Teizm

Z Wikipedii

Teizm (gr. θεoς theos - bóg) to wiara w istnienie Boga, bogów lub bogiń, którzy są osobami ingerującymi w losy świata, który jest ich dziełem; czuwającymi nad biegiem wydarzeń lub podtrzymującymi świat w istnieniu. Antonimem wyrazu "teizm" jest słowo "ateizm", czyli zaprzeczenie istnienia Boga/bogów.

Relacje z religiami.

Głównym źródłem poglądów teistycznych są religie.

Przykładowe religie teistyczne: chrześcijaństwo, islam, judaizm, zoroastryzm.
Istnieją również religie o przeciwnym do teizmu, ateistycznym światopoglądzie: buddyzm, konfucjanizm, taoizm.

[edytuj] Podział teizmu

Poglądy na temat istnienia Boga dzielą się na trzy główne kategorie:

teizm - w sensie ogólnym opinia że istnieje Bóg lub bogowie
ateizm - w sensie ogólnym brak wiary, że istnieje Bóg lub bogowie albo opinia że nie istnieją.
agnostycyzm - w sensie ogólnym opinia, że nie wiemy czy istnieje Bóg lub bogowie.

Podział poglądów ateistycznych i agnostycznych został przedstawiony w haśle ateizm.

Podkategoriami teizmu są:

politeizm - pogląd że istnieje wielu bogów lub bogiń
monoteizm - pogląd że istnieje tylko jeden Bóg. Jest standardową praktyką używanie słowa Bóg (wielką literą) gdy odnosimy się do Boga monoteistycznych systemów wierzeń.

Specyficznymi odmianami monoteizmu są:

Deizm - wiara w Boga który nie ingeruje w losy świata.
Panteizm - wiara że bóg jest tożsamy ze światem.
Panenteizm - wiara że świat jest częścią Boga.

Rodzaje politeizmu:

Monolatria - wiara w wielu bogów, ale kult obejmuje tylko jednego z nich.
Katenoteizm - specyficzny rodzaj monolatrii, w której główne bóstwo jest czczone w danym czasie.

Stany przejściowe między monoteizmem, a politeizmem:

Henoteizm - wiara w wielu bogów z których jeden jest najwyższym Bogiem.

[edytuj] Argumenty teistów

Uzasadnienie dla istnienia Boga przedstawiali przeważnie zwolennicy monoteistycznych religii. Do najczęstszych argumentów na rzecz wyboru teizmu należą:

Argument kosmologiczny - zwany argumentem z Pierwszej Przyczyny. Także w wersji kalam.
Argument teleologiczny - odwołujący się do projektu obserwowanego w przyrodzie.
Argument moralny - istnieją obiektywne powinności moralne których dawcą jest Bóg.
Argument z umysłu - rodzaj teleologicznej argumentacji że problem psychofizyczny nie może być rozwiązany w ramach materializmu
Argument ontologiczny
Argument z istnienia cudów - odwołujący się do objawienia lub doświadczenia wierzących.
Argument kumulatywny - polegający na uzasadnieniu że najprostszym wyjaśnieniem dla wielu zagadnień poruszanych przez wcześniejsze argumenty jest hipoteza Boga; "Skoro prostota i moc eksplikatywna są zaletami w nauce, dlaczego nie mają nimi być w metafizyce?" (Jacek Wojtysiak);

[edytuj] Zobacz też

[edytuj] Linki zewnętrzne

[edytuj] Wybrana bibliografia

Richard Swinburne "Czy istnieje Bóg?", Poznań, W Drodze, 1999, ISBN 83-7033-370-2
Stephen M. Barr "Współczesna fizyka a wiara w Boga", Techtra, 2005
Gottfried Wilhelm Leibnitz "Teodycea O dobroci Boga, wolności człowieka i pochodzeniu zła", PWN, 2001
John Hick "Argumenty za istnieniem Boga", Społeczny Instytut Wydawniczy, Kraków, 1994
Rafał S. Niziński "Między teizmem a panteizmem. Charlesa Hartshornea procesualna filozofia Boga" KUL, ISBN 83-7363-045-7
Ronald Nash, "Faith & Reason. Searching for rational faith.", Zondervan Publishing House; ISBN 0-310-29401-0