Ël còl e l'ospissi dël Grand San Bernard
Ël còl dël Grand San Bernard a forma un passage a travers dj'Alp a n'autëssa 'd 2467 méter.
[modìfica] La stòria dl'ospissi
Ij Salassin a l'avìo fabricà ambelessì dle caban-e e da banda a l'avìo butaje la statua ëd sò dé, ciamà ambelessì Penn, dont ël nòm dj'Alp Penine.
Ij Roman, na vira ch'a l'han batù ij Salassin, al pòst ëd Penn a l'han butà soa divinità Giòve, che ambelessì a l'é stàit ciamà Giòve Penin; parèj, ël pòst a l'han dilo Mont-Joux. A l'han peuj tirà su d'arfuge pì grand e goregn, 'me arpar për soe varnison e për coj ch'a passavo.
Apress Costantin, a son dij cristian ch'as anstalo an sël còl për giuté ij viagiator. Dal 700 al 943 anviron, a-i rivo ij Beneditin a cudì ël leu.
Dal 943 al 990 anviron, ij Sarasin a òcupo ël còl. Apress, ël passage a l'é sota 'l contròl dij brigant, fin-a ch'a-i riva Bernard ëd Menton ch'a costruiss sò ospissi, livrà dël 1049. An soa bola dij 28 ëd giugn dël 1177, ël vësco ëd Roma Lissànder III a arconòss al Grand San Bernard 78 benefissi, grand e cit, spatarà an Euròpa.
Ël prevòst dël Grand San Bernard a l'é restà a Osta fin-a al 1752 (dal 1270 a l'era ëdcò canònich dla catedral, anté che ij prevòst a l'ero sotrà).
Dël 1475, ël Valèis, anté ch'as trovava ël Grand San Bernard, a l'ha proclamà soa indipendensa e a l'é dëstacasse da ca Savòja. Ij Savòja, tutun, a l'ha seghità a nominé ël prevòst dël Grand San Bernard fin-a a la bola In supereminenti dij 19 d'ost 1752, ëd Benedet XIV, ch'a l'ha decidù ch'a fusso ij canònich dël Grand San Bernard a nominé sò prevòst, antant ch'ij ben dël Grand San Bernard ch'as trovavo ant ij teritòri dij Savòja a l'ero assignà a l'Órdin maurissian. La sede dij prevòst a l'ha tramudà a Martigny.
Dël maj 1800, Napoleon a passa ël San Bernard con soa armada e a fa fabriché ambelelì un monument a Desaix.
Dël 1905, al pian ëd Giòve, anté che na vira a-i era la statua ëd Giòve, a l'han inaugurà na statua a Bernard ëd Menton.
Ancheuj ël prevòst dël Grand San Bernard a l'é Benoît Vouilloz.
|
OMMI! Ma io non SO LEGGERE!!
E be'? :) È facile leggere una lingua che si parla già. Consulti questa pagina e vedrà, in un attimo anche Lei avrà il suo badge da bogianen :)
|
St'utent-sì a l'é un bogianen
|
OMMI! pero si YO no
SE LEER!
¿Y que? :) Es fácil aprender a leer un idioma que ya se habla. Consulte usted esta pagina y verá, en un momento tendrá usted su Badge de Bogianen :)
15.649 artìcoj scrivù e na media ëd pàgine lesùe davzin a 1.750.000 pàgine l'ann!
'cò ti it peule travajé a fé pì granda e bela la wikipedia piemontèisa. Tùit a peulo gionté dj'anformassion, deurbe dij neuv argoment, deje na man aj volontari ch'a travajo ambelessì 'ndrinta. Rintra ant la Piòla e les coma avnì a fé toa part. I soma na gran famija e i l'oma da manca dël travaj ëd tuti. Se it la sente nen dë scrive n'artìcol, a-i son vàire travajòt da fé andova a fa pa da manca d'esse na cima a scrive për podej giuté. Mersì.
|
|