Władimir Propp

Z Wikipedii

Władimir Jakowlewicz Propp (ur. 29 kwietnia 1895 w Sankt Petersburgu - zm. 22 sierpnia 1970), rosyjski literaturoznawca.

Spis treści 1 Wiadomości ogólne 2 Analiza bajki Proppa 2.1 Postaci 2.2 Funkcje 3 Znaczenie odkryć Proppa 4 Bibliografia 4.1 Prace Proppa 4.2 Prace innych autorów związane z koncepcjami Proppa

[edytuj] Wiadomości ogólne

Reprezentant szkoły rosyjskich formalistów, bardzo rozszerzył ich metodę. Zajmował się strukturami narracyjnymi. Sławę przyniosła mu analiza struktury bajek ludowych (tzw. bajki magicznej) - początkowo jednak nie wykraczała ona poza Rosję. Dopiero odkrycie jego epokowej pracy przez francuskich strukturtalistów na czele z Lévi-Straussem, który zachwycił się jego analizą, rozpoczęło światową karierę jego książki.

[edytuj] Analiza bajki Proppa

Propp tak opisał strukturę bajki ludowej (magicznej):

[edytuj] Postaci

Działa w niej kilka typów postaci:

• bohater
• przeciwnik
• donator (osoba poddająca bohatera próbie)
• pomocnik
• królewna lub jej ojciec
• osoba wysyłająca
• fałszywy bohater

Są to określenia umowne, na podstawie najczęściej występujących przypadków. W jakiejś konkretnej bajce może to być np. ktoś inny niż królewna czy jej ojciec, ale pełni tę samą funkcję.

[edytuj] Funkcje

Postaci te dokonują w narracji pewnych konkretnych posunięć decydujących o tym, że są właśnie postacią danego rodzaju. Te działania, formy aktywności, to funkcje:

• odejście
• zakaz
• naruszenie zakazu
• wywiadywanie się przeciwnika
• udzielenie mu informacji o bohaterze
• podstęp
• wspomaganie
• szkodzenie (lub brak kogoś albo czegoś)
• pośredniczenie
• rozpoczynające się przeciwdziałanie
• wyprawa
• pierwsza funkcja donatora i reakcja bohatera
• przekazywanie środka magicznego
• przemieszczenie przestrzenne
• walka
• naznaczenie bohatera znamieniem
• zwycięstwo
• likwidacja wcześniej zaistniałego braku czegoś
• powrót bohatera
• pościg
• ocalenie
• nie rozpoznane przybycie
• roszczenia fałszywego bohatera
• trudne zadanie i wykonanie go
• rozpoznanie i zdemaskowanie
• transfiguracja
• ukaranie
• wesele

Nie wszystkie są równie niezbędne, zdarzają się bajki bez niektórych, zdarzają się pewne różnice w kolejności funkcji, ale niektóre, najważniejsze funkcje, występują zawsze.

[edytuj] Znaczenie odkryć Proppa

Obecnie analiza Proppa jest wykorzystywana do różnorodnych badań nad różnymi systemami kultury, zwłaszcza nad kulturą masową. Stanowi podstawę wielu analiz narracji filmowych i telewizyjnych, np. seriali kryminalnych a także podstawę lub punkt wyjścia innych teorii narratologicznych.

[edytuj] Bibliografia

[edytuj] Prace Proppa

• Morfologia bajki, przeł. Wiesława Wojtyga-Zagórska, Warszawa 1976.
• Nie tylko bajka, przeł. Danuta Ulicka, Warszawa 2000.
• Historyczne korzenie bajki magicznej, przeł. Jacek Chmielewski, Warszawa 2003.
• Russkij georiceskij epos, Leningrad 1955.

[edytuj] Prace innych autorów związane z koncepcjami Proppa

• Claude Lévi-Strauss, Analiza morfologiczna bajki rosyjskiej, „Pamiętnik Literacki” 1968 (rocznik LIX) nr 4, s. 267-284.
• R. Silverstone, The Message of Television: Myth and Narrative in Contemporary Culture, London 1981.
• D. Giles, A Structural Analysis of the Police Story, [w:] American Television Genres, red. S. Kaminsky, J.H. Mahn, Chicago, 1986, s. 67-84.
• A.A. Berger, Semiotics and TV, [w:] Understanding Television. Essays on Television as a Social and Cultural Force, red. R.P. Adler, New York 1981, s. 91-114.
• S. Kozloff, Teoria narracji a telewizja, [w:] Teledyskursy. Telewizja w badaniach współczesnych, red. R.C. Allen, red. wyd. pol. A. Gwóźdź, Kielce 1998.
• B. Świętochowska, Titanic Jamesa Camerona jako bajka magiczna, „Kwartalnik Filmowy” 2001 nr 34 (94), s. 63-76.