Wiedza

Z Wikipedii

Wiedza - termin używany powszechnie, dotychczas nie posiada jeszcze ogólnie uznanej definicji. Za klasyczną uznaje się definicję Platona z dialogu Teajtet, gdzie Sokrates w rozmowie z Teajtetem dochodzi do sformułowania definicji, że wiedza to prawdziwe, uzasadnione przekonanie. Nowa Encyklopedia Powszechna definiuje wiedzę jako „ogół wiarygodnych informacji o rzeczywistości wraz z umiejętnością ich wykorzystywania”.

Można powiedzieć, że

• dzięki wiedzy jesteśmy skuteczni w działaniu,
• wiedza jest przeciwieństwem wiary,
• wiedzą jest to, co wytwarza nauka
• wiedza usprawnia nasze myślenie,

ale w różnych zastosowaniach termin ten odwołuje się do różnych kontekstów.

Mówi się o wiedzy praktycznej i teoretycznej (to rozróżnienie ma swoje źródło u Arystotelesa). Jeśli przeczytaliśmy w książce, że najszybszym stylem pływackim jest kraul i zgadzamy się z przytoczoną argumentacją, to jest to przykład potocznie rozumianej nabytej wiedzy teoretycznej (lub zaakceptowanej informacji). Z posiadania tej wiedzy/informacji nie wynika jednak, że potrafimy sami pływać tym stylem. Aby się tego nauczyć, czyli posiąść praktyczną wiedzę polegającą na umiejętności pływania kraulem musimy się najpierw dowiedzieć, jakie należy wykonywać ruchy w trakcie pływania, a następnie przejść dość żmudną, praktyczną lekcję wykonywania tych ruchów w wodzie własnymi kończynami.

Spis treści 1 Ogólne pojęcie wiedzy 2 Pojęcie wiedzy w filozofii 3 Pojęcie wiedzy w psychologii kognitywnej 4 Pojęcie wiedzy w ekonomii 5 Pojęcie wiedzy w badaniach nad sztuczną inteligencją 6 Infologia 7 Meta-wiedza 8 Zarządzanie wiedzą 9 Przypisy

[edytuj] Ogólne pojęcie wiedzy

Wiedza to ogół wiarygodnych informacji o rzeczywistości wraz z umiejętnościami ich wykorzystywania.
Możemy ją jeszcze dodatkowo podzielić:
Wiedza (a priori) jest niezależna od zmysłów i dotyczy prawd "absolutnych" lub uniwersalnych jakimi są prawa logiki, prawa matematyki.
Wiedza (a posteriori)jest wiedzą nabytą poprzez zmysły i jej prawdziwość może być obalona poprzez następne obserwacje.

[edytuj] Pojęcie wiedzy w filozofii

W filozofii zagadnienie wiedzy rozważa epistemologia. Dwa główne problemy filozoficznej teorii wiedzy to sformułowanie definicji i kryterium wiedzy. Podstawową intuicją dotyczącą pojęcia wiedzy jest, że wiedza powinna być weryfikowalna (szuka się więc kryterium weryfikacji przekonań) i komunikowalna (dowodzi się więc możliwości komunikacji między osobami i szuka się kryteriów komunikowalności). Filozofowie nie są jednak jednomyślni co do tego, jak poprawnie weryfikować zgodność zawartości umysłu (spostrzeżenia, teorie, przekonania, sądy) z zewnętrzną rzeczywistością. Niektórzy podważają nawet taką możliwość. Za wzór wiedzy wielu filozofów uznaje dedukcję i aksjomatyczne systemy matematyki. indukcja, podstawa rozumowania nauk przyrodniczych, jest już trochę bardziej podejrzana (por. krytyka Hume'a, Popper). Tzw. tradycyjną definicję wiedzy (której sformułowanie przypisuje się Platonowi), zgodnie z którą jest ona prawdziwym i uzasadnionym mniemaniem, podważył E. Gettier. Przykłady podważające adekwatność definicji określane są mianem paradoksu Gettiera.

[edytuj] Pojęcie wiedzy w psychologii kognitywnej

W psychologii, szczególnie kognitywnej w szerokim rozumieniu wiedza to np.

ogół treści utrwalonych w umyśle ludzkim w wyniku kumulowania doświadczenia oraz uczenia się. (...) W węższym znaczeniu wiedza stanowi osobisty stan poznania człowieka w wyniku oddziaływania na niego obiektywnej rzeczywistości ^[1].

Często zamiast pojęcia „wiedza” używa się terminu "pamięć".

[edytuj] Pojęcie wiedzy w ekonomii

Ta sekcja jest zalążkiem. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

W ujęciu ekonomicznym traktowana jest dwojako: jako informacja oraz jako aktywa (assets). W pierwszym ujęciu wiedza jest traktowana jako informacje, które mogą być przetwarzane i wykorzystywane do podejmowania racjonalnych decyzji ekonomicznych. W drugim ujęciu stanowi ona dobro ekonomiczne, które może być prywatną własnością i jako towar może być przedmiotem obrotu rynkowego.^[2].

W ekonomii przedstawia się stwierdzenie, że dotychczas ekonomiści traktowali wiedzę jako zasób firm potrzebny do wytwarzania zysku. Według tego poglądu każda firma działa na podstawie posiadanej wiedzy – "firma jako przechowalnia wiedzy"^[3].

