Karl Renner

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Karl Renner (d. 14 Aralık 1870, Untertannowitz (şimdiki adıyla Dolni Dunajovice) - ö. 31 Aralık 1950, Viyana) Avusturya Sosyaldemokrat Partisi (SPÖ) kurucularından ve Avusturya'nın İkinci Cumhuriyet'inin ilk devlet başkanıdır.

Renner önceleri Viyana'da parlamento kütüphanecisi olarak çalışıyordu. Sosyaldemokratlara katıldıktan sonra Rudolf Hilferding ve Otto Bauer'le birlikte çok uluslu bir devlete uyarlanmış evrimci bir sosyalizm anlayışı olan Avusturya Marksizmi'nin önemli bir temsilcisi haline geldi. Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun federalist bir şekilde yeniden yapılandırılmasını savundu. 1907'de parlamenter olan Renner, monarşinin 1918'de yıkılmasından sonra 1918-1920 arası hükümet liderliği ve 1919-1920 yıllarında da dışişleri bakanlığı yaptı. 1. Dünya Savaşı'ndan sonra yapılan Saint-Germain-en-Laye Barış Anlaşması'na katılan delegasyonun bir üyesi oldu. Renner hükümeti geçici bir anayasa, Habsburg yasaları ve genişletilmiş bir sosyal yasa aracılığıyla Birinci Avusturya Cumhuriyeti'nin anayasal temellerini attı. Renner 1920'den 1934'e kadar Avusturya parlamentosu Ulusal Konsey'in bir üyesi ve 1931-1933 yılları arasındaysa parlamentonun başkanıydı.

Başbakan Engelbert Dollfuß'un 1934 yılında parlamentoyu kapatmasından sonra Renner tutuklandı. 1938 yılında Avusturya'nın Nazi Almanyası tarafından ilhak edilmesini destekledi.

Avusturya'nın Nazizm'den kurtarılmasından sonra Nisan 1945'te Renner Avusturya Cumhuriyeti'ni yeniden kuracak olan bir geçiş hükümeti oluşturdu. Aynı yılın Aralık ayında da İkinci Cumhuriyet'in ilk devlet başkanı seçildi.

Renner 31 Aralık 1950'de Viyana'da öldü.