Tojeść pospolita

Z Wikipedii

Tojeść pospolita
Łodyga z kwiatostanem
Systematyka wg Reveala
Domena	jądrowce
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	naczyniowe
Nadgromada	nasienne
Gromada	okrytonasienne
Klasa	Rosopsida
Rząd	pierwiosnkowce
Rodzina	pierwiosnkowate
Rodzaj	tojeść
Gatunek	tojeść pospolita
Nazwa systematyczna
Lysimachia vulgaris L.
Galeria zdjęć i grafik

Tojeść pospolita (Lysimachia vulgaris L.) – gatunek rośliny należący do rodziny pierwiosnkowatych. W nazewnictwie ludowym roślina występuje pod nazwą: bażanowiec, gruszka Matki Boskiej, francowate ziele.

.

Spis treści 1 Rozmieszczenie geograficzne 2 Morfologia 3 Biologia 4 Ekologia 5 Zastosowanie 6 Uprawa 7 Przypisy

[edytuj] Rozmieszczenie geograficzne

Zasięg obejmuje prawie całą Europę i część Azji, poza tym zawleczona do innych części świata. W Polsce pospolita, spotykana na obszarze całego kraju, najczęściej na niżu i w niższych piętrach górskich^[1] .

[edytuj] Morfologia

Pokrój

Osiąga ponad metr wysokości, zwieńczona wiechą żółtych kwiatów. Wykształca długie, podziemne rozłogi.

Łodyga

Wzniesiona, krótko owłosiona górą omszona i rozgałęziona, tępokanciasta wysoka od 15 do 120 cm.

Liście

Podłużne jajowate, naprzeciwległe lub w okółkach po 3-4, mniej omoszone niż łodyga, o długości do 14 cm, z kropkowanymi gruczołami.

Kwiaty

Długo szypułkowe, zebrane w szczytowe wiechy, w kolorze złocistożółtym. Powstają w kątach górnych liści łodygowych. Korona duża, do 1 cm średnicy. Płatki korony kwiatu są jajowate, koloru żółtego, opatrzone wewnątrz krótkimi gruczołami, na brzegach gładkie, objęte przez płatki kielicha. Działki kielicha czerwono obrzeżone. Kwiat posiada pięć pręcików, krótszych od korony, w tym dwa krótsze od pozostałych.

Owoc

Kulista torebka do 5 mm średnicy, pękająca podłużnymi klapami^[2].

Gatunki podobne

Bardzo podobna, ale dużo rzadsza jest tojeść kropkowana. Różni się wyraźnie czterokanciastą i miękko omszoną oraz ogruczoloną łodygą. Ma cytynowożółte kwiaty o płatkach bez czerwonawych brzegów i brzegami orzęsionych gruczolowato.^[1]

[edytuj] Biologia

Bylina. Kwiaty owadopylne oraz samopylne. Kwitnie od czerwca do sierpnia. Nasiona rozsiewane przez wiatr.

[edytuj] Ekologia

Rośnie nad brzegami wód, na torfowiskach nizinnych, w wysychających zbiornikach, rowach, bagiennych lasach i zaroślach. Najczęściej występuje na wilgotnych glinach piaszczystych i utworach pylastych lub glinach ciężkich i iłach, stroni od gleb wapiennych. Preferuje stanowiska umiarkowanie naświetlone, umiarkowane warunki klimatyczne. Gleby obojętne, wilgotne lub mokre, umiarkowanie ubogie (mezotroficzne) lub zasobne (eutroficzne). Hemikryptofit. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla związku (All.) Filipendulion i Ass. Lysimachio-Filipenduletum^[3].

[edytuj] Zastosowanie

Roślina lecznicza

• Surowiec zielarski: ziele tojeści pospolitej. Ziele zawiera flawonoidy, cyjanidyna, saponina, barwniki.
• Działanie lecznicze: stosowany w lecznictwie ludowym jako środek , moczopędny, przeciwzapalny, przeciwbakteryjny, pierwotniakobójczy, przeciwgrzybiczeny i przeciwwirusowy, Wzmaga wydzielanie śluzu, proces wchłaniania składników pokarmowych z jelit do krwi, pobudza wydzielanie soku żołądkowego, żółci i soku jelitowego.

Roślina ozdobna

W Polsce sadzona w ogrodach. Nadaje się szczególnie do obsadzania obrzeżyy zbiorników wodnych, może też być używana jako roślina okrywowa. Najczęściej uprawiana jest odmiana 'Aurea' o żółtych liściach. Tworzy ona niską darń o płożących się i zakorzeniających się pędach^[4].

Inne

• Stosowana jest do kąpieli i pielęgnacji włosów.
• Dawniej miała zastosowanie w gospodarce ludowej do pozyskiwania barwnika i farbowania tkanin. Barwnik pozyskiwany z liści farbuje na żółto i zielono, a z korzenia na brązowo i czarno.

[edytuj] Uprawa

Najłatwiej rozmnażać ją z ukorzenionych pędów pobranych wprost z rośliny. Można też wykonywać sadzonki pędowe. Wymaga stałej wilgotności podłoża. Wystarczy jej przeciętna gleba ogrodowa o obojętnym pH. Może rosnąć w miejscu zacienionym, jednak najładniej wybarwia się na stanowisku dobrze nasłnecznionym. Jest mrozoodporna.^[4].

Przypisy