Deylem
Vikipedi, özgür ansiklopedi
İran tarihi |
Devletler
|
Deylem (Arapça: ديلام, Farsça: دیلمان), Hazar Denizi'nin batısındaki dağlık bölgenin tarihî adı. Doğusundaki Taberistan (bugünkü Mazenderan) batısındaki Gilan da geniş anlamla tarihî Deylem bölgesinin içine alınır.
Dağlık bölgesi olduğundan Arapların istilasından korunmuş ve geç İslamlaşmıştır. Kethüdalar tarafından yönetilen Deylemliler İranî dili konuşuyorlardı. 9. yüzyılında Zeyd mezhebin misyonerlik faaliyetinin sonucu Şiiliğini kabul etmişlerdir.
Deylemliler Sasaniler döneminden itibaren piyade olarak önemsenmiş ev Gazneliler ve Fatımiler gibi İslâm devletlerinde de paralı asker olarak kullanılmıştır. Nizamül Mülk te Siyasetname eserinde Türkler ile Deylemlilerin asker ocaklarında kullanılmalarını tavsiye etmiştir. Deylemliler Can Hanedanı ve Büveyhoğulları kurmuşlardır.
Deylem bölgesinin merkezlerinden Alamut kalesi İsmaililerin kolu olan Nizarilerin eline geçince onların fedai olarak ta kullanılmışlardır.