Fimminismu

Di Wikipedia, la nciclupidìa lìbbira.

Lu fimminismu fu un muvimentu sortu nta l' anni '60, cu lu ntentu di mudificari radicarmenti la divisioni sissuali di li roli maschili e fimminili e quinni di rimèttiri 'n discussioni, 'n tutti l'aspetti dû campari assuciatu, na girarchizzazzioni umana c'assigna un menu o un cchiù a li diversi ndividui 'n basi a meri rapporti di putiri c'attròvanu funnamentu propiu ntâ sissualitati maschili e ntê sò prujizzioni suciali e pulìtichi. Lu fimminismu pirtantu rimittìu 'n discussioni, a partiri di l'anàlisi dâ propia sissualitati (autucuscenza), tutti li sittura dâ sucitati, dâ quali cuntistava l'aspettu e lu caràttiri furtimenti maschilista, e lu fattu d'èssiri ritta supra discriminazzioni di sessu ndividuannu li nessi esistenti tutt'òi tra la sissualitati e li putiri.

N'antisignana di lu muvimentu, cchiù emancipazziunista ca fimminista datu macari lu piriodu stòricu, fu Olympia de Gouges ca cu la Dichiarazzioni dî dritti dâ fimmina e dâ cittadina dû 1792 ponìu li sò cuntimpuranei di frunti ô rolu nigatu ntô spazziu pùbblicu dî fìmmini.

Nta l'anni anni Sittanta lu muvimentu, armenu ntâ sò parti majuritaria, cintrau li sò pràtichi pulìtichi di l'anàlisi dâ suggittivitati, ca puru pirmani ancora òi 'n arcuni gruppi, a un àmmitu suciali luttannnu pâ cunquista di cchiù granni dritti civili ca purtaru in Italia â ntruduzzioni dû divorziu, â mudifica dû drittu di famigghia ntô 1975, a l'istituzzioni dî cunsultorî familiari, â liggi supra li pari uppurtunitati, â libbiralizzazzioni di li cuntraccittivi e a l'appruvazzioni dî liggi ca rigulanu l'abbortu.

Enormi la pruduzzioni littiraria, filusòfica, pulìtica pruduciuta dî fìmmini di l' anni '70 a òi. Prima di tannu, tanti sunnu li testi ca jìssiru liggiuti e studiati: tra chisti rimani a tutt'òi funnamintali l'òpira di Simone de Beauvoir, ca didicau â storia dî fìmmini e a li stiriutipi maschili un vuluminusu saggiu (Il secondo sesso, 1949).

Lu fimminismu doppu l'anni '70 'n Francia e 'n Italia acquista la cunnutazzioni tiòricu-pulìtica di pinzeru dâ diffirenza sissuali. Criannu locura/lochira di discussioni e di mpegnu, comu sunnu li libbrarìi dî fìmmini, li centri di ducumintazzioni, l'assuciazzioni culligati â ricerca di lu pinzeru e dâ storia fimminili, lu pinzeru dâ diffirenza fimminili appi modu di sprimìrisi e addivintari canusciutu, videmma nta l'Universitati.

Li scritti dâ filòsufa francisa Luce Irigaray inauguraru sta scola di fimminismu. L'Ètica dâ diffirenza sissuali è lu sò scrittu pubblicatu nta l'anni '80. Luce Irigaray, già a l'èbbica di Speculum lu sò testu dû 1975, avìa stata traduciuta 'n talianu di Luisa Muraru. E' st'autrici funnatrici dâ Libbrarìa dî Fìmmini di Milanu, cu àutri fìmmini, comu Lia Cigarini, ispiratrici d'unu di li primi gruppi siparatisti di fìmmini, lu Demau ntô 1966.

Sti fìmmini e àutri, comu nta l'anni succissivi li filòsufi dâ Cumunitati Diòtima di Virona, custrueru e svilupparu lu pinzeru dâ diffirenza sissuali 'n Italia e la ricerca ca lu sustinni. Macari nni àutri paisi comu la Girmania e la Spagna, câ Cumunitati Duhoda di Barcillona, ci sunnu gruppi ca fannu rifirimentu a lu pinzeru dâ diffirenza sissuali.

Li fìmmini, òi, ricanùscinu lu valuri dâ prisenza fimminili ntâ storia nun cchiù rivinnicannu 'n prima istanza li disaggi ca campau cû patriarcatu ma analizzannu e ricanuscennu l'òpira di civilizzazzioni ca li fìmmini svulceru ntê sèculi e la divirsitati dû pinzeru fimminili ntê sò tanti sprissioni.

Lu pinzeru dâ diffirenza sissuali è na mpustazzioni ca teni cuntu anzituttu dî pràtichi fimminili supra lu travagghiu, di l'attravirsamentu dî rilazzioni matri-figghia e òi videmma di nu sguardu rivoltu ô sessu maschili quannu voli ntirrugàrisi supra li diffirenzi tra li sessi.

Li fìmmini ca fannu rifirimentu ô pinzeru dâ fimminilitati comu diffirenza custrueru un pircursu ca grapi novi strati di canuscenza. Attraversu la rivuluzzioni fimminista, câ sò taciuta e estisa ntisa, siddu filusufìa, storia, cìnima, arti, drittu, psicoluggìa, pedaguggìa e storia dâ scienza pussièdinu novi punti di vista, sti canuscenzi traseru macari ntâ vita cutidiana canciannu tanti mudalitati di trasmissioni dî canuscenzi e di ntirazzioni suciali, dî quali nun sempri la sucitati è cuscenti. É quinni na ricustruzzioni dû sapiri umanu ca nun si scorda d'aviri n'urìggini ntâ pulìtica, ntâ vita cutidiana e ntô sò cuncretu mpiegu ntô tempu.