Şegor

From Wikipedia

THIS PAGE SHOULD BE DELETED! . Reason: This is not chiTumbuka language

If you disagree with its speedy deletion, please explain why on its talk page. If this page obviously does not meet the criteria for speedy deletion, or you intend to fix it, please remove this notice, but do not remove this notice from a page that you have created yourself.

Administrators, remember to check if anything links here and the page history (last edit) before deletion.

Friesian-Holstein Şegoru

Şegor (Sığır) ,soyacağından evcil geviş getiren imigli sökülerin koşa toynaklılar (Artiodactyla) takımının, bünglügiller (Bovidae) törkömüne giren bir alt törköm. Şegorun doğumundan altı aylığa tegi olan erkek ve dişi kençlerine buzağı; kesim için ayrılmışsa süt danası ,altı aylıktan bir yaşına tegi olan erkek söküye dana; altı aylıktan içlig dönemine tegi dişilerine düve, damızlık olarak ayrılan erkeğe boğa; burulmuşuna tosun; kençleyen dişiye inek; işe koşulan tosuna öküz denir.Şegorun çatal ayakları ve süngük bir çıkıntı üstünde gelişmiş içi boş ve sivri büngleri vardır.Şegor, öbür gevişgetirenlerden tıknaz ködünü, kısa ve güçlü üyeleri, alt bölümünde gevşek derili boynu ve büngleriyle (sivri uçları yukarı kıvrılacak biçimde önce aşağıya ve dışa doğru bükülür, içleri boştur; süngük ekseni alın sinüsleriyle bağlantılıdır) ayrılır. Büngleri yindektir. Kırıldığında bir yiçe yeniden sürmez.Dili küçük büngsü kabarcıklarla kaplıdır; ködünün öbür bölümlerindekilerden azrak yiçe uzun olan alnın bakusundakiler dışında tüyler ındazında kısadır.Burun ucu tüysüzdür; ineğin düzgülü olarak dört börtök olan imigli koşalar biligin dizilmiştir.Öküz göçek, güçlü ve ındazında yavaş eriş eden bir söküdür; bununla birlikte oldukça ivintili koşabilir.Yumuşak başlı ve sabırlıdır, özlüge bağlanabilir.Boğa sayu ödüş baz ve öfkeli bir ıradadır; yalnız türün üremesinde kulllanılır. Çoğunlukla evcil olan, kaba ve göçek yapılı, kuyrukları püsküllü, bünglü büyükbaş sökülerdir. Kuruksakları dört gözlü olup geviş getirirler. Üst engeklerinde kesici dişleri bulunmaz. Otları alt engeklerinin dişleriyle keserler. Şegor keleci, bodun arasında geniş anlamda geviş getiren, etinden, sütünden ve tabıg sökü olarak asgançula büyükbaş evcil söküler için kullanılır.

Dar anlamda ise, evcilleştirilen ve etinden, sütünden veya gücünden asgançula ve birçok soyu üretilen evcil boğa (Bos taurus) dır. Sökücülükte burma ya da arıglama adıyla geçen kısırlaştırma işlemi erkeklerin yiçe uysal bir ay alkağı gelmesini sağlayarak beslenmesini ve işe koşulmasını kolaylaştırmakta ayrıca kesime ayrıldığında yiçe iyi semirmesine yol açmaktadır. Şegorların günümüzde 277 ‘ye ulaşan soyu bilinmektedir.Bunların birçoğu 19.yüzyıl ve 20.yüzyılda geliştirilen soylardır.Boğa damızlık olarak, öküz ise iş ve besi söküsü olarak kullanılır. Ortalama 800 kg gelebilen öküz, 4500 kg'lık yükü teçlikle çekebilir. Traktörün giremediği yerlerde tarımın tutruk direğidir. Şegorların eti ve sütü özlüg için en iyi bir besin kaynağı olduğu gibi derisinden de gön ve kösele yapılır. Büngleri ve süngükleri işleyim, gübresi tarlalarda kullanılır. Yayıldıkları semeği , Dıvan , Keçi ve Tekou teg tölügden düşürmez, düzenli otlayarak tersine edgüleşmesine üçün olurlar. Süt ve eti için edgü edilmiş birçok şegor soyu vardır.Şegorun yaşı dişlerine bakılarak anlaşılır;tirig süresi yirmi yılın üstüne çıkarılabilir; ama evcil halde sekiz ya da dokuz yaşını geçmez.Üç ya da dört yaşına doğru kasaplık sökü olarak kesime gönderilirler.