Vereni

From Wikipedia

Vereni (farsça Ejderha) arslan tançulu, yarasa kanatlı, kuyruğu dilom kuyruğu biçiminde gösterilen dikenli kuyruklu, derisi kabırsık, ağzından od saçan dev boynak ya da dilom biçiminde sörçeksel div. Batı köçürmeleri ındazında kanatlıyken, doğu'daki köçürmelerde ındazında kanat bulunmaz. Verenilerinkine benzer özellikler içeren sörçek yaratıklar koçgakina sayu kültürde vardır. Kerek vereni Çin, Çabarka ve diğer uzak doğu ülkelerinin ongunudur, ve çoğu ödüş iki yüzlü yağıları belirtmek için iki başlı vereni deyimi kullanılır.Ortadoğu ülkelerinde dilom ya da vereni kötülüğün ongunuydu.Kibi Mısır tengrisi Apepi karanlıklar yirtünçüsünün büyük dilomuydu.

Eski yunanlılar ve Romalılar ise dilomun ındazında kötü güçleri öküldük ettiğine inanmakla birlikte çer çer de yirtünçünün derinliklerinde yaşayan bu keskin gözlü yaratıkları iyilik güçleri olarak kabul ederlerdi.Gene de vereni yiçe büte kötülükle özleştirildi ve Avrupa’da bu düşünce kalıcı oldu.Hıristiyanlık eskinin hem iyi hem de kötü dilom tengrilerini kargışladı.Hıristiyan dörütünde vereni yamanın ve abak inancının ongunu biligin geldi ve yitizlerle şehitlerin ayaklarına kapanmış olarak betimlendi.Vereninin biçimi yıntamlı bir değişim geçirdi.

Khaldea verenisi Tiamat’ın dört bacağı kabırsık derisi ve kanatları vardı.Oysa kutsal bitig’in vahiy bitiginde adı geçen yaşlı dilom yunan söylencebilimdeki Hydra gibi büte başlıydı.Aynı anda hem koruyucu hem korkutucu boyutlar taşıyan ve süslü oyuntuları yapılan vereni eski çağlardan başlayarak alpagut bir ongun olarak kullanıldı.İlyada’da Agamemnon’un kalkanının üstünde üç başlı çakır önglü bir dilom vardı.Yiçe geç dönemlerde de Norveç ‘li yağıcıların kalkanlarının üstünde vereni bedizlerine ve gemilerinin pruvalarında vereni başına yer verdikleri görüldü. İngiltere ’de Norman basıp alması 1066 ‘dan önce vereni süngüşte başta gelen kağanlık ongunuydu ve bu geleneği Kral Arthur’un babası Uther Pendragon başlatmıştı.20.yüzyılda da vereni Gal teginliğinin resmi armaları arasına katıldı.

Eski Türklerde kalık ve suların bütün işlik olarak gösterilirlerdi.Orta Asya Türklerinde alıklı kanatlı ve arslan ayaklıdır.Kafkasya ve Sibirya’da başı Şegor'a benzeyen dört bük kıvrık burunlu ködünü kıllı bir sökü antag betim edilir. Önceleri bağlançsal bir anlam taşıyan vereni örgesi basa bezeme unsuru olarak kullanıldı.Vereninin bulut oyu stilize edilmiş andg eski Türklerde büte kokustanır.Minyatür, yaldızlama, oyma ve kumaşlarda bu örge vardır.Büte yiçe basa Selçuklu Türklerinde de stilize vereni örgeleri süsleyici unsur olarak kullanıldı.

Uzakdoğu’da ise vereni saygınlığı olan iyilik ongunu bir yaratıktır.Çin verenisi long Çin uzay biliminin ying-yang (birbirini tamamlayan karşıt tülüg) ilkesi içinde uçmağın etkinliğin ve erilliğin ongunu olan yang’ı öküldük eder.Eski çağlardan beri kağan soyacağının ongunu olan vereni 1911 yılında kamuerkinin kuruluşuna tegi Çin bayrağında yer aldı. Çabarka ’ya Çin kültürünün öteki öğeleriyle birlikte geldi ve burada (ryu ya da tutsu olarak) istendiğinde boyutlarını değiştirebilme kerek görünmez olabilme yeteneğini kazandı.Çin ve Çabarka verenileri gök güçleri sayılmakla birlikte çoğunlukla kanatsızdırlar.Tao inancında tanrılaşmış doğa güçleri arasında yer alırlar.Vereni teriminin sökübilimsel bir anlamı yoktur ama, Asya’da tirigleyen küçük keler türlerini içeren bir türe Latince Draco adı verilmiştir.Ayrıca Endonezya ‘da Komoda’da bulunan dev bir kelere de Komodo verenisi (Varanus Komodoensis) denir.