Kiğı, Bingöl
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Kiğı, Bingöl ilinin bir ilçesidir. Yüzölçümü 438 km²'dir. Bu alan il yüzölçümünün yüzde 5,39'udur. Deniz seviyesinden yüksekliği 1700 metredir. İl merkezinden uzaklığı 75 kilometredir. Bölge tamamen engebelidir ve büyük bir bölümü ormanlarla kaplıdır.
İlçe merkezi dışında belediye bulunmamaktadır. 4 mahalle muhtarlığı, 28 köyü ve 71 mezrası mevcuttur.
1997 Genel Nüfus Tespiti sonucuna göre, ilçenin nüfusu 6.797'dir. Kentsel nüfus oranı yüzde 74,31'dir. Kırsal nüfus oranı ise yüzde 25,69'dur. Km² başına 16 kişi düşmektedir.
Kiğı, millatan 20. yüzyıldan önce Etilerin ve daha sonra Urartuların egemenliğinde kalmıştır. Bir süre İskitlerin taarruzuna uğrayan Kiğı, İskender ve Haleflerinin kurdukları devletlerin egemenliği altında kalmıştır. Milattan önce 2. yüzyılda Roma'ya bağlanmıştır. Romalılardan sonra Bizans'a bağlanan Kiğı, Arap-Bizans akımları sırasında sık sık Müslüman Arapların saldırısına uğramıştır. Bu saldırılar geçici olmuş ve Emevilerin zayıflamasıyla yine Bizans'a bağlanmıştır.
Türk akımları ile Kiğı bölgesi, akıncı ve göçebe Türklerle dolmaya başlamış ve 1071 Malazgirt Savaşı'ndan sonra Kiğı Anadolu Selçukluları'nın bazı beyliklerinin, Akkoyunlular'ın ve nihayet Osmanlı Türklerinin egemenliğinde kalmıştır.
Osmanlı İmparatorluğu döneminde Kiğı, Erzurum eyaletine bağlı Sancak beyliği halinde idare edilmekte idi. 1281 yılından itibaren kaza olarak Erzurum'a bağlı kalmış ve bu bağlılığı 1926 yılına kadar devam etmiştir. 1926 yılında Erzincan'a ve 1936 Yılında da yeniden kurulan Bingöl iline bağlanmıştır. Ağırlıklı olarak Kürt ve Zaza alevi halkı yaşar.
[değiştir] Nüfus
İlçenin nüfusu 2000 genel nüfus sayımına göre 6780'dir. Bunun 4684'si ilçe merkezinde, 2096'i ise kasaba ve köylerde yaşamaktadır.
İlçe bağlısı olarak merkez hariç olmak üzere ilçe merkezine bağlı; ? belde, ? köy ve ? mahalleden oluşmaktadır.
| Yıllara göre ilçe nüfus verileri | |||
|---|---|---|---|
| Yıllar | Merkez | Köyler | Toplam |
| 2007 | |||
| 2000 | 4684 | 2096 | 6780 |
| 1997 | |||
| 1990 | 4544 | 6894 | 11438 |
| 1985 | |||
| 1980 | |||
| 1975 | |||
| 1970 | |||
| 1965 | |||
| 1960 | |||
--Dış Bağlantılar--
 |
Kiğı belde ve köyleri |  |
|---|---|---|
|
İl: Bingöl ● İlçe Merkezi: Kiğı |
||
|
Bingöl İlçeleri: Merkez ilçe | Adaklı | Genç | Karlıova | Kiğı | Solhan | Yayladere | Yedisu |
||
BİLGİLER
Doğu Anadolu Bölgesi’nin Yukarı Fırat Bölümü’nde, Bingöl İli’ne bağlı bir ilçe olan Kiğı, doğusunda Adaklı İlçesi, kuzeyinde Yedisu İlçesi, batısında Tunceli İli ve Bingöl’ün Yayladere İlçesi, güneyinde ise Elazığ ve Bingöl İlleri ile çevrilidir. İlçe toprakları çok engebelidir. Dağ sıraları platolar ve tek tek volkanik dağlar çoktur. Dağ sıraları 3 zamanın kıvrımları sırasında meydana gelmiş bazı kıvrımlar yükselirken diğerleri alçalmış, bu hareketler esnasında şiddetli volkanizma meydana gelmiş ,volkanizmadan çıkan lavlar etrafa yayılarak yaylaları meydana getirmiştir . Genç kıvrımlı ve volkanik dağların çokluğundan ötürü 1. derece deprem bölgesindedir.Kiğı’nın doğusunda Şeytan Sıra Dağları ( 2650 m. ), kuzeyinde Kızılmescit Dağları, batısında Altın Hüseyin Dağları, güneybatısında Sülbüs Dağı, güney ve güney doğusunda Sancak Dağları ve yaylası bulunur. İç kısımlarda Kiğı’nın eteğinde kurulduğu Seyit Kasım ve Şenker Dağları ile tam karşısındaki Sivri Dağı diğer önemli dağlardır.
