Hernán Cortés

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia

Hernán(do) Cortés

Hernán(do) Cortés Pizarro, tước hiệu: Đệ nhất Hầu tước Valle de Oaxaca (sinh năm 1485 - mất 2 tháng 12, 1547) là một người Tây Ban Nha đi xâm chiếm Trung và Nam Mỹ (conquistador). Ông là người đã mở đầu việc chinh phục đế chế Aztec nhân danh vua Carlos V của Castilla, tức hoàng đế Thánh quốc La Mã vào đầu thế kỷ 16. Cortés là một người nổi bật nhất của thế hệ thực dân Tây Ban Nha bắt đầu trang sử đầu tiên của cuộc xâm chiếm Châu Mỹ.

Sinh ra tại Medellín, Extremadura, xứ Castilla trong một gia đình tiểu quý tộc, Cortés quyết định kiếm kế sinh nhai ở Tân Thế Giới. Ông tới Hispaniola và sau đó sang Cuba, nơi ông được ban encomienda (thái ấp), và sau một thời gian ngắn, Cortés trở thành thị trưởng một thị trấn nhỏ. Năm 1519, ông được bổ nhiệm làm đội trưởng chỉ huy đội viễn chinh thứ ba xâm nhập đại lục châu Mỹ, một đội thám hiểm mà ông góp phần tài trợ. Vì bất đồng với thống chế Cuba Diego Velázquez de Cuéllar, đội thám hiểm nhận lệnh đình hoãn vào phút chót. Dù vậy, Cortés kháng lệnh và tiếp tục cuộc hành trình. Bằng cách liên kết với nhóm bộ tộc này để chống bộ tộc kia Cortés liên tiếp chiến thắng. Ông cũng được sự cộng tác đắc lực của Marina, một nữ thổ dân đi theo thông dịch, khiến Cortés thấu hiểu tình hình chiến cuộc. Sau này Doña Marina đã sinh cho ông một người con trai.

Khi thống chế Cuba gửi sứ giả đến bắt Cortés vì tội bất tuân tiền lệnh, ông chống lại và cướp quyền chỉ huy, thâu nạp quân tháp tùng sử giả làm quân tiếp viện cho chính mình. Cortés còn viết tờ biểu dâng vua Carlos V, xin triều đình yểm trợ thay vì cản trở cuộc hành quân.

Sau khi chinh phục được đế chế Aztec, Cortés được phong tước hiệu Marqués del Valle de Oaxaca (Hầu tước Thung lũng Oaxaca) trong khi phẩm hàm Virrey (Phó vương) cao quý hơn thì nhà vua dành tặng hoàng thân Antonio de Mendoza. Cortés hồi hương năm 1541 và sau đó qua đời lặng lẽ nhưng nhiều uẩn ức.