[edytuj] Pojęcie wiedzy w badaniach nad sztuczną inteligencją

Ta sekcja jest zalążkiem. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

W badaniach nad sztuczną inteligencją wiedzę traktuje się jako materiał wejściowy albo efekt działania algorytmów sztucznej inteligencji. Inaczej rzecz ujmując, część metod sztucznej inteligencji zajmuje się próbami formalizacji ludzkiej wiedzy celem automatycznego wnioskowania (np. systemy ekspertowe). Znane jest też odwrotne podejście. Dzięki zastosowaniu tych metod w dużych zbiorach danych można odnaleźć wiedzę o ich naturze (np. sieci neuronowe, algorytmy genetyczne, ekstrakcja wiedzy z danych).

[edytuj] Infologia

W infologii wiedza to układ opisany wyrażeniem w := < I, C, D >, gdzie w oznacza wiedzę, I – informacja, C – kontekst, D – doświadczenie ^[4]. Zatem źródłem wiedzy odbiorcy jest tu informacja, na której odbiór ma wpływ kontekst sytuacyjny oraz posiadane przez odbiorcę doświadczenie. Na gruncie infologii wiedza może być również wyrażona jako zbiór zdań, które z informacji I pozwalają wyciągać wnioski V. Można zatem zapisać, że „w := { „jeżeli I (K, U, Q), to V”}, gdzie V oznacza wniosek, jaki doświadczony człowiek U jest gotów sformułować na podstawie informacji I (K) rozpatrywanej w kontekście problemu Q” ^[5].

[edytuj] Meta-wiedza

W podejsciu systemowym, systemów socio-kognitywnych, definicja wiedzy została uściślona, odseparowana od pojęcia informacji i preferencji, i sformułowana na gruncie kognitywistyki oraz podejścia systemowego w meta-teorii TOGA,^[6]. Taka perspektywa daje potencjalnie szerokie możliwości operacji na wiedzy i umożliwia budowę nowych naukowych podstaw meta-wiedzy i inżynierii wiedzy. Tu, każda wiedza odnosi się zawsze i wyłącznie do określonego źródła informacji, np. do Układu Słonecznego, lub jakiejś dziedziny ludzkiego działania. Na przykład:

x=yz nie jest wiedzą, ale jeśli dostaniemy informację że: x to F (siła), y to m (masa) i z to a (przyspieszenie), to wyrażenie to staje się wiedzą bo w ten sposób rozpoznaliśmy fizykę jako dziedzinę jego zastosowania.

Syntetycznie mówiąc,

wiedza jest tym co przekształca informację w nowa informację lub w nową wiedzę, czy nowe preferencje, a preferencje są tym co wskazuje jaką wiedzę użyć^[7].

Relatywizm tak zdefiniowanej wiedzy polega na tym, że to co jest wiedzą w dziedzinie D1 może nie być wiedzą w dziedzinie D2, i co za tym idzie, to co jest wiedzą dla pewnej osoby (lub grupy ludzi lub robota) nie jest wiedzą dla innej. Wymagane warunki na wiedzę spełniają np. prawdziwe w określonej dziedzinie: reguły, procedury, instrukcje, modele i teorie. W ten sposób informacje (z dziedziny D) sa danymi dla wiedzy (określonej na dziedzinie D). Wg. Gadomskiego, ten rzeczywisty wzajemny relatywizm informacji i wiedzy powoduje systematyczne mylenie tych abstrakcyjnych pojęć.

• Formy wiedzy

Proceduralna lub operacyjna - Wskazuje jak osiągnąć zamierzone cele, czyli stanowi zastaw procedur, funkcji lub czynności, pozwalających osiągnąć zamierzone rezultaty.

Deklaratywnalub opisowa - Może być formalna i nieformalna. Dotyczy opisu stanu/sytuacji obiektów/dzialań oraz pojęć i związków między nimi, i wskazuje czego dotyczy dany problem, i co ma być celem rozwiązania, a nie jakie kroki przedsięwziąć aby uzyskać to rozwiązanie. przykladem takiej wiedzy sa modele i teorie.

[edytuj] Zarządzanie wiedzą

W latach osiemdziesiąt zaczęła się rozpowszechniać koncepcja zarządcza traktująca wiedzę jako punkt wyjścia przy analizie funkcjonowania organizacji (zarządzanie wiedzą). Pojawiły się nawet koncepcje firmy jako przechowalni wiedzy, czy firmy jako zbioru procesów transferu wiedzy.

[edytuj] Przypisy

1. ↑ [Pondel M.: Wybrane narzędzia informatyczne pozyskiwania wiedzy i zarządzania i wiedzą, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu nr 975, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, Wrocław 2003, s. 372]
2. ↑ [S. Łobesko: Systemy Informacyjne w Zarządzaniu Wiedzą i Innowacją w Przedsiębiorstwie. Szkoła Główna Handlowa. Warszawa 2004, s. 33]
3. ↑ [Nonaka I., Takeuchi H.: Kreowanie wiedzy w organizacji. Jak spółki japońskie dynamizują procesy innowacyjne, Polska Fundacja Promocji Kadr, Warszawa 2000, s. 55]
4. ↑ [Stefanowicz B.: Informacja, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Warszawa 2004]
5. ↑ [Stefanowicz B.: Informacja, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Warszawa 2004, s. 123]
6. ↑ [Gadomski A. M.: Włoska Krajowa Agencja Naukowo-Badawcza ENEA, 1993 ]
7. ↑ Adam Maria Gadomski, , ENEA's e-paper, page since 1999, last updating 15 Dec. 2005 on the MKEM Server