Gurlular

Vikipedi, özgür ansiklopedi

İran tarihi

Devletler

Gurlular (Kendileri arasındaki adları Şansabânî) Horasan'da, diğer birçok doğu İran Tacik'i gibi Sunnî Müslüman bir hanedandı. ^[1]^[2] Gurlular'ın kurduğu imparatorluğun merkezi bugün Afganistan sınırları içinde kalan Gur kenti olup toprakları günümüz İran, Afganistan, Pakistan topraklarını, Hindistan'ın kuzey bölgelerini, Türkistan'ın ve günümüz Arap ülkelerinin ise bazı bölümlerinden oluşuyordu.

1175 ve 1192 yılları arasında Gurlu Muhammed önderliğinde Uç, Multan, Peşavar, Lahor ve Delhi hibi merkezler işgâl edilerek ele geçirildi. 1206'da Gurlular'ın ordusunda yer alan Türk bir general olan, Delhi'yi fethetmiş Kutbettin Aybek bağımsızlığını ilân etti ve gelecekte Delhi Sultanlığı adı altında yaşayacak sultanlıklar dizisinin ilk halkasını kurdu. (1206-1526) ^[3]

Gurlular, yazılı kaynakların birçoğu günümüze dek ulaşamamış olsa da sanat ve edebiyatta oldukça ileri gitmişlerdir. Horasan'da gördükleri mimarî eserleri, minarelerin seçkin örnekleriyle anayurtlarına, Hindistan'a uyarlamışlardır.

[değiştir] Kaynaklar

^ Encyclopaedia Iranica, "Ghurids", C.E. Bosworth, (LINK): "... The Ghurids came from the Šansabānī family. The name of the eponym Šansabānasb probably derives from the Middle Persian name Wišnasp (Justi, Namenbuch, p. 282). [...] Nor do we know anything about the ethnic stock of the Ghori's in general and the Sansabanis in particular; We can only assume that they were eastern Iranian Tajiks ... The sultans were generous patrons of the Persian literary traditions of Khorasan, and latterly fulfilled a valuable role as transmitters of this heritage to the newly conquered lands of northern India, laying the foundations for the essentially Persian culture which was to prevail in Muslim India until the 19th century. ..."
^ Encyclopaedia of Islam, "Ghurids", C.E. Bosworth, Online Edition, 2006: "... The Shansabānīs were, like the rest of the Ghūrīs, of eastern Iranian Tājīk stock. ..."
^ Ira M. Lapidus, A History of Islamic Societies 2nd ed. Cambridge University Press 2002