Kiğı’nın en önemli akarsuyu Peri Suyu’dur.Bu su üzerinde halen çalışmaları devam eden Kiğı Hes Barajı ile Özlüce Barajı bulunmaktadır. Peri Suyu, şeytan Dağları’nı yandan yararak güneye doğru akmaya başlar. Kiğı yakınlarına kadar devam eden bu dar ve derin boğaza, Kelhaç deresi veya Kelhaç boğazı denmektedir. Kelhaç Deresi’nden sonra Peri Suyu, genel olarak güney batı yönünü takip eder. Vadisi dar ve derindir. Peri Suyu, yer yer menderesler çizerek Keban Barajı’na kadar ulaşır. Tap düzünün güneybatısında bulunan Gökçeli Çayı , gökçeli köyünden sonra , Hacı Halil köprüsü denilen yerde Peri Suyuna katılır. Peri Suyu çevresinde çok sayıda kaynak suları bulunmaktadır . Kiğı, kuzeybatısında Seydi Kasım Dağları ile doğusunda Şenker Dağları arasında, Peri Suyu’ na doğru inen Kerek Deresi Vadisi’nde kurulmuştur.
Şeytan Dağları, Kelhaç Vadisi’nin hemen üstünde yükselir. Elma Dere boyunca uzanan bu dağların uzunluğu 30 km.’ den fazladır. Sıradağ üzerinde batıdan doğuya doğru yüksek tepeler bulunmaktadır bu tepelerden başlıcaları; boğazın hemen üstünde Topraklık Dağı (2.250 m.), daha doğuya doğru yüksek olan Köşmür ( 2.660 m. ), İlbeyi Dağı ( 2.653 m. ) ve daha sonra asıl Şeytan Dağıdır ( 2.906 m. ) .
İlçenin yüzölçümü 438 km2.olup, deniz seviyesinden yüksekliği 1700 metredir. İl merkezinden uzaklığı 75 km’dir. İlçenin toplam nüfusu, 1997 Genel Nüfus Tespiti sonucuna göre, ilçenin nüfüsü 6 797’dir.
İlçenin ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayanmaktadır. İklimin sertliği ve doğal yapının elverişsizliği bitkisel üretimi sınırlandırır . Bitkisel ürün olarak buğday, az miktarda arpa , patates , elma , ceviz, armut yetiştirilir. İlçede hayvancılık eski önemini kaybetmiş olup ev ihtiyaçlarını karşılayacak tarzda hayvancılık yapılmaktadır. Daha çok mor, ak karaman, ivesi cinsi koyun , kıl keçisi , yerli kara ve Doğu Anadolu Kırmızısı cinsi sığır yetiştirilmektedir. Son yıllarda arıcılık büyük gelişme göstermiştir. Ayrıca ilçede avcılık da önemli bir yere sahiptir.
Kiğı'nın tarihi MÖ.3000'lere dayanmaktadır. Yörede sırasıyla Hititler, Urartular, Persler, Makedonlar, Romalılar ve Bizanslılar egemen olmuşlardır. Romalılardan sonra Bizans’a bağlanan Kiğı, Arap-Bizans akımları sırasında sık sık Arapların saldırısına uğramıştır. Bu saldırılar geçici olmuş ve Emevilerin zayıflamasıyla yine Bizans’a bağlanmıştır. Türk akımları ile Kiğı bölgesi, akıncı ve göçebe Türklerle dolmaya başlamış ve 1071 Malazgirt Savaşından sonra Kiğı Anadolu Selçuklularının bazı beyliklerinin, Akkoyunluların ve sonra da Osmanlıların egemenliği altına girmiştir. Osmanlı İmparatorluğu döneminde Kiğı, Erzurum eyaletine bağlı Sancak beyliği halinde idare edilmekte idi. 1281 yılından itibaren kaza olarak Erzurum’a bağlı kalmış ve bu, 1926 yılına kadar devam etmiştir. 1926 yılında Erzincan’a ve 1936 Yılında da yeniden kurulan Bingöl iline bağlanmıştır.
İlçede tarihi eserler olarak,
Kığı Kalesi Kığı Camisi Hacı Yusuf Efendi Türbesi Şeyh Haron Türbesi Çiçektepe Köyü Mağarası bulunmaktadır.
Ayrıca Kiğı İlçe merkezinde Güney Mahalle Hamamı, su kemerleri, bendler, Deresinde Kervan yolu için Bağlarpınarı Köyü’ndeki Hacı Halil Köprüsü, Selenk Köprüsü bulunmaktadır.
köyler
Açıkgüney Ağaçören Alagöz Aşağıserinyer Baklalı Bilice Çanakçı Çiçektepe Çomak Dallıca Darköprü Demirdoş Demirkanat Duranlar Eskikavak Eşme Güneyağıl İlbeyi Kadıköy Kutluca Nacaklı Ölmez Sabırtaşı Sırmaçek Tekbaş Topraklık Yazgünü Yukarıserinyer
