Sien Pi
Vikipedi, özgür ansiklopedi
| Çin tarihi |
|||
 İlk Çağ
Orta Çağ
Yeni Çağ
Yakın Çağ
|
|||
Sien Pi (Çince: 鮮卑, pinyin: Xiānbēi, Wade-Giles: Sien-pi) Moğolistan ve Mançurya sınırı civarında yaşamış, etnik yapıları tam olarak aydınlatılamamış karışık boylardan oluşan bir konfederasyon.[1]
Vu Huan (烏桓 wū huán) konfederasyonu Hiung nu'ların güneydoğusunda Sien Pi'ler Hiung nu'ların kuzeydoğusunda oluşturmuşdur. Hiung nu birliğinden kopan bu topluluklar eski ortaklarına saldırmıştır. Sien Pi'lerin kalkış dönemi Hiung nu'ların yıkılma dönemine denk gelmektedir. 87 ile 93 yılları arasında Hiung nu'ların iki Şanyu'sunu (hükümdarlarını) öldürmüşlerdir.
Sien Pi'lerin en namlı hükümdarları 2'nci yüzyılın ortalarından 181 yılına kadar tahtta kalmış Tan Şıhuay (檀石槐 tán shíhuái, 136 - 181) olmuştur. Tan Şıhuay kuzey Hiung nu'ları mağlub etmeyi başarmış ve topraklarını İli nehrine kadar genişletmiştir. Çok kez (158 yılında güney Hiung nu'ları ile birlikte) Çin Seddi'ni aşmıştır. Oğulları ve yeğenleri kendi yerini tutamamış ve böylece Sien Pi konfederasyonu 233 yılında dağılmışdır.
Sien Pi'lerin bir bölümü Liaodong (遼東)'dan Henan'a doğru hareket etmiş ve orada Han Tsun (Murong Jun (慕容皝 mùróng huàng, ? - 360) komutası altında 352 yılında güney Hiung nu'ları mağlup etmiştir. Orada kurdukları Yan Hanedanları (Qian Yan ve Hou Yan) fazla ayakta duramamış ve 370 yılında aynı kendileri gibi kısa ömürlü Qian Qin (前秦) hanedanını kuran tibetli Di kavminden Fu Jian (苻健)'a yenik düşmüştür. Ancak 16 yıl sonra 386 yılında bu bölgede Tabgaçlar (Tuoba) Tuoba Gui (拓跋珪) Kuzey Vey Hanedanı'nı kurmuştur. Tabgaçlar da Sien Pi'lerin zamanında bir Sien Pi boyuydu.
Konu başlıkları |
[değiştir] Sien Pi'lerin başlıca kolları
Doğu Sien Pi: Duan (段), Murong (慕容), Yuwen (宇文)
Batı Sien Pi: Tuoba (拓跋) => Hanlaşma siyaseti => Yuan (元)
Kuzey Sien Pi: Muron Tuyuhun (慕容吐谷渾)
[değiştir] Sien Pi hanedanları
| Ülke adı | Kurucu | Dönem | |
|---|---|---|---|
| Dai 代 | Tuoba Yilu 拓跋猗盧 | 315 - 376 | |
| Qian Yan 前燕 | Murong Huang 慕容皝 | 337 - 370 | |
| Hou Yan 後燕 | Murong Chui 慕容垂 | 384 - 409 | |
| Xi Qin 西秦 | Qifu Guoren 乞伏國仁 | 385 - 431 | |
| Nan Liang 南涼 | Tufa Wugu 禿髮烏孤 | 397 - 414 | |
| Nan Yan 南燕 | Murong De 慕容徳 | 400 - 410 | |
| Kuzey Vey 北魏 | Tuoba Gui 拓跋珪 | 386 - 534 | |
| Doğu Vey 東魏 | Yuan Shanjian 元善見 | 534 - 550 | |
| Batı Vey 西魏 | Yuan Baoju 元宝炬 | 535 - 556 | |
| Kuzey Qi 北齊 | Yuwen Jue 宇文覚 | 550 - 577 | |
| Kuzey Zhou 北周 | Gao Yang 高洋 | 557 - 581 | |
| Sui 隋 | Yan Jian 楊堅 | 581 - 618 |
[değiştir] Kaynak
- ^ Wolfgang-Ekkehard Scharlipp Die frühen Türken in Zentralasien, (Orta Asya'nın eski Türkleri) Darmstadt 1992, S. 10
