Cawete -on
Èn årtike di Wikipedia.
Li cawete -on, c' est ene cawete ki mostere on boket do bodje k' est on sustantif :
Mins, pus sovint, c' est on boket di l' accion fwaite på viebe ki sieve di bodje :
- brijhon : boket d' pwin brijhî dins ene brijheye.
- hagnî => hagnon
- piçon : pårteye del pea k' a stî piceye.
- ricinon : pitit amagnî k' on rcene avou.
- stritchî => stritchon
- tchitchî => tchitchon
Pacôp, li bodje n' est nén clair, u n' est pus cnoxhou, mins, tot cwerant bén, on trove li rlåcion inte les deus :
- åbusson : come on boket d' blanc (latén albus) å mitan d' on paxhi.
- canon 1 : come on boket d' ene cane.
- måjhon : boket d' ene "måjhe", on dominne des colons galo-romins.
- prijhon : pårteye des bastimint la k' on mete les djins k' on-z a pris.
- taexhon : pårteye di tote li "taexh" (foite tere, loukîz a "tawe", téle)
Did la, ele divént åjheymint ene raptitixhante cawete :
- boûsson : come ene pitite boûsse cizlêye å mitan d' on schalon d' tcheyire; pa stindaedje, li schayon lu-minme.
- clawson : pitit clå (latén clavus).
- hayon : pitite håye.
- pouchlon : pitit pourcea.
- poyon : pitite poye.
- scheton : pitite schete.
- tchôdron : pitite tchôdire.
Insi, ele pout servi po fé on no d' åbe, come les ôtes raptitixhantès cawetes -ea (ônea, fawea, hoûssea) u -ale (tchårnale) :
- suzon (bodje latén "sambucus" -> "suz-").
Po les biesses eto :
- lumçon (li bodje "lumace" n' est nén eployî e walon).
Dins sacwants mots, ele pout åjheymint fôrmer li no d' onk des mimbes d' ene trope :
Li cawete -one est pus råle dins l' minme sinse.
- måjhone : dobe rifondowe di "måjhon".
Dins l' parintêye: li "o" si spotche voltî :
- forveyou bodje :"bracon" => bracner, bracnî.
- prijhon => prijhnî.
- sporon => sporner
- talon => talnea
- tchapon => tchapner
- Tîxhon => Tîxhnea
- tijhon => tijhner
On s' a rsiervou di cisse piceure la po fé sacwants noûmots.
Si l' bodje finit pa ene dobe cossoune, come on n' pout nén aveur troes cossounes ene dirî l' ôte, on va soeye-t i :
- mete ene ristitcheye voyale : tchôdron -> tchôdurnêye
- rissaetchî on R do bodje : tchôdron -> tchôdnêye
Li cawete on si pout eto etrocler al sititchete -y- (cawete -ion)
