Wyraz
Z Wikipedii
Wyraz - pewna wyróżniona fonetycznie, czy też graficznie, część wypowiedzi składająca się z jednego lub więcej morfemów.
"Wyraz" nie jest tworem w pełni obiektywnym i co jest wyrazem, a co nim nie jest, zależy w sporym stopniu od tradycji językoznawczej danego języka. W językach fleksyjnych pojęcie wyrazu jest dość jasne - wyrazem jest morfem bazowy z dołączonymi do niego wszystkimi morfemami odmiany, w przypadku języka polskiego dodatkowo granicę wyrazu wyznacza stały akcent na drugą sylabę od końca.
Jednak nawet tutaj jest wiele niejasności, na przykład:
- "w" i "z" są tradycyjnie uważane za wyrazy choć nie są fonetycznie oddzielone od następującego po nich morfemu - należą do tej samej sylaby.
- "nie-" może być uważane zarówno za przedrostek jak i za osobny wyraz
- formy trybu warunkowego, np. "zrobilibyście" fonetycznie rozkłada się na "zrobili" i "byście", graficznie jest jednak zapisywane łącznie
- ruchoma końcówka czasownika ("gdzie+że+ście byli ?") może być traktowana jako osobny wyraz lub włączana do poprzedniego wyrazu. To drugie rozwiązanie stanowi jednak problem z punktu widzenia klasyfikacji takiego wyrazu.
- duże liczby (np. "dwa tysiące trzysta czterdzieści pięć") można traktować jako pojedyncze wyrazy, lub też jako kilka kolejnych wyrazów.
Wyraz w odniesieniu do tekstu pisanego traktuje się jako ciąg liter pomiędzy dwiema spacjami.
Spis treści |
[edytuj] Wyraz a słowo
Niektórzy strukturaliści proponują następujące rozróżnienie pomiędzy wyrazem a słowem:
- Słowo jest to zbiór głosek, który w zapisie graficznym oddzielony jest od innych zbiorów spacjami bądź znakami interpunkcyjnymi.
- Wyraz to słowo lub minimalny zestaw słów (w języku polskim maksymalnie dwóch) posiadających własne i pełne znaczenie, niedający się podzielić na mniejsze wyrazy. W szczególności w, na, pociągu nie są wyrazami, są nimi natomiast za-lasem, zza-płota czy w-domu.
[edytuj] Wyrazy samodzielne i niesamodzielne
Wyrazy samodzielne - wyrazy, które mogą same pełnić funkcję części wypowiedzenia. Są to: czasowniki, rzeczowniki, przymiotniki, liczebniki, przysłówki i zaimki.
Wyrazy niesamodzielne - wyrazy, które nie mogą same pełnić funkcji wypowiedzenia: partykuły, spójniki, przyimki.
[edytuj] Wyrazy odmienne i nieodmienne
Wyrazy odmienne, występujące w wypowiedzeniach w różnych formach, to: czasowniki, rzeczowniki, przymiotniki oraz większość zaimków.
Wyrazy nieodmienne - wyrazy, które nie zmieniają swoich form; należą tu: przysłówki, liczebniki ułamkowe, zaimki przysłowne, przyimki, spójniki, wykrzykniki, partykuły.
