Utrakwiści
Z Wikipedii
| Utrakwiści | |
| Główna religia | Chrześcijaństwo |
| Czas założenia | XV w. |
| Wyznanie macierzyste | Husyci |
| Klasyfikacja religii | |
Utrakwiści - pierwotnie określenie wszystkich husytów, później umiarkowany ich odłam z głównym ośrodkiem życia religijnego w Pradze.
Utrakwiści rekrutowali się z mieszczaństwa i rycerstwa. W odróżnieniu od radykalnych ruchów husyckich stawiali na umiarkowaną społecznie i politycznie reformę kościelną. Ich program zakładał prawo:
- udzielania komunii wiernym pod dwiema postaciami (łac.sub utraque specie)
- wolność wygłaszania kazań i sprawowania liturgii w językach narodowych
Postulowali również o zniesienie świeckiej władzy duchowieństwa i likwidację majątków kościelnych.
Od początku starali się podjąć mediację z kościołem katolickim w sprawie uznania ich żądań. Z uwagi na różnice programowe byli w ciągłym konflikcie z obozem taborytów. W 1434 zawarli porozumienie z cesarzem Zygmuntem Luksemburskim i wysłannikami papieża. Kompakty praskie zagwarantowały im prawo do:
- nieskrępowanego odprawiania liturgii w języku czeskim
- udzielania wiernym komunii pod dwiema postaciami
- wyboru arcybiskupa praskiego przez czeski sejm
Ugoda z obozem katolickim pozwoliła im pokonać w bitwie pod Lipanami 30 maja 1434 roku taborytów i usunąć ich z wpływu na dalszą politykę religijną w Czechach. W 1435 utrakwiści wybrali własnego arcybiskupa. Został nim Jan z Rokycan, który należał do głównych teologów husyckich i jednocześnie był przywódcą religijnym utrakwistów.
W 1462 roku papież Pius II unieważnił kompaktaty praskie. Utrakwiści wzniecili powstanie, które zakończyło się w 1485 ugodą kutnohorską. Akt ten przywrócił obowiązywanie tolerancji religijnej w Czechach i pozwolił przetrwać kościołowi utrakwistycznemu do XVII wieku. Kościół utrakwistyczny przestał istnieć wraz z zakończeniem działań wojennych na terenie Czech w czasie wojny trzydziestoletniej. W latach 1624-1627 ruch husycki został całkowicie zdelegalizowany.
[edytuj] Administratorzy kościoła utrakwistycznego
- 1431-1471 Jan Rokycana (Jan z Rokycan) (arcybiskup praski 1435-1471)
- 1471-1497 Wacław Koranda Młodszy (Václav Koranda Mladší)
- 1497-1499 Jakub ze Stříbra
- 1500-1517 Paweł z Žatca (Pavel ze Žatce)
- 1517-1520 Maciej Korambus (Matěj Korambus)
- 1520-1523 Wacław z Litomyšla (Václav z Litomyšle)
- 1523-1529 Gallus Cahera (Havel Cahera ze Žatce)
- 1542-1555 Jan Mystopol
- 1562-1568 Jan Mystopol
- 1581-1590 Wacław Benešovský (Václav Benešovský)
- 1590-1593 Fabian Rezek Strakonický
- 1594-1604 Wacław Dačický (Václav Dačický z Brozan)
Ta sekcja jest zalążkiem. Jeśli możesz, rozbuduj ją.
[edytuj] Ciekawostki
- Określenie utrakwiści pochodzi z łacińskiego sub utraque specie (pod obydwiema postaciami, po czesku pod obojí způsobou); chodzi o komunię świętą przyjmowaną pod postacią chleba i wina. Również z tego powodu zwani byli kalikstynami od łacińskiego calix (kielich)
- Wspólnym symbolem wszystkich husyckich nurtów był kielich (po czesku kalich), stąd też można spotkać zamiast słowa husyta określenie kaliksztyn (po czesku kališník).
- Główną świątynią kościoła utrakwistycznego w Czechach był Týnský chrám - Kościół Marii Panny przed Tynem w Pradze. Przy kościele tym miał swoją siedzibę konsystorz dolny (dolní konzistoř), naczelny organ sądowo-administracyjny kalikstynów.
