ปราสาท, วัง หรือ คฤหาสน์

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี

การจะใช้คำว่า ปราสาท หรือ วัง หรือ คฤหาสน์ อาจจะพิจารณาเป็นแนวทางได้จากหลักเกณฑ์ที่นำมาจากคำอธิบายของบทความเกี่ยวกับ ปราสาท หรือ วังในภาษาอังกฤษข้างล่าง

เหตุผลต่างๆ เหล่านี้เป็นเพียงข้อแนะนำไม่ตายตัว เช่น วังเบล็นไฮม์ ในอังกฤษตามตัวอักษรแล้วควรจะเรียกว่า “คฤหาสน์” แต่ด้วยเจ้าของภาษาเรียกว่า “วัง” เพราะประวัติความเป็นมาของความทะเยอทะยานของผู้สร้างจึงได้รับสมญาว่า “วัง” หรือ พระราชวังแฮมพ์ตัน (Hampton court) เรียกว่าพระราชวังเหมาะกว่าที่จะเรียกว่า “คฤหาสน์” ตามตัวอักษรเพราะเคยเป็นที่ประทับของพระมหากษัตริย์ของอังกฤษหลายพระองค์มาก่อน หรือ ปราสาทโดรโก (Castle Drogo) ซึ่งไม่ใช่ปราสาทจริงแต่ผู้สร้างจงใจจะสร้างให้เหมือนปราสาทในยุคกลางถ้าแปลว่า “คฤหาสน์โดรโก” ก็ถูกต้องตามคำจำกัดความทางภาษาแต่ไม่ได้ความหมายทางภาพพจน์และความตั้งใจของผู้สร้าง

ฉะนั้นการจะเรียกว่า “ปราสาท” หรือ “วัง” หรือ “คฤหาสน์” ก็ควรจะศึกษาจากการคำที่เจ้าของภาษาใช้, ลักษณะหรือที่ตั้ง และประวัติความเป็นมาของสิ่งก่อสร้าง แต่การจะใช้คำใดก็ตามแม้แต่เจ้าของภาษาเองก็มักจะใช้ลักษณะรูปทรงทางสถาปัตยกรรมหรือที่ตั้งของสิ่งก่อสร้างเป็นเครื่องวัด

• ป้อมปราการ (ภาษาอังกฤษ: fort หรือ fortress; ภาษาฝรั่งเศส: Château-fort หรือ Château) หมายถึงสิ่งก่อสร้างทางการทหารที่สร้างขึ้นเพื่อป้องกันข้าศึก โดยทั่วไปมิใด้สร้างสำหรับเป็นที่อยู่อาศัย มักจะสร้างกันในยุคกลาง

• ปราสาท (ภาษาอังกฤษ: Castle; ภาษาฝรั่งเศส: Château-fort หรือ Château; ภาษาเยอรมัน: Burg หรือ Schloss; ภาษาสเปน: Slcázar; ภาษาเช็ก: Hrad; ภาษารัสเซีย: Kremlin; ภาษาญึ่ปุ่น: Shiro) หมายถึงสิ่งก่อสร้างที่สร้างขึ้นสำหรับการป้องกันข้าศึกซึ่งมักจะเกิดในยุคกลาง และใช้เป็นที่อยู่อาศัยของขุนนางหรือเจ้าผู้ครองนครซึ่งแตกต่างจาก ป้อมปราการ ในปัจจุบันบางครั้งจะรวมเรียกสิ่งก่อสร้างที่สร้างในยามสงบบางแห่งที่มีลักษณะคล้ายสิ่งก่อสร้างที่สร้างเพื่อป้องกันข้าศึกในยุคกลางเช่นมีหอคอยหรือสร้างบนภูเขาเช่นปราสาทนอยชวานชไตน์ หรือ ปราสาทโฮเฮ็นชวานเกา แต่บางปราสาทก็วิวัฒนาการมาเป็นที่อยู่อาศัย เช่น พระราชวังวินด์เซอร์ ซึ่งภาษาอังกฤษยังใช้คำว่า “Castle” เรียก

สำหรับภาษาเยอรมันโดยทั่วไป Burg เป็นปราสาทที่มีความสำคัญทางยุทธศาสตร์ที่สร้างก่อนสิ้นสุดยุคกลาง Schloss สร้างหลังยุคกลางแต่มิได้ใช้ในทางยุทธศาสตร์ แต่มักจะตั้งอยู่บนที่สูงเช่น ปราสาทโฮเฮ็นชวานเกา จึงนิยมเรียกกันว่า “ปราสาท” แทนที่จะเรียกว่า “วัง” ตามที่ควรเรียก นอกจากนั้นคำว่า “ปราสาท” โดยทั่วไปยังใช้เรียกซากปราสาทด้วย

• พระราชวัง (ภาษาอังกฤษ: Palace; ภาษาฝรั่งเศส: Château; ภาษาเยอรมัน: Schloss) หมายถึงสิ่งก่อสร้างที่สร้างที่ใช้เป็นที่ประทับของพระมหากษัตริย์ เช่น พระราชวังแวร์ซายส์

• วัง (ภาษาอังกฤษ: Palace; ภาษาฝรั่งเศส: Château; ภาษาเยอรมัน: Schloss; ภาษาเช็ก: Zámek) หมายถึงสิ่งก่อสร้างที่สร้างขึ้นสำหรับเป็นที่อยู่อาศัยในยามสงบของเจ้านายหรือขุนนางสืบตระกูล และมักจะหมายถึงสิ่งก่อสร้างที่สร้างหลังยุคกลาง หรือสิ่งก่อสร้างขนาดใหญ่ที่ตั้งบนที่ราบ เช่น วังเชอนงโซ และวังอื่นๆ ในบริเวณลุ่มแม่น้ำลัวร์

• คฤหาสน์ หมายถึงสิ่งก่อสร้างที่สร้างที่ใช้เป็นที่อยู่อาศัยของขุนนางหรือผู้มีอันจะกิน คำว่า “คฤหาสน์” อาจจะใช้กับสิ่งก่อสร้างที่เรียกกันในภาษาต่างประเทศว่า

• ภาษาอังกฤษ: ภาษาอังกฤษใช้คำหลายคำในการเรียกสิ่งก่อสร้างใหญ่สำหรับใช้เป็นที่อยู่อาศัยดังนี้

• Stately home
• House - เช่น Foxhill House หรือ Chatsworth House
• Country house
• Court - เช่น Taplow Court
• Castle - ที่ใช้เป็นที่อยู่ของขุนนางเช่น Compton Castle
• Abbey - แอบบีที่เปลี่ยนมือไปเป็นของคฤหัสน์ เช่น Woburn Abbey
• Priory - ไพรออรี (วัด) ที่เปลี่ยนมือไปเป็นของคฤหัสน์ เช่น Breadsall Priory
• Hall - เช่น Holkham Hall หรือ Eaton Hall
• Park - เช่น Caversham Park หรือ Lyme Park
• Mansion - เช่น Oldway Mansion
• Manor house - เช่น Princes Risborough Manor House
• Place - เช่น Firle Place
• Tower - เช่น Buckden Towers

• ภาษาฝรั่งเศส: Château แต่ถ้าเป็นขนาดใหญ่ก็นิยมเรียกว่า “วัง”

[แก้] ดูเพิ่ม

• สิ่งก่อสร้าง
• วัง
• พระราชวัง