Aleksandr Kerenski

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Aleksandr Fyodoroviç Kerenski (Rusça; Алекса́ндр Фёдорович Ке́ренский),(d. 2 Mayıs 1881, Simbirsk, Çarlık Rusyası - ö. 11 Haziran 1970, New York, ABD) Temmuz-Ekim 1917 döneminde Rusya'da geçici hükümetin başkanlığını yapan ılımlı sol görüşlü siyaset adamı.

Petersburg Üniversitesi'nde hukuk öğrenimi görürken Narodnik harekete ilgi duydu.Okulu bitirdikten sonra Sosyalist Devrimci Parti'ye girdi. Tanınmış bir avukat olarak siyasi suçlardan yargılanan pek çok devrimciyi savundu. 1912'de Volks'tan İşçi Grubu'nun (Trudovikler) adayı olarak Duma'ya seçildi. Ilımlı solun güzel konuşan, etkin bir politikacısı olarak ünlendi.

Kerenski daha radikal bazı sosyalistlerin tersine, Rusya'nın I. Dünya Savaşı'na girmesini destekledi. Ama Çarlık rejiminin savaşta izlediği tutuma gittikçe artan tepki gösterdi; Şubat Devrimi (1917) üzerine de monarşinin kaldırılmasını istedi. Petrograd İşçi ve Asker Sovyeti'nin başkan yardımcılığı göreviyle, Duma tarafından oluşturulan geçici hükümette adalet bakanlığı görevini büyük bir istekle kabul etti. Her iki iktidar organında da görev alan tek kişi olarak bu iki iktidar odağı arasında arabuluculuk işlevini üstlendi. Rusya'nın her yanında düşünce, basın, vicdan, toplantı ve gösteri, genel oy hakkı ve kadınlar için eşit haklar gibi temel hak ve özgürlükleri uygulamaya koydu. Devrimci önderlerin halk arasında en çok tanınan ve desteklenenlerinden oldu.

Mayıs 1917'de hükümetin açıkladığı - Kerenski'nin onayladığı - savaş hedeflerine halkın gösterdiği tepki karşısında çok sayıda bakan istifa etmek zorunda kaldı. Oluşturulan yeni hükümette savaş ve donanma bakanlıklarını üstlenen Kerenski en etkili üye durumuna geldi. Yeni bir saldırı planı hazırlayarak cepheyi dolaşmaya gitti. Moral bozukluğu içindeki birliklerde savaş gücünü ve devrimi savunma isteğini artırmaya yönelik çoşkulu konuşmalar yaptı. Ama konuşma yeteneği savaş yorgunluğunu ve askerler arasındaki disiplinsizliği ortadan kaldıramadı. Kerenski'nin Galiçya saldırısı ağır bir yenilgiyle sonuçlandı.

Temmuz'da geçici hükümetin yeniden düzenlenmesi zorunluluğu doğunca, katı siyasi inançları bulunmayan ve dramatik konuşma becerisiyle halkın geniş desteğini sağlayabilen Kerenski başbakan oldu. Bütün siyasi hizipleri birleştirme çabasına karşın, kısa süre sonra general Lavr G. Kornilov'u başkomutanlıktan uzaklaştırıp bu görevi de üstlenince (Eylül 1917) ılımlıları ve subayları karşısına aldı. Aynı zamanda köklü sosyal ve ekonomik dönüşümlerin gerçekleştirilmesini reddederek ve kişisel iktidarını kurmaya yönelerek sol kanadın da güvenini yitirdi.

Bolşeviklerin iktidarı ele geçirmeleri üzerine (Bolşevik Devrimi, 1917) cepheye kaçan Kerenski hükümetini savunacak düzeyde kuvvet toplamayı başaramadı. Mayıs 1918'e değin saklandıktan sonra Batı Avrupa'ya sığındı. 1940'ta ABD'ye göç etti. Üniversitelerde ders verdi ve devrimle ilgili deneyimleri üzerine kitaplar yazmayı sürdürdü.

Önce gelen: Georgi Lvov

Rus Geçici Hükümetinin Başkanı 21 Temmuz 1917 - 8 Kasım 1917

Sonra gelen: Vladimir İlyiç Lenin Halk Komiserleri Konsey Başkanı