Албанија и Црна Гора се издигнува планинскиот масив Проклетије со највисокиот врв Ѓаравица со 2622 метри (највисок во Србија), на масивот се надоврзува планината Паштрик. На југ кон границата со Македонија се издигнува Шар Планина.
Реките на Косово даваат вода на три речни слива: јадранскиот, егејскиот и црноморскиот. Јадранскиот слив е претставен преку целиот речен слив на реката Бел Дрим во Метохија, црноморскиот преку реките Ибар и Биначка Морава во Косово, а егејскиот слив е претставен преку реката Лепенец која се влива во Вардар во Македонија во близината на селото Злокуќани кај Скопје. Реката Неродимка е единствената река во Косово која по пат на природна бифуркација дава вода и на егејскиот и на црноморскиот речен слив.
[уреди] Надворешни врски
- New Kosova Report - Kosovo News and Views Portal
- Официјалниот веб-портал за туризам во Косово
- Епархиja Косово
