Stahlhelm
Z Wikipedii
Stahlhelm – rodzaj popularnego hełmu wojskowego, którego nazwa pochodzi z niemieckiego (Stahlhelm oznacza “hełm stalowy”). Stahlhelm wszedł do użycia w 1916 r. kiedy to zastąpił pikielhaubę wcześniej używaną w armii II Rzeszy.
Opracowanie nowej konstrukcji hełmu wojskowego dla armii niemieckiej zostało wymuszone masowym użyciem ciężkiej i szybkostrzelnej artylerii na polach I wojny światowej. Odłamki, które trafiały w głowy żołnierzy powodowały trudne do wyleczenia rany a często były śmiertelne. Skórzane kaski (które stosowali Niemcy) i zwykłe płóciane czapki (stosowane przez aliantów) nie stanowiły żadnej ochrony przed szrapnelami. Jako pierwsza zareagowała na to armia francuska wprowadzając na wyposażenie w końcu 1915 r. tzw. hełm Adriana. Później również Brytyjczycy zaczęli chronić głowy swoich żołnierzy hełmem Brody’ego, który został zapożyczony także przez Amerykanów.
Charakterystyczny kształt Stahlhelmu okazał się rozpoznawalnym symbolem niemieckiego militaryzmu na całym świecie. Dlatego też armia RFN zarzuciła jego stosowanie i przyjęła na uzbrojenie amerykański hełm typu M1, natomiast wojsko NRD używało go nadal z pewnymi modyfikacjami. Obecnie niemiecka straż pożarna używa kasków, które formą przypominają Stahlhelm. Armia chilijska używa go ciągle podczas oficjalnych ceremonii.
Pierwszym modelem Stahlhelmu był wzór M1916 zaprojektowany przez Friedricha Schwerda – profesora Instytutu Techniki z Hanoweru. Jego pierwsze użycie bojowe miało miejsce w grudniu 1915 r. a do regularnej służby wszedł podczas bitwy pod Verdun na początku 1916 r.
Charakterystyczną cecha M1916 były dwie wypustki po bokach, na które miano zakładać rodzaj ochronnej przyłbicy tzw. Stirnpanzer (jednak ze względu na to że doczepiana osłona była zbyt ciężka zrezygnowano z jej użycia). Model ten miał też taki sam jak w pikielhaubie uchwyt do mocowania paska zapinającego. Większość tych hełmów miała kolor szary (tzw. feldgrau), znane są także egzemplarze z malowaniem maskującym.
Następnym modelem, w którym dokonano pewnych zmian w stosunku do pierwowzoru był M1918. Zmieniono w nim m.in. sposób zapinania. W czasie I wojny światowej Stahlhelm wszedł także na użycie armii austrowęgierskiej, planowano także jego produkcję dla oddziałów tureckich.
W latach trzydziestych Stahlhelm został całkowicie przebudowany. Zmniejszono rozmiary wycięcia w przedniej części hełmu oraz skrócono wystająca tylną osłonę. Zlikwidowano także całkowicie bezużyteczne zaczepy dla przyłbicy. Poprawiono komfort jego noszenia poprzez zmianę wewnętrznej skórzanej podpinki. Dzięki tym poprawkom stał się on lżejszy i bardziej poręczny. Niewielkie modyfikacje wprowadzono w 1940 r. w celu uproszczenia konstrukcji. Produkowano także specjalną odmianę Stahlhelmów dla oddziałów powietrznodesantowych (Fallschirmjäger). Na hełmach po I wojnie światowej zaczęto także umieszczać charakterystyczne oznaczenia po jednej lub po obydwu stronach hełmu w celu rozróżnienia poszczególnych jednostek. We wczesnej fazie produkcji modelu M1935 na prawej stronie umieszczano małą trójkolorową tarczę (czerwono-czarno-białą) a na lewej insygnia wskazujące przynależność do określonego oddziału czy formacji.
W modelu M1942 zrezygnowano z podwijania zakończenia dolnej części hełmu co pozwoliło na przyśpieszenie procesu produkcji i oszczędności materiałowe. Stopniowo rezygnowano z nanoszenia indywidualnych oznaczeń i przechodzono do malowania na szaro-zielony kolor. Najrzadszą odmianą Stahlhelmu jest model M1945, w którym zrezygnowano całkowicie z otworów napowietrzających.
Niemcy eksportowały Stahlhelm M1935 do wielu krajów. Były to m.in. kuomintangowskie Chiny (w latach 1935-1936), Hiszpania. Własną odmianę hełmu wzór M1942 używały Węgry. Niektóre kraje produkowały Stahlhelmy wzorując się na gotowym modelu M1935, gdzieniegdzie pozostawał on w użyciu nawet do późnych lat siedemdziesiątych.
Po I wojnie światowej w magazynach wojska polskiego znalazły się w dosyć dużej ilości pozostałe po Niemcach hełmy wzoru M1918. Większość z nich została sprzedana do różnych krajów (łącznie z Hiszpanią). Jednak pod koniec lat trzydziestych ze względu na nieprzydatność polskiego hełmu wzór 31 dla wojsk zmotoryzowanych zdecydowano się niektóre z nich (konkretnie 10 Zmotoryzowaną Brygadę Kawalerii) wyposażyć w Stahlhelmy M1918. Były one później używane w czasie wojny obronnej 1939 r.
W okresie dwudziestolecia międzywojennego Republika Irlandzka wyposażyła swoje oddziały w brytyjską kopię niemieckiego M1918, która była produkowana przez Vickersa. W czasie wojny Irlandia pozostawała neutralna ale w 1940 r. przyjęła brytyjską ofertę zastąpienia umundurowania wzorowanego na niemieckim w brytyjskie battle-dressy i hełmy Brody’ego.
Hełmy podobne do niemieckich Stahlhelmów lub na nich wzorowane używały armie: Argentyny, Austrii, Boliwii, Bułgarii, Chile, Chin, Kolumbii, Czechosłowacji, Danii, Finlandii, Gwatemali, Węgier, Irlandii, Norwegii, Rumunii, Hiszpanii, Turcji, Wenezueli, Szwajcarii.
W latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych Stahlhelmy stały się popularne w Stanach Zjednoczonych w kręgach subkultur motocyklowych. Stały się nawet symbolami niektórych gangów, takich jak choćby Hells Angels. Od tego czasu produkowane są repliki wzorowane na nich, przy czym są one wyrabiane z włókna szklanego.
